Tỉ mỉ từng vết loang trên da
Khi nhận lời chế tác mẫu vật cụ rùa, hai chuyên gia Đức cho rằng, mất khoảng một năm để hoàn thành, dự kiến Tết Nguyên đán Đinh Dậu 2017 có thể trưng bày mẫu vật. Tuy nhiên phải mất tới 2 năm mẫu vật mới được hoàn thiện và hơn 3 năm sau ngày cụ rùa mất, mẫu vật mới được giới thiệu tới người dân thủ đô.
PGS.TS Phan Kế Long, Phó Tổng giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam là người kết nối đưa công nghệ nhựa hóa cũng là người mời hai chuyên gia chế tác hàng đầu thế giới về Việt Nam. Ông kể, hai chuyên gia người Đức khá bất ngờ, đây là lần đầu tiên họ chế tác một mẫu vật rùa lớn, độc đáo và hiếm thấy như thế. Rùa Hoàn Kiếm là một trong những loài rùa khổng lồ còn tồn tại trên thế giới. Ở thời điểm chết, cụ rùa có kích thước 2,08x1,08 mét, nặng 169 kg.
“Thông thường mỗi giai đoạn trong quá trình chế tác chỉ mất 3 tháng nhưng do mẫu vật cụ rùa quá lớn nên mỗi giai đoạn mất tới 6 tháng. Thời gian dài tạo điều kiện cho mẫu vật được chế tác một cách hoàn thiện, ưng ý nhất”, PGS Long chia sẻ. Ông kể, bài toán được Hà Nội đặt ra với Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam và hai chuyên gia Đức là mẫu vật phải được tả thực nhất, gần với tự nhiên nhất từ màu da đến vết bớt trên đầu, vết loang trên mình hay đốm trắng trong mắt.
Để đảm bảo giống thực tế nhất, đơn vị chế tác mời PGS.TS Hà Đình Đức, nhà báo Hà Hồng (báo Nhân dân), những người yêu mến và lưu giữ nhiều tư liệu cụ rùa cùng tham gia quá trình chế tác. Những hình ảnh, video, phim tư liệu về cụ rùa được đội ngũ chế tác xem đi xem lại nhiều lần nhằm nắm bắt linh hồn mẫu vật.
Theo PGS Long, quá trình chế tác gồm 4 giai đoạn, cũng là 4 đợt chuyên gia Đức sang Việt Nam. Trong đó có những công đoạn đòi hỏi sự tỉ mẩn, cẩn trọng, có công đoạn mất rất nhiều thời gian và có những chi tiết của mẫu vật phải đặt riêng ở nước ngoài. Chẳng hạn như công đoạn bắt đầu chế tác, các chuyên gia phải tỉ mẩn lọc thịt, làm sạch xương, làm mỏng da, tạo dáng, loại nước tế bào.
Ở công đoạn hiệu chỉnh mẫu và làm khô, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam phải huy động rất nhiều máy móc chuyên dụng. Mẫu vật cụ rùa nằm ở phòng điều hòa, có máy hút ẩm 24/24 trong suốt 6 tháng liên tục. Mục tiêu là để đạt độ khô kiệt nhất của mẫu vật.
Riêng con mắt, linh hồn của mẫu vật, ở Việt Nam không làm được, các chuyên gia phải dùng ảnh cận mắt cụ rùa, đo kích thước hốc mắt gửi sang Đức để chế tạo. Sau 3 tháng sản phẩm mới hoàn thiện, được gửi về Việt Nam. Mắt cụ rùa được làm bằng thủy tinh, in công nghệ 3D, lòng mắt, con ngươi sử dụng hệ thống ánh sáng tạo hiệu ứng sống động. Đốm trắng trong mắt được tạo nên chân thực.
Vất vả nhất trong quá trình chế tác, theo PGS Long, là khi hoàn thiện mẫu vật. Để giống thực nhất, gần với tự nhiên nhất, từng vết loang trên da, vết bớt trên đầu đều được thể hiện đúng vị trí. Gần một tháng, các nhà khoa học tỉ mỉ tạo màu da, chỉnh sửa những vết loang trên thân. PGS.TS Hà Đình Đức kể, trong suốt quá trình mẫu vật, ông luôn ở gần hai nhà chế tác, chỗ nào chưa vừa ý, ông “nhắc nhở” ngay để mẫu vật giống với thực tế nhất.
Nói về việc lựa chọn tư thế cho cụ rùa, PGS Long chia sẻ, tư thế ngẩng cao đầu như mẫu vật trưng bày là tư thế tự nhiên nhất nhưng cũng oai vệ nhất. Để có được tư thế này, đội ngũ chế tác phải thử nghiệm bằng nhiều bản thạch cao nhỏ để lựa chọn được bản ưng ý nhất.
Người Đức cũng quan tâm đến mẫu vật
Theo PGS Long, không chỉ phía Việt Nam, hai bảo tàng ở Đức là Berlin và Erfurt cũng rất quan tâm đến mẫu vật cụ rùa. Họ sẵn sàng để hai chuyên gia hàng đầu sang Việt Nam làm việc trong thời gian dài nhưng vẫn trả lương bình thường. Do lương của hai nhà chế tác hàng đầu thế giới rất cao nên nhờ sự giúp đỡ đó mà phía Việt Nam giảm được kinh phí chế tác.
Không chỉ hai bảo tàng, ông Bodo Ramelow, Thủ hiến bang Thuringen của Đức rất quan tâm đến mẫu vật rùa Hoàn Kiếm và sẽ sang thăm mẫu vật vào tháng 4 tới, PGS Long kể. Ông Bodo Ramelow là người rất quan tâm đến bảo tồn. Tại bang của ông có một trung tâm bảo tồn linh trưởng lớn nhất thế giới. Trong chuyến đi đến Việt Nam vào tháng 4/2019 tới đây, ông Bodo Ramelow cùng hơn 100 đại biểu khác sẽ đến tham quan mẫu vật cụ rùa được trưng bày tại Đền Ngọc Sơn.
Cũng nhờ việc chế tác mẫu rùa Hồ Gươm, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam đã tiến hành nhận chuyển giao Công nghệ nhựa hóa mẫu vật. Phương pháp do nhà chế tác người Đức Gunther von Hagens phát minh năm 1979 đang được một số Bảo tàng lớn trên thế giới sử dụng trong chế tác mẫu vật động vật phục vụ trưng bày như bảo tàng Berlin, Bảo tàng Erfurt, Bảo tàng tự nhiên London...Đây là công nghệ hiện đại nhất trong chế tác mẫu vật hiện nay.
Sau quá trình tham gia chế tác cụ rùa, cán bộ của Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam đã làm chủ được công nghệ và đã chế tác thành công thêm một số mẫu theo phương pháp này như cua đinh, rùa hộp, rùa đầu to và đang tiến hành thử nghiệm trên một số đối tượng khác như kỳ đà, tê tê.
