Thu gọn được bộ máy nhưng …
TS. Phạm Thị Huệ, đại diện nhóm nghiên cứu khảo sát, Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra (Thanh tra Chính phủ) cho biết, đến nay đã có 11 địa phương thực hiện thí điểm, trong đó có Hà Giang, Quảng Ninh, Yên Bái, Hải Phòng… Kết quả khảo sát của Viện này cho thấy, việc thí điểm hợp nhất hai cơ quan giúp thu gọn bộ máy, giảm số lượng, chức danh lãnh đạo. Chủ trương này đảm bảo tính đồng bộ, giảm chồng chéo, trùng lắp...
Tuy nhiên theo bà Huệ, việc thí điểm hợp nhất cũng gặp phải những khó khăn, vướng mắc. Một câu hỏi lớn là tới đây, khi thực hiện Luật Phòng chống tham nhũng 2018 và Nghị định số 59 của Chính phủ về kiểm soát thu nhập, tài sản thì chủ thể nào sẽ thực hiện kiểm soát? Thực tế này đặt ra câu hỏi lớn về kiểm soát quyền lực nhà nước.
Rồi quá trình thực hiện chức năng thanh tra của cơ quan sau hợp nhất sẽ chịu sự chỉ đạo của Chủ tịch UBND hay Bí thư? Ai có thẩm quyền ban hành chương trình, kế hoạch, và ban hành kết luận thanh tra? Nếu Bí thư và Chủ tịch UBND bất đồng ý kiến chỉ đạo, thì ý kiến của ai sẽ đóng vai trò quyết định?...
“Từ góc độ kiểm soát quyền lực, khi quyền lực chính trị và quyền lực nhà nước sau hợp nhất gộp vào một chủ thể thì cơ chế kiểm soát nào để cá nhân người đứng đầu cơ quan sau hợp nhất sẽ không độc đoán, chuyên quyền?”, bà Huệ nêu. Từ những vướng mắc phát sinh, đoàn khảo sát đề nghị tạm dừng việc thí điểm hợp nhất để tổng kết, đánh giá. Đồng thời cần sớm ban hành các văn bản hướng dẫn để thống nhất về nhận thức và cách thức thực hiện.
“Cho ô tô với tàu hỏa đi chung”
Tại hội thảo, Ủy viên Ủy ban kiểm tra Trung ương Nguyễn Quốc Hiệp nêu hàng loạt câu hỏi: Nếu hợp nhất hai cơ quan như vậy có hoạt động được không? Có thực sự cần thiết không? Có tinh giản được biên chế, tiết kiệm được ngân sách không? Theo ông, Đảng lãnh đạo và hóa thân vào nhà nước nhưng không có nghĩa là hóa thân hết, một số cơ quan như kiểm tra, tổ chức, dân vận thì không thể hóa thân được.
Theo ông Hiệp, hoạt động của cơ quan kiểm tra và thanh tra rất khác nhau, một bên làm theo nghị quyết, quy định của Đảng, còn một bên theo pháp luật nhà nước. Việc xử lý cũng khác nhau, một bên là hành chính và một bên là kỷ luật Đảng.
“Môi trường hoạt động của cơ quan kiểm tra với cơ quan thanh tra cũng giống như ông đường sắt với đường bộ thì có nhập vào được không? Bộ máy của Đảng với Nhà nước hoàn toàn chạy trên hai miền khác nhau, nếu hợp nhất cũng giống như nhập đường sắt với đường bộ rồi cho ô tô với tàu hỏa đi chung”, ông Hiệp nói và cho rằng, nếu hợp nhất giữa cơ quan kiểm toán và thanh tra sẽ phù hợp hơn.