> Thực hư lỗ - lãi của Petrolimex
Những ngày gần đây, câu chuyện lỗ lãi của EVN hay Petrolimex lại rộ lên.
Ví như khoản lỗ 10.000 tỷ đồng năm 2010 của EVN chờ hạch toán vào giá điện, hay khoản lỗ 1.840 tỷ đồng (6 tháng đầu năm 2011) của Petrolimex trong đó có tới 516 tỷ đồng chi hoa hồng cho đại lý vượt mức quy định.
Đáng chú ý, khoản chi hoa hồng vượt rào này đang gây tranh cãi giữa hai Bộ. Bộ Tài chính dứt khoát rằng: "Nhà nước không chịu khoản lỗ hơn 516 tỷ đồng trên, người tiêu dùng cũng không phải chịu, doanh nghiệp sẽ phải tự cân đối lấy, không được hạch toán vào giá bán". Trong khi Bộ Công Thương lại khăng khăng bênh vực Petrolimex, bởi định mức 600đ/lít xăng của Bộ Tài Chính đã quá lạc hậu.
Vì sao chuyện lỗ lãi của các DNNN, nhất là các DN độc quyền lại gây sự chú ý đặc biệt của người dân và công luận đến vậy ? Trong kinh doanh lỗ lãi là chuyện thường,"lời ăn lỗ chịu", nếu quan tâm họa chăng chỉ có mấy ông bà cổ đông hay buôn chứng (chơi chứng khoán) có quyền lợi sát sườn, dân thường hà cớ chi bận tâm?
Đúng vậy, đó là chuyện làm ăn của các DN. Công luận và dân chúng sẽ ít quan tâm nếu như những khoản lỗ lãi đó không ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống, tới túi tiền của mỗi người dân. Đằng này nếu các DN độc quyền như EVN hay Petrolimex công bố lãi sẽ là tin vui, ngược lại nếu lỗ, đồng nghĩa với việc hàng chục triệu người dân cả nước phải rút hầu bao bù lỗ cho họ, tức là sẽ phải tăng giá bán.
Đó là lý do, vì sao các DNNN cần phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, công khai minh bạch. Trước đây khi còn bao cấp, DN hay có hội chứng "lãi giả, lỗ thật" để chạy theo thành tích, nay dường như câu chuyện "lỗ giả, lãi thật" lại đang được công luận đặc biệt chú ý. Lỗ giả mà lãi thật có liên quan đến lợi ích nhóm, lợi ích ngành. Lương cao ngất mà vẫn nợ với lỗ triền miên thì thật khó lý giải, thật khó để người dân và xã hội cảm thông, chia sẻ.
Quay lại câu chuyện lỗ lãi của EVN hay Petrolimex mới đây, công chúng có toàn quyền đòi hỏi các DN này phải công khai minh bạch, phải có trách nhiệm giải trình tường minh, tách bạch những khoản lỗ của họ, dưới sự giám sát của các cơ quan chức năng và kiểm toán độc lập. Có minh bạch mới có thể thấu hiểu và chia sẻ để cùng chung tay gánh vác vì lợi ích chung, không vì lợi ích nhóm, lợi ích ngành.
