Philippines dưới thời Tổng thống Benigno Aquino thường xuyên lên tiếng mạnh mẽ về vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trên biển Đông - tuyến đường biển quan trọng mà Trung Quốc gần đây xây dựng trái phép đảo nhân tạo, sân bay, cơ sở quân sự ở khu vực tranh chấp.
Ông Rodrigo Duterte, 71 tuổi, người giành chiến thắng vang dội trong đợt bầu cử tổng thống ngày 9/5, đã bày tỏ ủng hộ các cuộc đàm phán đa phương (một số nước Đông Nam Á, Mỹ, Nhật Bản, Úc) để giải quyết tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông. Ông cũng kêu gọi Trung Quốc, nước yêu sách chủ quyền đối với hầu hết diện tích biển Đông, tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý thuộc về các quốc gia ven biển theo luật pháp quốc tế.
Khi phóng viên hỏi liệu ông có thúc đẩy đàm phán song phương với Trung Quốc, Tổng thống đắc cử Duterte trả lời: “Chúng tôi có hiệp ước với phương Tây, nhưng tôi muốn mọi người biết rằng, chúng tôi sẽ tự vạch ra hướng đi của riêng mình. Sẽ không phụ thuộc vào Mỹ. Hướng đi không nhằm chiều lòng bất kỳ ai, mà tất cả là vì lợi ích của người Philippines”.
Trả lời về triển vọng quan hệ với Trung Quốc trong bối cảnh Tòa trọng tài thường trực sắp ra phán quyết về vụ Manila kiện Bắc Kinh, ông Duterte nói: “Tôi đang chờ phân xử. Phán quyết sẽ tác động tới chúng tôi trên rất nhiều mặt trận… Tôi sẽ chờ và với lời khuyên của nội các, tôi có thể xử lý. Nhưng như các bạn đã biết, tôi không sẵn sàng tham gia chiến tranh. Nó chỉ dẫn tới thảm sát mà thôi”.
Sau khi ông Rodrigo Duterte được tuyên bố thắng cử, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gửi điện chúc mừng, trong đó có đoạn: “Mối quan hệ Trung Quốc-Philippines hữu nghị, ổn định, lành mạnh là lợi ích căn bản của hai nước và hai dân tộc. Chúng tôi hy vọng hai bên có thể làm việc cùng nhau để đưa quan hệ song phương trở lại bình thường”.
Ông Duterte vừa chọn các thành viên nội các mới, trong đó có Ngoại trưởng Perfecto Yasay và Bộ trưởng Tài chính Carlos Dominguez, sau khi Quốc hội tuyên bố ông là người thắng cử. Ông sẽ chính thức tuyên thệ nhậm chức tổng thống vào ngày 30/6.
