Mở lòng đất phương Nam

Các “chợ” ấy hiện hữu trên đường Nguyễn Kiệm (giáp ranh giữa địa bàn phường 9, quận Phú Nhuận và phường 1, quận Gò Vấp). Hay chợ điện tử Nhật Tảo, quận 11 họp từ sáng sớm cho đến tận chiều tối, nhưng nhộn nhịp nhất là vào khoảng 11 giờ đến 16 giờ trong ngày. Thời gian này là lúc dân “ve chai” di động từ khắp các hang cùng ngõ hẻm ở thành phố tụ về để “đổ hàng”. 

Khách hàng mua linh kiện điện tử ở đây phần lớn là sinh viên, tưởng rẻ nhưng không ngờ mình bị “ăn hiếp và “hớp giá”. Cần cảnh giác, bởi hàng hóa được bán ở đây phần nhiều là đồ “chôm” của mấy “nhóc” bụi đời, giang hồ vặt”, ông Hà (45 tuổi) một “đồng môn” với Sơn tiết lộ.

Thành phố bao dung

Bất luận thế nào, từ hàng trăm năm qua, và nhất là trong thời buổi cuộc còn khó khăn vất vả khó như hiện nay, vỉa hè là nơi mưu sinh của có thể không chỉ hàng ngàn, hàng chục mà là hàng trăm ngàn người Sài Gòn. Nhưng chốn mưu sinh “đầu đường xó chợ” ấy giờ đây đang là áp lực cho cả các tiểu thương và chính quyền sở tại. 

Nhiều tiểu thương bán buôn vỉa hè mà chúng tôi tiếp xúc kêu trời khi chính quyền sở tại ra quân, nỗ lực dẹp nạn buôn bán lòng lề đường, vỉa hè. Những gì chúng tôi ghi nhận được cho thấy, việc giành lại vỉa hè cho người đi bộ cũng chỉ là tình trạng “bắt cóc bỏ dĩa”, mà nói như nhiều người hiểu chuyện là “điệp vụ bất khả thi”. 

Như chợ đêm bán quần áo, giày vớ trên đường Hoàng Văn Thụ (từ cầu vượt Lăng Cha Cả đến đầu đường Phạm Văn Hai, quận Tân Bình), đêm nào cũng “đỏ đèn đến sáng” tấp nập cảnh mua bán tràn cả xuống lòng đường. Không ít lần, cảnh mua bán náo nhiệt này nhất là những ngày cuối tuần thường xuyên gây ra cảnh ùn tắc, kẹt xe ở đây kéo dài cho đến các tuyến đường lân cận.

Tháng 4/2016 vừa qua, UBND Quận 1 vừa có chủ trương “gom” những người buôn gánh bán bưng, buôn bán hàng ăn trên vỉa hè về một khu vực nhất định, buôn bán theo những giờ giấc định sẵn. Theo khảo sát của quận 1, trên địa bàn hiện có khoảng 600 hộ buôn bán hàng rong vỉa hè. UBND quận sẽ hỗ trợ họ về thuế, kỹ năng xử lý vệ sinh an toàn thực phẩm, trật tự và vệ sinh môi trường. Để đảm bảo mỹ quan đô thị tại một quận trung tâm, Quận 1 sẽ “kiếm” cho mỗi hộ kinh doanh khoảng 6m2 gian hàng để buôn bán. Đây là chủ trương rất được nhiều người, nhiều ngành ủng hộ vì vừa có tình lại có lý. 

Theo luật sư Nguyễn Đức Chánh (Đoàn Luật sư TPHCM) cho rằng: “Chủ trương trên được lòng là bởi “nền kinh tế vỉa hè” tuy có một số bất cập gắn với thực trạng mất trật tự, mất vệ sinh và vẻ mỹ quan đô thị nhưng đây cần được coi là một nền kinh tế bởi nó có từ thời mới “khai sinh” ra Sài Gòn, tồn tại và phát triển cùng dòng chảy “Nam tiến” từ nhiều thế kỷ qua. 

Nó hình thành một nếp sống, một nét văn hóa khó có thể xoá bỏ trong tâm thức, thói quen của người dân. Hơn nữa, ít nhiều nó cũng đóng góp nhiều giá trị cho nền kinh tế thành phố. Quan trọng hơn, phần lớn nhân lực của “nền kinh tế” vỉa hè này là dân tha hương từ nhiều tỉnh thành của cả nước vì kế sinh nhai họ ly nông, ly hương vào TPHCM kiếm cơ hội, trước tồn tại sau hy vọng đổi đời”.  

Trao đổi với phóng viên, chuyên gia kinh tế Lê Bá Chí Nhân nhìn nhận: “Trên hành trình Nam tiến ấy, đã có không ít cá nhân, gia đình, họ tộc đã thành công và thành công rực rỡ ở miền đất này sau một vài chục năm chịu khổ, chịu khó làm ăn từ vỉa hè và mở rộng đầu tư. Trên thực tế vỉa hè cưu mang, giúp đổi đời nhiều phận người tha phương cầu thực, đó là một giá trị nhân văn mà thành phố Sài Gòn ngày trước - TPHCM bây giờ đã hàm ẩn trong máu thịt của mình. Vì đây là một vùng đất bao dung, phóng khoáng, luôn cưu mang, luôn chia sẻ với người dân mọi miền đất nước, như chính cha ông mình đã tâm niệm, đã thực hiện trong quá khứ, khi đi vào mở cõi đất phương Nam”.