www.tienphong.vn 97 TINH THẦN KHỞI NGHIỆP Không phải tự dưng mà Israel được gọi là quốc gia khởi nghiệp. Khi tôi lần đầu thăm Israel (năm 2017), thời điểm đó mỗi năm, Israel cho ra đời hơn 1.000 startup - một con số ấn tượng đối với một quốc gia có dân số chỉ khoảng 9,5 triệu người (tính đến năm 2025). Làn sóng đầu tư và thâu tóm các công ty khởi nghiệp Israel, đặc biệt từ các tập đoàn có trụ sở tại Mỹ, đã bùng nổ với tổng giá trị lên đến hàng chục tỷ đô la. Theo các chuyên gia công nghệ và quan chức Israel, sức hút mạnh mẽ của ngành công nghệ cao nước này bắt nguồn từ sáu yếu tố cốt lõi: tinh thần đổi mới và sáng tạo được hun đúc từ IDF; văn hóa khởi nghiệp đầy năng động; sự hiện diện sâu rộng của các tập đoàn công nghệ toàn cầu; mạng lưới nhà đầu tư mạo hiểm hoạt động sôi nổi; hệ sinh thái tư vấn phát triển nhanh chóng; và đặc biệt là chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ. Thông qua Cơ quan Đổi mới Israel, chính phủ tài trợ từ 20-50% chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) cho mỗi startup, thậm chí tăng thêm 10% cho các dự án triển khai tại một số khu vực ưu tiên. Năm 2024, Israel chi tới 6,3% GDP cho hoạt động R&D, tương đương 28,3 tỷ USD, mức cao nhất toàn cầu và gấp đôi mức trung bình 2,7% của các nước OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế). Đáng chú ý, khoảng 92% khoản đầu tư này đến từ khu vực tư nhân, thể hiện cam kết mạnh mẽ của doanh nghiệp trong việc thúc đẩy đổi mới. Đây chính là động lực then chốt làm nên hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao phát triển vượt bậc, đưa Israel trở thành một trong những quốc gia có mật độ startup trên đầu người cao nhất thế giới. Hiện nay, hệ sinh thái khởi nghiệp Israel đang chuyển sang giai đoạn “phát triển bền vững” thay vì “tăng trưởng nóng”. Đặc điểm nổi bật gồm có: Nguồn vốn dồi dào nhưng chọn lọc hơn; Tập trung vào các mô hình kinh doanh công nghệ sâu, có lợi nhuận cao; Dẫn đầu trong các lĩnh vực an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ quốc phòng; Tăng cường hội nhập toàn cầu, đặc biệt là vào thị trường Mỹ. Tổng vốn đầu tư đạt khoảng 3,15 tỷ USD trong năm tháng đầu năm 2025 (riêng tháng 5 ghi nhận 550 triệu USD), cho thấy sự hồi phục trong bối cảnh toàn cầu còn thận trọng. Tuy nhiên, tốc độ này vẫn chậm hơn so với năm 2024 (gần 9,6 tỷ USD) và năm 2021 (hơn 15 tỷ USD). Công nghệ cao tiếp tục chiếm khoảng 20% GDP của Israel, đóng góp xấp xỉ 45% tăng trưởng kinh tế trong 5 năm qua. Khu vực “Silicon Wadi” (gồm Tel Aviv, Ra’anana) hiện là cụm startup lớn thứ ba thế giới (xét theo số lượng công ty) và có mật độ startup trên đầu người cao nhất toàn cầu. q Chúng tôi đến thăm CyberGym - một startup độc đáo ở thành phố Hadera, là nơi huấn luyện thực chiến giữa các đội “xanh” (phòng thủ), “đỏ” (tấn công) và “trắng” (giám sát) nhằm mô phỏng những kịch bản tấn công mạng nguy hiểm trong thực