Mỹ cáo buộc Trung Quốc
Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung tiếp tục leo thang sau tuyên bố trên Twitter ngày 1/8/2019 của Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng, Mỹ sẽ áp dụng mức thuế 10% đối với 300 tỷ USD còn lại đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 1/9/2019 và mức thuế có thể tăng lên 25% sau này.
Đồng USD giảm trong bối cảnh đồng NDT của Trung Quốc bất ngờ giảm rất mạnh trong phiên đầu tuần và lần đầu tiên về dưới ngưỡng 7 NDT đổi 1 USD kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Ngày 5/8 (giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ tuyên bố hành động phá giá nhẹ của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) là “hành vi thao túng tiền tệ”. Tiếp đó, Bộ Tài chính Mỹ chính thức cáo buộc Trung Quốc thao túng tiền tệ. Bộ Tài chính Mỹ tuyên bố sẽ làm việc với IMF “Để loại bỏ lợi thế cạnh tranh không lành mạnh do các hành động mới nhất của Trung Quốc tạo ra”.
Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, PBoC đã chủ động điều chỉnh tỷ giá đồng NDT xuống mốc 7 NDT đổi 1 USD và chính thức “vũ khí hóa” tiền tệ nhằm giảm tác động từ cuộc chiến thương mại.
Trong lịch sử, Mỹ từng gắn mác thao túng tiền tệ đối với 3 quốc gia/vùng lãnh thổ là Nhật Bản (năm 1988), Đài Loan (Trung Quốc) (năm 1988 và 1992), Trung Quốc (năm 1992-1994). Từ năm 1994 đến nay, Mỹ không gắn mác thao túng tiền tệ đối với bất cứ quốc gia/vùng lãnh thổ nào, kể cả năm 2003 và 2004 khi có bằng chứng về sự thao túng của Trung Quốc và một nước khác.
Từ tháng 5/2019, Mỹ đã thay đổi một số tiêu chí khi xem xét một quốc gia có thao túng tiền tệ hay không. Ở vòng kiểm duyệt đầu tiên, Mỹ sẽ xem xét các đối tác thương mại chính có tổng kim ngạch thương mại hàng hóa song phương trên 40 tỷ USD (thay cho tiêu chí cũ là xem xét 12 đối tác thương mại lớn nhất). Ở vòng thứ hai, Mỹ vẫn đưa ra 3 tiêu chí (ngưỡng) đánh giá khả năng một quốc gia thao túng tiền tệ. Tiêu chí 1 vẫn áp dụng ngưỡng thặng dư thương mại trên 20 tỷ USD; tiêu chí 2 điều chỉnh ngưỡng thặng dư cán cân thanh toán xuống 2% GDP từ mức 3% GDP trước đây; tiêu chí 3 quy định thời gian mua ngoại tệ ròng liên tục được điều chỉnh xuống 6/12 tháng thay vì 8/12 tháng trước đây.
Việt Nam cần theo sát
Sáng 6/8, tỷ giá trung tâm tiếp tục leo lên đỉnh mới 23.115 đồng, tỷ giá trung tâm đã tăng thêm 290 đồng so với hồi đầu năm 2019. Đồng thời, giá USD tại một số ngân hàng thương mại cũng đồng loạt tăng. Công ty Chứng khoán Ngân hàng Công thương Việt Nam (VietinBank Securities, CTS) dự báo trong kịch bản Mỹ áp thuế 25% lên tổng cộng 540 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, tỷ giá VND/USD có thể chạm ngưỡng 24.565 đồng/USD.
TS Cấn Văn Lực, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam cùng nhóm nghiên cứu cho biết, hiện tại Việt Nam không bị Mỹ “gắn mác” là nước thao túng tiền tệ (Báo cáo mới nhất tháng 5/2019 của Bộ Tài chính Mỹ) song đã bị đưa vào danh sách 21 nước thuộc diện theo dõi. Tuy nhiên, Việt Nam cũng là quốc gia có khả năng khá cao bị chuyển sang nhóm các nước thao túng tiền tệ, nếu không có biện pháp phù hợp, quyết liệt do Việt Nam đã chạm hai ngưỡng (cán cân thương mại với Mỹ thặng dư trên 20 tỷ USD và thặng dư cán cân vãng lai trên 2%GDP), còn điều kiện thứ 3 là có can thiệp một chiều vào thị trường ngoại hối thông qua việc mua ròng ngoại tệ liên tục của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng đã gần chạm ngưỡng (1,7% GDP so với ngưỡng 2% GDP). “Đây là rủi ro đối với Việt Nam trong những lần rà soát tiếp theo của Bộ Tài chính Mỹ (mà gần nhất là tháng 9/2019)”, ông Lực nói.
TS Cấn Văn Lực khuyến cáo: Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang, Trung Quốc bị Mỹ gắn mác thao túng tiền tệ khiến rủi ro chính sách, rủi ro địa chính trị trở nên phức tạp hơn nhiều, đòi hỏi Chính phủ, các bộ, ngành Việt Nam cần theo dõi, bám sát diễn biến động thái của Chính phủ Mỹ để phối hợp, tăng khả năng giải trình thông tin, tránh bị đưa vào diện thao túng tiền tệ, gây bất lợi cho Việt Nam; Cần tiếp tục theo dõi sát sao biến động trên thị trường tài chính - tiền tệ quốc tế, động thái của ngân hàng trung ương các nước, từ đó đưa ra các kịch bản và ứng xử phù hợp, kịp thời.
Trước diễn biến và áp lực quốc tế, NHNN ứng xử thế nào? Trao đổi với PV Tiền Phong, một lãnh đạo NHNN cho biết: Hiện tại NHNN đã có phương án chuẩn bị và sẽ theo dõi sát, chủ động có kịch bản điều hành cho 6 tháng cuối năm, có nhiều phương án khác nhau, nhưng dư địa còn nhiều. Tỷ giá trung tâm tăng 15 đồng ngày hôm nay (6/8) là rất nhỏ vì tính từ đầu năm tới giờ, tỷ giá này mới tăng hơn 1%, còn tỷ giá giao dịch liên ngân hàng tính từ đầu năm tới nay tăng 0,3-0.4%. Tất cả đều trong dư địa cho phép.
“Quan trọng là nền tảng của chúng ta đang rất tốt, cung cầu ngoại tệ ổn trong trạng thái dương và NHNN cùng các ngân hàng thương mại vẫn mua ròng ngoại tệ. những vấn đề cần lưu ý hiện nay là: Thặng dư thương mại, hàng hóa đội lốt xuất xứ, cán cân vãng lai và can thiệp tỉ giá”, vị lãnh đạo NHNN khẳng định.
Tuần qua, tình hình quốc tế ổn định cùng với nguồn cung USD khá dồi dào giúp VND có 7 tuần hồi phục. Tỷ giá quay trở về mức tỷ giá tương đương thời điểm cuối năm 2018. NHNN cũng mua vào thêm ngoại tệ cho dự trữ. Trong suốt giai đoạn này, tỷ giá trung tâm vẫn theo chiều hướng đi lên, hiện ở mức 23.090 đồng/USD, tăng 11 đồng/USD so với cuối tuần trước và tăng 1, 16% so với cuối năm 2018. Diễn biến này cho thấy, sự nhất quán trong điều hành của NHNN để có thể ứng phó với những diễn biến bất ngờ từ bên ngoài.
