Đó là kết quả khảo sát về đạo đức, lối sống học sinh, sinh viên (HSSV) của Bộ GD-ĐT, vào tháng 12/2013 tại một số trường đào tạo ở phía Nam, miền Trung, phía Bắc, bao gồm 1.044 phiếu của HS, SV và 93 phiếu của cán bộ, giảng viên.
Cụ thể, đó là các trường CĐ Cộng đồng Đồng Tháp 128 SV/2.073 SV toàn trường, CĐ Y tế Thái Bình 21 SV/2.454 SV, CĐ Y tế Phú Thọ 30 SV/5.780 SV, Cao đẳng sư phạm Thái Bình 37 SV/1.778 SV (năm học 2011 - 2012), CĐ Sư phạm Điện Biên 25 SV/2.424 SV, CĐ Y tế Kiên Giang 8 SV/1.206 SV và theo báo cáo của các trường ĐH, CĐ, TCCN gửi về Bộ GD-ĐT tính đến tháng 2/2014.
 |
Nhiều sinh viên vẫn “dính” lô đề, cá độ, cờ bạc, uống rượu bia, cắm quán, vay nợ
Theo kết quả khảo sát của Bộ GD-ĐT, đa số HS-SV có nhận thức và hành vi trân trọng các giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Hầu hết HS-SV có ý thức trách nhiệm với gia đình, với việc học tập, rèn luyện và bản thân. Có 97,61% HS-SV được hỏi cho rằng họ thích được chăm sóc những người thân trong gia đình.
Có 96,36% HSSV được hỏi cho rằng HS-SV của nhà trường thực hiện đúng quy định của pháp luật, chỉ có 3,64% cho là vẫn còn một số ít chưa thực hiện. Họ rất coi trọng sự trung thực. Có 91,38% cho rằng họ thấy hối hận, khổ tâm khi buộc phải nói dối hoặc làm việc không trung thực. Ngay cả trong trường hợp nếu làm sai nội quy, pháp luật mà không có ai biết thì có đến 99,33% vẫn lo sợ.
Nhiều HS-SV dám đấu tranh quyết liệt với các hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Khi hỏi về các biểu hiện trong lớp, trường thì có 91,12% ủng hộ cái đúng, không đồng tình với việc làm sai trái, chỉ có 2,11% là có thái độ thờ ơ, không quan tâm. Khi hỏi: Nếu gặp chuyện bất bình, tốt nhất là coi như không biết để tránh rắc rối cho bản thân thì có 74,33% ý kiến không đồng ý, 22,03% phân vân, 3,54% đồng ý.
Tuy nhiên, Ngũ Duy Anh - Vụ trưởng Vụ công tác HS, SV Bộ GD-ĐT cho biết: “Một số HS-SV đề cao lối sống thực dụng, ích kỉ, thích hưởng thụ, đua đòi, xa hoa lãng phí, xem nhẹ giá trị tinh thần, bị đồng tiền tha hóa ngày càng rõ. Họ ít quan tâm đến cộng đồng và người xung quanh và rất ít tham gia các hoạt động tình nguyện, hoạt động xã hội.
Họ sống khép mình, coi trọng chủ nghĩa cá nhân, xa rời tập thể, thiếu trách nhiệm chung, thờ ơ, vô cảm, ít quan tâm đến các vấn đề xã hội, thiếu ý thức cộng đồng.
Một số tiếp thu không chọn lọc, đua đòi theo văn hóa phương Tây không phù hợp với thuần phong mĩ tục Việt Nam, sống buông thả, ham hưởng thụ, lười học tập, lao động, có hành vi bạo lực…
Hiện tượng sống thử có ở một số rất ít HS-SV nhưng có xu hướng gia tăng. Đa số HS-SV quan niệm là không nên sống thử, nhưng ai sống thử thì họ cũng không có ý gì”.
Cũng theo ông Anh, tình trạng chơi lô đề, cá độ, cờ bạc, uống rượu bia, cắm quán, vay nợ để tiêu xài dẫn đến mâu thuẫn, va chạm, xung đột, đánh nhau vẫn còn trong một số HS-SV.
