Nhóm phóng viên chúng tôi có mặt tại bờ sông Xê Pôn đoạn chảy qua khu vực cửa khẩu Lao Bảo khi đó là 3 giờ chiều. Nơi từng được mệnh danh là “chợ” thuốc lá và hàng lậu trên sông trước đây, nay chỉ có khoảng gần chục chiếc thuyền tôn và mấy xuồng khai thác cát nằm im ắng, bặt không một bóng người buôn lậu gùi hàng chạy ào ào như trước đây.
Tuy nhiên, khi chúng tôi có mặt tại chợ của Lào bên kia biên giới tiếp giáp với cửa khẩu Lao Bảo thì thuốc lá ngoại bày bán đủ loại với số lượng cung cấp không hạn chế để cung cấp cho người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng như 555, Hero, Jet, Marlboro. Một cán bộ của Hải quan Lao Bảo cho biết, nếu đưa trót lọt 1 thùng (50 cây) thuốc lá lậu từ Lào về Việt Nam, dân buôn có thể thu được ít nhất trên 400 ngàn đồng.
Riêng năm 2013, tổng số thuốc lá tiêu thụ tại Việt Nam là 104,8 tỷ điếu. Trong đó thuốc lá nhập lậu chiếm tới 20% thị phần, làm thất thu cho ngân sách khoảng 6.500 tỷ đồng. (nguồn: Hiệp hội thuốc lá Việt Nam)
Đại diện Đội kiểm soát Hải quan cho hay, buôn lậu thuốc lá đã thay đổi hoàn toàn phương thức hoạt động. Đối tượng buôn lậu không chở nhiều hàng đi gần nơi trạm kiểm soát mà chủ yếu thẩm lậu tại những nơi vắng lực lượng kiểm soát vào ban đêm, vào khi trời mưa. Ước tính suốt chiều dài biên giới với Lào đoạn qua Quảng Trị đã có hàng trăm điểm thuộc diện nhạy cảm mà các đối tượng buôn lậu thường đưa hàng qua.
Từ Lào, thuốc lá được chia nhỏ thành từng thùng (khoảng 500 bao/thùng) hoặc gói lại chừng 10-20 cây để chuyển qua biên giới. Đối tượng vận chuyển thuốc lá lậu đa phần là người địa phương nên rất thông thuộc địa hình, đường đi và các trạm kiểm soát. Sau khi đưa vào nội địa, thuốc lá được tập kết để giấu trong các xe khách, xe tải để về Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và các thành phố lớn.
Theo ông Đinh Ngọc Thanh, Chi Cục trưởng Chi cục Hải quan Lao Bảo, đường biên giới giữa Quảng Trị với Lào chiều dài lên tới 206 km, lại có sông Xê Pôn chạy qua nên công tác chống buôn lậu gặp nhiều khó khăn. Lực lượng hải quan, biên phòng rất vất vả để ngăn chặn buôn lậu trên chiều dài biên giới. Các mặt hàng chủ yếu như thuốc lá ngoại, rượu đều thẩm lậu qua các tuyến đường mòn rất khó phát hiện.
Đội Kiểm soát chống buôn lậu của Hải quan Quảng Trị cho biết, nếu như năm 2013 bắt giữ được 82.332 bao thuốc lá lậu thì 3 tháng đầu năm nay mới bắt giữ được 4.000 bao! Đại diện Hải quan Lao Bảo cho rằng, con số bắt giữ thuốc lá lậu thấp vì đối tượng buôn lậu đã chuyển sang hoạt động rất tinh vi nhưng điều kiện đầu tư cho lực lượng chống buôn lậu còn hạn chế cả về kinh phí, phương tiện và con người...
