“Thứ nhất, Phó Tổng thống Harris sẽ trình bày lại việc tương tác của chính quyền của Tổng thống Joe Biden đối với Đông Nam Á, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, trật tự khu vực dựa trên luật lệ với nền tảng là luật pháp quốc tế, và sự tự do đi lại trên các vùng biển để phục vụ thương mại. Việt Nam sẽ coi điều này là đóng góp mang tính xây dựng cho hòa bình, ổn định và an ninh”, GS Thayer nhận định.
Thứ hai, Phó Tổng thống Harris có thể thông báo nhiều sáng kiến tập trung vào hợp tác để tăng cường quan hệ đối tác toàn diện, quan trọng nhất là phòng chống COVID-19 và hồi phục sau đại dịch. Các lĩnh vực hợp tác khác có thể là giảm biến đổi khí hậu, an ninh mạng, thương mại và đầu tư (thương mại kỹ thuật số và an ninh chuỗi cung ứng), giáo dục và giao lưu nhân dân.
“Thứ ba, tôi trông chờ Phó Tổng thống Harris bác bỏ yêu sách phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông và đề nghị hỗ trợ Việt Nam tiếp tục xây dựng năng lực an ninh biển”, GS Thayer nói.
Thứ tư, vị chuyên gia về châu Á-Thái Bình Dương nói rằng, ông trông chờ hai bên cam kết thúc đẩy quan hệ song phương nhằm nâng lên một tầm cao mới trong tương lai.
Báo Singapore The Strait Times đưa tin, sáng 22/8 chiếc Không lực 2 chở Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris hạ cánh xuống căn cứ không quân Paya Lebar của Singapore; bà Harris bắt đầu chuyến thăm chính thức kéo dài 3 ngày theo lời mời của Thủ tướng Lý Hiển Long.
Theo GS Thayer, Mỹ đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong chính sách của Mỹ đối với khu vực. “Trong Hướng dẫn chiến lược an ninh quốc gia tạm thời được đưa ra hồi tháng 3, chính quyền Biden xác định Việt Nam (và Singapore) là đối tác tiềm năng.
Việt Nam và Singapore là hai nước đóng góp mang tính xây dựng và tích cực cho an ninh khu vực thông qua sự ủng hộ và sự lãnh đạo của mình trong ASEAN và các cơ chế đa phương khác liên quan ASEAN, như Thượng đỉnh Đông Á, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN+, Diễn đàn Khu vực ASEAN…”, ông giải thích.
Mỹ sẽ ưu tiên trợ giúp Việt Nam trong một số lĩnh vực để thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực và xây dựng năng lực, đặc biệt trong thực thi pháp luật trên biển và an ninh, theo GS Thayer. Một số chuyên gia cho rằng, bà Harris sẽ thăm dò cơ hội phát triển ngành điện tử của Việt Nam lên một tiêu chuẩn cao hơn nhằm thiết lập một chuỗi cung ứng an toàn cho thị trường Mỹ.
Báo chí Mỹ đưa tin, Phó tổng thống Harris sẽ dự lễ khai trương một văn phòng mới của Trung tâm Phòng chống Dịch bệnh Mỹ (CDC) tại Đông Nam Á. “Đây sẽ là một bước phát triển mang tính cột mốc vì nó thể hiện sự cam kết dài hạn của Mỹ không chỉ với Việt Nam mà với cả khu vực, cũng như để đối phó với COVID-19 và các loại bệnh truyền nhiễm khác”, GS Thayer nhận định. CDC sẽ tạo điều kiện cho các chuyên gia y tế công cộng trong khu vực cộng tác với nhau tốt hơn, thu thập dữ liệu về sử dụng vắc-xin, tính hiệu quả của vắc-xin và ra các khuyến nghị chính sách nhằm chống COVID-19 và hồi phục sau đại dịch.
Chưa từng có tiền lệ
Hồi tháng 3, chính quyền Biden đưa ra Hướng dẫn chiến lược an ninh quốc gia tạm thời và chủ đề chung của chiến lược này là rõ ràng: Mỹ sẽ tái tương tác với Đông Nam Á, coi đây là một phần của chiến lược lớn hơn - ưu tiên khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. “Chiến lược của Mỹ có hai thành phần chính - tương tác toàn diện và thiết lập mạng lưới đồng minh và đối tác. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin bổ sung ‘sự răn đe tích hợp’ trong bài phát biểu tại Singapore gần đây”, GS Thayer nói.
Mỹ sẽ khuyến khích hợp tác cho một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và một khu vực tự do, rộng mở đối với thương mại. Mỹ sẽ ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN và Tầm nhìn của ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. “Mỹ sẽ ủng hộ các nước trong khu vực chống lại sự bắt nạt, đe dọa của Trung Quốc trên Biển Đông. Và Mỹ cũng sẽ làm việc với Trung Quốc trong các lĩnh vực khả thi để ứng phó đại dịch COVID-19 và giảm tác động của biến đổi khí hậu”, GS Thayer dự đoán.
Chuyến thăm Singapore và Việt Nam của Phó Tổng thống Harris là một phần trong sự tương tác toàn diện của chính quyền Biden với Đông Nam Á, tiếp theo cuộc họp trực tuyến giữa Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken với những người đồng cấp ASEAN và hai chuyến thăm chính thức của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tới Singapore và Việt Nam.
“Chuyến thăm của bà Harris là chưa có tiền lệ vì bà là Phó Tổng thống Mỹ đương nhiệm đầu tiên thăm Đông Nam Á. Vì Phó Tổng thống Harris làm việc chặt chẽ với Tổng thống Biden, các nhà lãnh đạo khu vực sẽ biết rằng, lời nói của bà có trọng lượng. Tóm lại, khi ông Biden hoặc bà Harris nói ‘nước Mỹ trở lại’ thì ý họ là lời nói đi kèm hành động”, GS Thayer nhận định.