Số HS-SV này tuy ít nhưng có ảnh hưởng lớn tới môi trường học tập, rèn luyện của nhà trường. Nhiều HS-SV nói tục, chửi thề, dùng những câu thiếu văn hóa ngay cả ở trong trường khi nói chuyện với bạn bè.
Đặc biệt, tình trạng không trung thực trong thi cử vẫn còn khá nhiều trong các trường. Có đến 18,59% HS-SV được hỏi cho rằng hiện tượng quay cóp khi làm bài kiểm tra trong lớp còn tương đối nhiều, chỉ có 32,38% cho là không có”.
“Dùng nhân cách để giáo dục nhân cách”
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, theo ông Ngũ Duy Anh, các kênh truyền thông như internet, truyền hình... có tác động to lớn, trực quan đến HSSV. Hình ảnh, nội dung bạo lực, tệ nạn xã hội, tham nhũng, hiện tượng tiêu cực xã hội tràn ngập trên Internet, phim ảnh, sách báo đã tác động đến giáo dục đạo đức lối sống (ĐĐLS) cho HS-SV.
Có đến 76,63% HSSV được hỏi cho rằng nguyên nhân dẫn tới những hành vi không phù hợp với các chuẩn mực đạo đức lối sống ở HS-SV và những hạn chế, yếu kém trong công tác này là do bị ảnh hưởng của phim, ảnh, sách báo, đồ chơi, trò chơi... có tính bạo lực, khiêu dâm.
Ông Duy Anh cho rằng, xu hướng gia đình quan tâm đến việc học tập, rèn luyện của con em mình càng cao. Tuy nhiên có một số gia đình lại ít đầu tư thời gian cho việc này. Một số gia đình do làm ăn xa con, thiếu cả tiền bạc và thời gian lo cho con.
Một số HS-SV bị ảnh hưởng do có hoàn cảnh khó khăn về cuộc sống tinh thần, đặc biệt là thiếu sự quan tâm của cha mẹ, nhất là trong các gia đình mà cha mẹ li hôn.
Một số em không vượt qua được khó khăn này và bị lôi kéo, dẫn đến vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội. Cũng có nhiều gia đình có điều kiện kinh tế khá nhưng do mải làm ăn kiếm tiền, ít quan tâm đến tu dưỡng, rèn luyện của con.
Một số gia đình có cha mẹ, người thân không gương mẫu trong ĐĐLS nên khó có điều kiện tốt cho con rèn luyện. Tác động của gia đình đến đạo đức lối sống của HS-SV là mạnh mẽ và quan trọng nhất.
Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ GD-ĐT cũng thừa nhận, phương pháp và hình thức giáo dục ĐĐLS cho HS-SV ít đổi mới, ít hấp dẫn, hứng thú. Một số giảng viên, đặc biệt là giảng viên trẻ còn thiếu kinh nghiệm, chưa làm tốt được việc định hướng và chưa có kinh nghiệm trong giáo dục ĐĐLS, chưa tạo ra sự hấp dẫn trong giảng dạy. Có một bộ phận GV chưa quan tâm đến giáo dục ĐĐLS cho HS-SV, chủ yếu là chú trọng về chuyên môn, môn học.(27,20% ý kiến của HSSV).
TS. Nguyễn Thị Thọ khoa Triết học, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho rằng: “Người học trò không chỉ học chữ ở thầy mà còn học cả cách sống, cách đối nhân xử thế của thầy.
Tài năng, đức độ của người thầy sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sự hoàn thiện nhân cách của trò. Bởi vậy, họ phải là những người không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn phải là người có phẩm chất đạo đức tốt, kỹ năng sống, là tấm gương sáng cho sinh viên noi theo.
Có thể nói, để quá trình giáo dục đạo đức đạt hiệu quả cao, thì phẩm chất đạo đức nhà giáo của mỗi giảng viên có vai trò rất lớn. Bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tác phong, lương tâm nghề nghiệp của nhà giáo phải được hết sức chú ý để cho mỗi giảng viên xứng đáng là một nhà giáo trong vai trò: “Dùng nhân cách để giáo dục nhân cách”.
Theo Hồng Hạnh
