Bác sĩ Lê Nhật Cường và bác sĩ Phan Hữu Phúc, Bệnh viện Nhi Trung ương chỉ ra những đặc điểm và lời khuyên dành cho cha mẹ khi có con mắc COVID-19.
Nhận diện hội chứng MIS-C
Hội chứng MIS-C thường gây tổn thương đa cơ quan như tim, mạch máu và các cơ quan khác khiến tình trạng bệnh tiến triển nhanh cần nhập viện. Biểu hiện của hội chứng hậu COVID-19 MIS-C khá giống với với một số tình trạng bệnh lý khác như sốc nhiễm độc hay bệnh Kawasaki. Đa phần sau khi được điều trị, bệnh nhân hồi phục hoàn toàn, tỉ lệ tử vong là rất thấp.
Ở Mỹ, cứ khoảng 3000-4000 trẻ nhiễm SARS-CoV-2 thì có một trẻ bị MIS-C. Mặc dù tỷ lệ mắc ở trẻ em Việt Nam và các nước Châu Á chưa có số liệu chính xác, tuy nhiên, có thể thấp hơn các nước Âu - Mỹ.
Đến nay, chưa có nghiên cứu nào chỉ ra các dấu hiệu để biết trẻ có bị MIS-C sau khi đang mắc COVID-19 hay không. Tuy nhiên, đã có nghiên cứu cho thấy trẻ chưa tiêm vắc xin COVID-19 có nguy cơ mắc MIS-C cao hơn so với trẻ đã được tiêm vắc xin.
Lứa tuổi hay gặp phải hội chứng MIS-C là trẻ em ở lứa tuổi học đường, trung bình ở trẻ mắc MIS-C từ 8-9 tuổi và hơn một nửa số trẻ mắc dưới 5 tuổi. Ngoài ra, bệnh cũng có thể gặp ở tuổi nhũ nhi và thanh niên.
Để nhận biết hội chứng MIS-C, cha mẹ cần chú ý đến sức khoẻ của trẻ nhỏ bởi bệnh có nhiều mức độ, có thể chỉ là các biển hiện sốt, rối loạn tiêu hóa, ban trên da cho tới mức độ nặng, sốc, suy đa cơ quan thậm chí tử vong. Tuy bệnh diễn biến nhanh và có thể dẫn tới suy đa cơ quan nhưng hầu hết bệnh cũng hồi phục nhanh khi được điều trị thích hợp. Một số ít (1-1,5%) có thể tiến triển nặng và tử vong.
Khi nào cha mẹ cần đưa trẻ đi khám hậu COVID-19?
Cho tới nay, nguyên nhân chính xác của MIS-C còn chưa rõ, có thể là hậu quả của tình trạng đáp ứng miễn dịch quá mức của cơ thể với nhiễm virus SARS-CoV-2. Do MIS-C chỉ xảy ra ở một số ít trẻ mắc COVID-19, do đó, giả thiết về yếu tố gene có liên quan tới xuất hiện MIS-C cũng đã được đưa ra.
Nếu phụ huynh nghĩ tới con mình bị MIS-C nên liên hệ với cơ sở y tế gần nhất khi trẻ có các biểu hiện sau: Trẻ sốt cao liên tục > 38,5 độ C, kèm theo có các dấu hiệu như rối loạn tiêu hóa (nôn, tiêu chảy, đau bụng), phát ban trên da, mắt đỏ, môi đỏ khô nứt, họng đỏ.
Trẻ có các dấu hiệu bệnh nặng như: thay đổi ý thức (vật vã, kích thích, ngủ gà, li bì), mạch nhanh, tay chân lạnh, khó thở, mệt mỏi.
Mặc dù MIS-C xảy ra sau mắc COVID 19, nhưng đa phần COVID 19 ở trẻ em thường không có triệu chứng hoặc nhẹ. Nên trong tình hình dịch bệnh xảy ra như hiện nay, cần nghĩ tới MIS-C khi trẻ có các triệu chứng nghi ngờ, kể cả khi không biết rõ trẻ đã bị mắc COVID-19 trước đó hay không.
Cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu bị mắc MIS-C
Khi nhập viện, trẻ sẽ được các bác sĩ thăm khám lâm sàng và làm các xét nghiệm để khẳng định chẩn đoán cũng như phân biệt với các bệnh lý khác như bệnh Kawasaki cũng như nhiều bệnh lý nhiễm trùng khác như sốt xuất huyết, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm độc…. Xét nghiệm được chỉ định tùy vào mức độ bệnh cũng như các triệu chứng lâm sàng kèm theo.
Các xét nghiệm thường được làm cho những trẻ bị MIS-C bao gồm:
- Xét nghiệm máu đánh giá tình trạng đông máu, phản ứng viêm của cơ thể, tình trạng nhiễm trùng, chức năng gan, thận; xét nghiệm đánh giá tổn thương tim.
- Cấy máu loại trừ nhiễm trùng huyết
- Siêu âm tim đánh giá suy tim, giãn động mạch vành
- Xét nghiệm khẳng định đã từng mắc COVID 19: kháng thể kháng SARS-CoV-2.
MIS-C được chẩn đoán dựa vào tập hợp các triệu chứng lâm sàng (như sốt cao, các dấu hiệu tổn thương các cơ quan như tim, hệ tiêu hóa..) và các kết quả xét nghiệm có tình trạng tăng phản ứng viêm của cơ thể. Trẻ cũng cần có bằng chứng của nhiễm SARS-CoV-2. Tới nay, chưa có một triệu chứng hay một xét nghiệm đơn độc nào đủ để chẩn đoán xác định MIS-C.
Khi chẩn đoán xác định MIS-C, trẻ được đánh giá mức độ bệnh, hội chẩn với các bác sĩ: hồi sức, truyền nhiễm, miễn dịch để đưa ra các biện pháp điều trị phù hợp với mức độ bệnh. Nếu trẻ trong tình trạng nặng, nguy kịch, sẽ được điều trị hồi sức, hỗ trợ chức năng các cơ quan. Trẻ sẽ được sử dụng các thuốc chống viêm, thuốc điều hòa miễn dịch như corticoids, immunoglobuline đường tĩnh mạch để làm giảm quá trình viêm ở mạch máu, tim … Ngoài ra trẻ cũng có thể được điều trị với thuốc Aspirin liều thấp hoặc thuốc chống đông để giảm nguy cơ đông máu và tắc mạch.
Cách tốt nhất để phòng MIS-C là tránh không để trẻ bị mắc COVID 19. Cha mẹ cần tuân thủ các nguyên tắc phòng dịch như 5K và cho trẻ tiêm vắc xin phòng COVID-19 khi có chỉ định, tiêm đủ liều cũng như tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin phòng các bệnh truyền nhiễm khác theo lịch. Tiêm đủ liều vắc xin COVID-19 giúp giảm nguy cơ mắc COVID-19 nặng/nguy kịch, đồng thời cũng giảm nguy cơ mắc MIS-C.
