Hỗ trợ doanh nghiệp sau dịch: Chính sách chưa đủ mạnh

Hỗ trợ vẫn còn thấp

Ngày 9/6, tại toạ đàm với chủ đề “Làm gì để giải cứu doanh nghiệp sau đại dịch COVID-19?”, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương cho hay, DN là trọng tâm để thực hiện phục hồi nền kinh tế. Đại dịch COVID-19 xảy ra, cộng đồng DN Việt Nam chịu tác động nặng nề, hàng loạt giải pháp của Chính phủ đưa ra như giảm lãi suất cho vay, chính sách gia hạn 4-5 tháng nộp thuế VAT, thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân và tiền thuê đất, tiền hưu trí.

“Định hướng chính sách đưa ra khá phù hợp như: Hỗ trợ và tạo điều kiện tiếp tục tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng; giảm khó khăn thanh khoản, giảm lãi suất và chi phí khác, giảm gánh nặng thuế phí, tăng thêm nguồn lực cho doanh nghiệp… Tuy nhiên, đại bộ phận chính sách đang nằm ở khâu “chỉ đạo làm chính sách”. Về văn bản pháp lý hỗ trợ doanh nghiệp mới chỉ có 1 nghị định, 2 thông tư. Số còn lại chỉ là dạng đốc thúc”, ông Cung nhận xét.

Theo ông Cung, mức độ hỗ trợ quá nhỏ so với mức độ thiệt hại của doanh nghiệp và so với mức hỗ trợ của chính phủ các nước cho doanh nghiệp của họ. Chính sách miễn và giảm nghĩa vụ thuế, phí quá ít. Giải pháp hỗ trợ manh mún, không ra tấm ra món. Một số điều kiện hỗ trợ không hợp lý, không thực tế…

Trước thực trạng trên, ông Cung bày tỏ kỳ vọng, cơ quan chức năng có thêm các chính sách khác nhằm hỗ trợ DN như giảm 15% tiền thuê đất phải nộp trong năm 2020 đối với doanh nghiệp, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Cũng theo ông Cung cần miễn phí bảo lãnh phát sinh trong năm 2020 đối với các khoản vay được Chính phủ bảo lãnh cho doanh nghiệp hàng không còn dư nợ đến ngày 31/12/2019. Giảm 50% giá cất cánh, hạ cánh tàu bay và giá dịch vụ điều hành bay đi, đến đối với các chuyến bay nội địa từ tháng 3 cho đến hết tháng 9/2020. Áp dụng mức giá tối thiểu 0 đồng đối với dịch vụ chuyên ngành hàng không thuộc danh mục Nhà nước quy định khung giá từ tháng 3 đến hết tháng 9/2020. Giảm 2% lãi suất cho vay trực tiếp, cho vay gián tiếp đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa từ Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Loại bỏ những chính sách hỗ trợ... vô nghĩa

Theo Tổng cục Thống kê, do tác động của dịch COVID-19, 5 tháng đầu năm 2020, cả nước có 48,3 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, giảm hơn 10% về số doanh nghiệp. Tổng số vốn đăng ký 557 nghìn tỷ đồng, giảm 16%. Vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới trong 5 tháng đạt hơn 11 tỷ đồng, giảm 6,9% so với cùng kỳ năm trước.

Trong tất cả các ngành, lĩnh vực hoạt động, ngoài ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản chỉ còn có ngành sản xuất phân phối điện, nước, gas có số doanh nghiệp thành lập mới tăng với 928 doanh nghiệp, tăng 95% so với cùng kỳ năm trước, đây là những ngành thiết yếu nên ít bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Các ngành còn lại đều có số doanh nghiệp thành lập mới giảm như bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy giảm 7,3% so với cùng kỳ năm 2019. Ngành xây dựng giảm 9,8%. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giảm 9,1%. Dịch vụ việc làm, du lịch, cho thuê máy móc thiết bị, đồ dùng và các dịch vụ hỗ trợ khác giảm 19%. Kinh doanh bất động sản giảm 29,7%.

Cùng với đó, có 26 nghìn DN tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 36,4% so với cùng kỳ năm trước. DN hoàn tất thủ tục giải thể tập trung chủ yếu ở các lĩnh vực: bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy; dịch vụ lưu trú và ăn uống; dịch vụ việc làm, du lịch, cho thuê máy móc thiết bị, đồ dùng…

Chuyên gia kinh tế Phạm Thế Anh, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cho rằng, để hỗ trợ cộng đồng DN hồi phục sau dịch bệnh, các chính sách phải đúng trọng tâm, tránh dàn trải gây tốn kém nguồn lực. Chẳng hạn như giảm giá điện đồng loạt hay tiền thuê đất mà không có tiêu chí phân loại rõ ràng sẽ làm kém hiệu quả và tốn nguồn lực. Đối với nhóm DN không hoạt động, không phát sinh doanh thu, các chính sách thuế đối với họ là vô nghĩa. Vì vậy, cần khoanh hoặc ngưng các chi phí tài chính như khoanh nợ, lãi, tiền thuê đất cho đến khi dịch bệnh qua đi, DN hoạt động trở lại thì mới tính đến các biện pháp kích thích tín dụng, kích thích vay nợ đối với nhóm DN này.

Nợ xấu ngân hàng có thể tăng

Phát biểu tại toạ đàm, một nữ doanh nhân ngành bất động sản chia sẻ, hiện nay, doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn ngân hàng bởi họ không biết vay vốn để làm gì. Các DN khó khăn thì không đủ điều kiện để ngân hàng cho vay. Ngoài ra, thanh khoản thị trường bất động sản đang gặp vấn đề. Ngân hàng cho vay bất động sản nhiều, nếu ngành bất động sản “chết”, sẽ khiến ngân hàng khó khăn, nhất là về thanh khoản.

 “Tôi muốn hỏi dự đoán của TS Nguyễn Đình Cung về thị trường bất động sản thời gian tới có khó khăn hơn hay không? Theo ông kịch bản xấu nhất với tình huống bất động sản đình trệ, doanh nghiệp khó khăn, dòng tiền đình trệ, lãi suất ngân hàng lên cao, nợ xấu nhiều có xảy ra hay không?”, vị doanh nhân này đặt câu hỏi.

Trước câu hỏi này ông Cung cho rằng, bản chất ngân hàng cũng là doanh nghiệp. Ngân hàng chỉ hỗ trợ doanh nghiệp khác trong khả năng có thể và không thể vượt quá sức chịu đựng của họ. Muốn hỗ trợ DN, Chính phủ phải có gói hỗ trợ lãi suất cho những ngành bị thiệt hại nhiều nhất. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần giảm các loại thuế, phí để DN có thu nhập, có dòng tiền để hồi phục.

“Tôi cho rằng, thời gian tới chắc chắn nợ xấu sẽ gia tăng. Thành quả giải quyết nợ xấu trong gần chục năm qua của ngành ngân hàng sẽ có thể không giữ được. Như vậy, việc giảm lãi suất thấp hơn sẽ khó khăn. Tôi hi vọng, kinh tế thế giới sớm hồi phục, doanh nghiệp xuất khẩu và du lịch của Việt Nam tươi sáng trở lại”, ông Cung nói.