Những ngày đầu của xung đột Nga - Ukraine, máy bay không người lái trở thành phương tiện mang lại hiệu quả bất ngờ cho lực lượng của Ukraine trong việc tấn công các mục tiêu Nga. Những câu chuyện về hiệu quả của máy bay không người lái xuất hiện trên báo chí khắp thế giới, nhiều clip được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội, cho thấy đội máy bay không người lái của Ukraine cản trở đáng kể đà tiến quân của Nga. Lực lượng máy bay không người lái của Ukraine, từ những chiếc nhỏ được dùng để giám sát đến dòng Bayraktar TB2 nổi tiếng của Thổ Nhĩ Kỳ, giúp quân Ukraine tấn công thành công xe tăng, xe bọc thép của Nga.
 |
Máy bay không người lái TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất. Ảnh: Getty |
Tuy nhiên, Nga đã rút ra bài học từ những tháng đầu của cuộc xung đột. Business Insider dẫn lời các chuyên gia nói rằng, máy bay không người lái ngày càng trở nên kém hiệu quả vì Nga cải thiện khả năng phòng thủ của mình và gây nhiễu máy bay không người lái của Ukraine. “Điều đang diễn ra hiện nay là chiến tranh điện tử và phòng không của Nga đã được tổ chức và tham gia tốt hơn so với những tháng đầu tiên của cuộc xung đột”, ông Samuel Bendett, chuyên gia phân tích về các hệ thống quân sự tự động và không người lái tại Trung tâm Phân tích hải quân Mỹ, đánh giá.
Quân Nga đang sử dụng radar cảnh báo sớm để xác định máy bay không người lái và tận dụng hệ thống chiến tranh điện tử để gây nhiễu và cản trở tín hiệu, ông Bendett nói. Nga cũng dùng nhiều loại vũ khí như súng máy, hệ thống phòng không, trong đó có tên lửa Tor, để bắn hạ máy bay không người lái. Đoạn phim gần đây do Bộ Quốc phòng Nga công bố cho thấy, một hệ thống tác chiến điện tử Krasukha-S4 đang hoạt động để tiêu diệt máy bay không người lái của Ukraine.
Ukraine đã nhận được khoảng 50 chiếc máy bay không người lái TB2 từ công ty Baykar của Thổ Nhĩ Kỳ kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra cuối tháng 2. Dù hoạt động rất hiệu quả trong những ngày đầu, TB2 đã bắt đầu bị Nga bắn hạ, vì thế quân Ukraine đang giảm sử dụng phương tiện này.
Theo ông Mark Cancian, nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược Mỹ, Ukraine trước đây sử dụng máy bay không người lái hiệu quả vì Nga chưa tổ chức các hệ thống phòng thủ của mình. “Máy bay không người lái có thể đóng vai trò đáng kể như vậy vì người Nga thiết lập hệ thống phòng không chậm”, ông Cancian nhận định. Giờ đây, Nga đã tổ chức tốt hơn và thiết lập hệ thống phòng không ở vùng Donbass, nơi đang là chiến trường trọng điểm.
Ukraine hiện nay sử dụng hạn chế máy bay không người lái vì quân Nga có thể dễ dàng loại bỏ phương tiện đắt đỏ này. Mỗi chiếc máy bay không người lái sử dụng một lần như Switchblade và Phoenix Ghost tốn vài ngàn đô la Mỹ, còn loại TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất có giá lên đến 1-2 triệu USD.
Gió đổi chiều
Gần đây có những báo cáo rằng Mỹ có kế hoạch bán cho Ukraine dòng máy bay không người lái MQ-1C Gray Eagle của hãng General Atomics, loại có tính năng tốt hơn TB2. Tuy nhiên, hai phi công giấu tên của Không quân Ukraine nói với trang The War Zone rằng, họ không ủng hộ phương án mua máy bay không người lái có giá lên đến 10 triệu USD/chiếc mà vẫn có nguy cơ bị bắn hạ ngay trong nhiệm vụ đầu tiên.
Theo ông Cancian, hệ thống phòng không của Nga sử dụng nhiều tên lửa tầm trung và tầm ngắn, và máy bay không người lái rất dễ gặp nguy hiểm vì bay thấp và chậm. “Các phi công Ukraine mà tôi trao đổi cho biết vai trò của máy bay không người lái hiện nay rất hạn chế”, ông Cancian nói.
Thay vào đó, quân Ukraine hiện nay muốn các máy bay chiến đấu hiện đại của phương Tây. Khi các máy bay không người lái của Ukraine trở nên kém hiệu quả hơn trong giai đoạn mới của cuộc xung đột, Nga lại đang triển khai máy bay không người lái nhiều hơn để thu thập thông tin, giám sát và trinh sát, chuyên gia Bendett nói.
Ukraine thiếu vũ khí để có thể bắn hạ máy bay không người lái của Nga. Một lính Ukraine nói với báo Sunday Times: “Chúng tôi không thể nhìn thấy máy bay không người lái của Nga, nhưng họ nhìn thấy chúng tôi. Điều duy nhất chúng tôi có thể làm là trốn”. Ông Bendett cho rằng, trong vài tuần tới, quân Nga sẽ tổ chức tốt hơn nữa và tiếp tục gia tăng cường độ tấn công, với sự hỗ trợ thông tin từ máy bay không người lái.
