Với chế độ thai sản, hưu trí
BHXH Việt Nam vừa có hướng dẫn thực hiện chế độ BHXH đối với NLĐ tại các DN phá sản còn nợ tiền đóng BHXH trên cơ sở ý kiến của Bộ LĐ-TB&XH. Các chế độ BHXH của NLĐ được giải quyết theo số tiền BHXH đã đóng, không bao gồm tiền BHXH còn nợ.
Với chế độ thai sản, NLĐ đã đóng BHXH vào quỹ ốm đau, thai sản (không bao gồm thời gian còn nợ) từ đủ 6 tháng trở lên theo quy định tại khoản 2 Điều 31 Luật BHXH năm 2014; hoặc 3 tháng trở lên theo quy định tại khoản 3 Điều 31 Luật BHXH năm 2014.
Nếu đảm bảo căn cứ để xác định NLĐ chưa hưởng chế độ thai sản, cơ quan BHXH địa phương giải quyết trợ cấp thai sản theo quy định tại thời điểm NLĐ sinh con, nhận con nuôi. Khi NLĐ được đóng bổ sung số tiền BHXH còn nợ làm thay đổi mức trợ cấp, cơ quan BHXH sẽ điều chỉnh lại mức hưởng theo quy định của chính sách (tại thời điểm NLĐ đủ điều kiện hưởng) và chi trả bổ sung.
Với chế độ hưu trí, nếu NLĐ đủ điều kiện về tuổi và thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian còn nợ), cơ quan BHXH giải quyết hưởng lương hưu với NLĐ theo quy định của chính sách tại thời điểm hưởng lương hưu.
Khi NLĐ được đóng bổ sung phần tiền BHXH còn nợ, cơ quan BHXH sẽ tính cộng nối thời gian đóng BHXH để điều chỉnh lại chế độ hưu trí theo quy định của chính sách tại thời điểm hưởng lương hưu; đồng thời xác định số tiền lương hưu chênh lệch phát sinh theo quy định của chính sách tiền lương từng thời kỳ để chi trả bổ sung cho NLĐ kể từ thời điểm hưởng.
Hưởng BHXH một lần
Đối với NLĐ hưởng BHXH một lần để ra nước ngoài định cư, do mắc bệnh hiểm nghèo nguy hiểm đến tính mạng (như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế): Cơ quan BHXH giải quyết chế độ BHXH một lần cho NLĐ với thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian còn nợ). Khi thời gian tham gia BHXH được đóng đủ và NLĐ có yêu cầu sẽ giải quyết hưởng bổ sung BHXH một lần.
Chế độ BHXH một lần khi đó được tính gộp vào thời gian đã giải quyết chế độ trước đó, và xác định lại mức hưởng theo Điều 63 Luật BHXH 2014 tại thời điểm giải quyết điều chỉnh, sau đó chi trả bổ sung phần tiền chênh lệch cho NLĐ. Nếu NLĐ không có yêu cầu hưởng phần bổ sung, cơ quan BHXH sẽ ghi nhận và bảo lưu toàn bộ thời gian đóng BHXH bổ sung.
Với NLĐ hưởng BHXH một lần theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014, nhưng thời gian tham gia BHXH nếu tính cả thời gian còn nợ tiền đóng BHXH vẫn chưa đủ 20 năm (để hưởng lương hưu); hoặc thì giải quyết như đối với trường hợp trên.
Nếu NLĐ hưởng BHXH một lần theo Nghị quyết 93/2015/QH13 ngày 22/6/2015 của Quốc hội về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần, cơ quan BHXH giải quyết như đối với trường hợp nêu trên. Việc xác định NLĐ sau một năm nghỉ việc để làm cơ sở xét hưởng BHXH một lần (theo Nghị quyết 93/2015) căn cứ vào thời điểm nghỉ việc cuối cùng trước khi NLĐ đề nghị hưởng BHXH một lần.
Để đảm bảo quyền lợi hưởng BHXH lâu dài cho NLĐ, chưa giải quyết hưởng BHXH một lần đối với trường hợp có thời gian tham gia BHXH nếu tính cả thời gian còn nợ đủ 20 năm trở lên, trừ một trong các trường hợp sau: Ra nước ngoài để định cư, người mắc bệnh hiểm nghèo.CHẾ ĐỘ TỬ TUẤTVề chế độ tử tuất khi người tham gia BHXH chết, cơ quan BHXH giải quyết trợ cấp mai táng đối với thân nhân khi NLĐ tham gia BHXH bắt buộc từ 12 tháng trở lên (theo khoản 1 Điều 66 của Luật BHXH 2014); hoặc có tổng thời gian đóng BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng trở lên (theo khoản 1 Điều 80 của Luật BHXH 2014).
Thời gian đóng BHXH để tính chế độ không bao gồm thời gian còn nợ.Cơ quan BHXH giải quyết hưởng trợ cấp tuất hàng tháng với thân nhân đủ điều kiện hưởng khi NLĐ chết đã tham gia BHXH từ 15 năm trở lên (không bao gồm thời gian còn nợ tiền đóng BHXH) theo quy định (thân nhân không chọn hưởng trợ cấp tuất một lần).
Thời điểm hưởng trợ cấp tuất hàng tháng được thực hiện kể từ tháng liền kề sau tháng mà mà NLĐ tham gia BHXH chết. Trường hợp khi bố chết mà mẹ đang mang thai thì thời điểm hưởng trợ cấp tuất hàng tháng của con tính từ tháng con được sinh.
Với trường hợp thân nhân người NLĐ hưởng chế độ tuất một lần được tính theo thời gian đã đóng BHXH (không bao gồm thời gian nợ) sẽ giải quyết theo các quy định tại khoản 2 Điều 67 và Điều 69 của Luật BHXH 2014. Khi thời gian tham gia BHXH được đóng đủ thì giải quyết hưởng trợ cấp tuất một lần bổ sung tương tự như đối với hưởng BHXH một lần.
Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi hưởng BHXH lâu dài cho NLĐ, BHXH Việt Nam lưu ý BHXH địa phương, trường hợp NLĐ chết có đủ 15 năm đóng BHXH tính cả thời gian còn nợ: Chưa giải quyết hưởng trợ cấp tuất một lần cho thân nhân đủ điều kiện hưởng tuất hàng tháng và có đơn để nghị hưởng hàng tháng.
Với hướng dẫn trên, các vướng mắc về chế độ của NLĐ bị nợ đóng BHXH do DN phá sản sẽ được đảm bảo.
Theo BHXH Việt Nam, tính đến hết năm 2020, tổng số tiền chậm đóng BHXH bắt buộc trên 11.600 tỷ đồng, chiếm 4,2% số phải thu (riêng tiền lãi trên 3.000 tỷ đồng). Trong đó, nợ BHXH của đơn vị mất tích, phá sản, giải thể trên 2.190 tỷ đồng, ảnh hưởng tới quyền lợi BHXH của hàng chục nghìn người lao động.
