Đề xuất được Bộ Giao thông vận tải Mỹ công bố ngày 9/10, trong bối cảnh Bắc Kinh vừa siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, đây là nguyên liệu quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp của Mỹ. Bộ này cho rằng việc các hãng hàng không Trung Quốc được phép bay qua không phận Nga giúp họ rút ngắn thời gian, tiết kiệm nhiên liệu và giành lợi thế cạnh tranh so với các hãng Mỹ vốn bị cấm bay qua khu vực này.
“Hiện trạng này là không công bằng và đã gây ra những tác động bất lợi đáng kể đối với các hãng hàng không Mỹ”, Bộ Giao thông vận tải Mỹ nêu rõ trong bản đề xuất.
Nếu được thông qua, lệnh cấm sẽ được áp dụng cho các giấy phép hàng không nước ngoài do Mỹ cấp, ngoại trừ các chuyến bay chở hàng. Quy định này dự kiến ảnh hưởng đến các hãng Air China, China Eastern, Xiamen Airlines và China Southern. Tuy nhiên, hãng Cathay Pacific, Hồng Kông hiện vẫn bay qua Nga trên tuyến New York - Hồng Kông không nằm trong danh sách này.
Trong khi các hãng phương Tây buộc phải bay đường vòng để tránh không phận Nga từ sau khi Moscow cấm các chuyến bay của Mỹ vào năm 2022, các hãng Trung Quốc lại tận dụng tuyến bay thẳng qua Nga để giảm chi phí và tăng thị phần trên các đường bay quốc tế.
Nhiều hãng hàng không Mỹ đã lên tiếng phản đối sự chênh lệch này, cho rằng các chuyến bay thẳng từ bờ Đông nước Mỹ đến Trung Quốc không khả thi về mặt kinh tế nếu không thể bay qua Nga. Việc phải bay vòng khiến thời gian kéo dài, chi phí tăng, buộc các hãng phải cắt giảm ghế và hàng hóa để đảm bảo an toàn khai thác.
Theo Bộ Giao thông vận tải Mỹ, các hãng hàng không Trung Quốc có hai ngày để phản hồi đề xuất, và lệnh chính thức có thể được ban hành sớm nhất vào tháng 11.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung tiếp tục căng thẳng trên nhiều lĩnh vực, từ thương mại đến công nghệ và hàng không. Boeing là tập đoàn sản xuất máy bay lớn của Mỹ hiện đang đàm phán bán tới 500 chiếc máy bay cho Trung Quốc, một thương vụ được kỳ vọng sẽ giúp nối lại hợp tác trong lĩnh vực hàng không dân dụng giữa hai nước.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ gặp mặt trực tiếp tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10, để thảo luận về các vấn đề song phương.
Trước đó, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden từng cho phép các hãng hàng không Trung Quốc tăng thêm các chuyến bay đến Mỹ sau khi họ đồng ý không bay qua Nga trên những tuyến đường mới. Tuy nhiên, Bộ Giao thông vận tải Mỹ vẫn duy trì hạn mức 50 chuyến bay khứ hồi mỗi tuần, thấp hơn nhiều so với con số hơn 150 chuyến trước đại dịch COVID-19.
Đề xuất mới của chính quyền Tổng thống Donald Trump nếu được thực thi có thể mở ra một vòng đối đầu mới trong lĩnh vực hàng không - vốn được xem là thước đo nhạy cảm trong mối quan hệ thương mại giữa hai cường quốc.