Thập diện mai phục
Mới nửa buổi sáng, vùng cát ven biển xã Phong Hải nóng như lò nung. Không có cây, cỏ nào sống sót trên bề mặt vùng cát nóng đã qua đào xới. Cát trắng tràn lấp cả đường bê tông liên thôn Hải Thành (Phong Hải). Cạnh nhiều cồn cát nhân tạo cao ngất là những hầm, hố sâu do đào bới titan. Nắng nóng, hầm, hố titan sâu hoắm vẫn chứa nhiều nước ngầm, nước đọng. Thấy người lạ tiến lại miệng hố tử thần, một cán bộ xã Phong Hải vội giật tay kéo lui: “Anh muốn chết à, coi chừng sụt đất là đi luôn đó. Mới tuần rồi, một nhóm 7 học sinh tiểu học tìm ra đây chơi lúc chiều mát đã gặp nạn. Một cháu nhỏ chết đuối”. Anh cán bộ này kể, nếu hôm đó không có sự ứng cứu kịp thời của dân, những cháu bé còn lại cũng khó lòng thoát nạn.
Nguy hiểm là vậy, nhưng xung quanh miệng hố rộng đến hơn 2.000m2 này không có bất kỳ rào chắn hay biển cảnh báo nguy hiểm nào. Nguy hiểm hơn, hố tử thần có độ sâu từ mặt nước đến đáy khoảng 3 - 4m lại nằm ngay cạnh đường thôn Hải Thành, nơi có rất nhiều học sinh, trẻ em, người dân qua lại mỗi ngày. Theo dân địa phương, nếu không được hoàn thổ, san lấp, một thời gian ngắn nữa, hố tử thần sẽ “nuốt” luôn đường thôn, lúc đó nguy hiểm sẽ rất khó lường. Trước đó, tuyến đường liên xã Phong Hải - Điền Hương cũng bị gãy, lún do khai thác titan. Ông Lê Hoàng (xã Phong Hải) bức xúc: “Công trình khai thác titan kết thúc gần 5 năm rồi. Không hiểu sao, doanh nghiệp lấy xong tài nguyên lại bỏ mặc những hầm hố, đụn cát nguy hiểm đến vậy. Nếu lại xảy ra chết người, ai là người chịu trách nhiệm đây?”.
Theo quan sát của phóng viên, ngoài khu vực hố titan gây chết người kể trên, tại xã Phong Hải hiện còn nhiều hầm, hố tử thần và vô số đụn cát hậu khai khoáng chưa được hoàn thổ, san lấp. Nhiều héc-ta đồi cát bị sa mạc hóa nghiêm trọng, hoạt động hoàn thổ để trồng cây tái tạo môi trường không được thực hiện đúng cam kết.
Phớt lờ hoàn thổ
Cty Matech về hoạt động tại Phong Hải từ năm 2006, nhằm thực hiện dự án đầu tư ứng dụng công nghệ sinh học xây dựng mô hình nông lâm sinh thái bền vững cho vùng cát ven biển huyện Phong Điền. Dự án đưa 3 giống cây (dừa, phi lao, dưa hấu) vào trồng ở khu vực thực hiện mô hình. UBND xã cho biết, khi làm dự án, Cty được UBND tỉnh TT-Huế cho phép tận thu titan. “Phi lao thì sống ngắc ngoải, thưa thớt, còn dừa, dưa hấu chẳng thấy đâu. Dân không hưởng lợi gì mà còn rước họa. Giờ dự án kết thúc, cả vùng cát mênh mông bị đào bới tan hoang chẳng khác nào sa mạc”, một cán bộ xã Phong Hải ngán ngẩm.
Chủ tịch UBND xã Phong Hải, ông Nguyễn Viết Từ, cho biết, sau tai nạn chết người tại hố khai thác titan trên địa bàn, chính quyền liên hệ Cty Matech, nhận được phản hồi rằng, doanh nghiệp sẽ sớm hoàn thổ, khắc phục hiện trạng đồi cát tại xã Phong Hải thời gian tới. Cty Matech giải thích, việc chậm khôi phục hiện trạng vùng cát lâu nay là do trục trặc máy móc (?).