tế. Nơi đây đã và đang thu hút đông đảo khách hàng trên toàn cầu, sẵn sàng chi hàng trăm ngàn đô la để “được tấn công” và huấn luyện phòng vệ mạng. Khởi nghiệp ở tuổi ngoài 70 Khi chúng tôi gặp mặt trực tiếp năm 2017, Chuẩn tướng (đã nghỉ hưu) Rami Efrati, cựu Giám đốc Bộ phận Dân sự-tư nhân, Cơ quan An ninh mạng, Văn phòng Thủ tướng Israel, đang làm chủ 3 doanh nghiệp khởi nghiệp ở tuổi ngoài 70, thông thạo tiếng Anh, tiếng Pháp, dùng điện thoại di động “xịn” của Israel (được mã hóa, có độ bảo mật cao, giá 17.000 USD). Mấy năm trước, ông Efrati vẫn giữ chức chủ tịch Firmitas Cyber Solutions - công ty mà ông sáng lập, tập trung cung cấp giải pháp an ninh trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng quan trọng và Internet vạn vật công nghiệp. Hiện tại, ông đang tham gia một số dự án chiến lược cấp quốc tế về an ninh mạng và đổi mới sáng tạo. Chuẩn tướng (đ nghỉ hưu) Rami Efrati trao đổi với phóng viên năm 2017 ẢNH: THÁI AN ĐÀO TẠO NHÂN TÀI, XÂY DỰNG HỆ SINH THÁI AN NINH MẠNG Trong bối cảnh chiến tranh mạng và chuyển đổi số toàn cầu, Israel nổi bật như một hình mẫu điển hình về phát triển hệ sinh thái an ninh mạng vững chắc, nơi yếu tố giáo dục, đào tạo nhân tài được xem là nền tảng cốt lõi. Theo Thiếu tướng (đã nghỉ hưu), Giáo sư Isaac Ben Israel (Đại học Tel Aviv), người được mệnh danh là cha đẻ ngành an ninh mạng của Israel, hệ sinh thái này được xây dựng dựa trên ba trụ cột: chính phủ, công nghiệp và giáo dục - đào tạo. Chính phủ Israel không can thiệp trực tiếp hay giám sát bí mật mà đóng vai trò điều phối, xây dựng chính sách và tạo hành lang pháp lý. Cơ quan an ninh mạng quốc gia hoạt động độc lập, mang tính dân sự, chuyên giám sát các hạ tầng trọng yếu như điện, nước, nhằm phát hiện và xử lý các lỗ hổng bảo mật, phần mềm độc hại. Phương thức minh bạch, không xâm phạm quyền riêng tư giúp tạo dựng lòng tin và khuyến khích sự hợp tác của người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, yếu tố quyết định thành công lại nằm ở giáo dục. Israel đầu tư mạnh vào đào tạo an ninh mạng ngay từ cấp phổ thông. Học sinh trung học được khuyến khích thi các môn liên quan đến an ninh mạng, trong khi nhiều trường đại học mở khoa chuyên ngành và tích hợp nội dung này vào nhiều lĩnh vực như luật, kỹ thuật, công nghệ. Điều này giúp hình thành một thế hệ trẻ có kiến thức nền tảng tốt và ý thức rõ ràng về an ninh mạng. Chuẩn tướng (đã nghỉ hưu) Rami Efrati, cựu Giám đốc Bộ phận Dân sựtư nhân, Cơ quan An ninh mạng, Văn phòng Thủ tướng Israel, nói với chúng tôi rằng, Israel khuyến khích học sinh theo học môn an ninh mạng - một trong các môn thi tự chọn khi thi tốt nghiệp trung học phổ thông, rồi quan tâm tuyển chọn tân binh hiểu biết về an ninh mạng để đào tạo chuyên sâu, bồi dưỡng nâng cao. Song song đó, mô hình kết nối startup và nhà đầu tư của Israel cũng góp phần thúc đẩy phát triển hệ sinh thái an ninh mạng. OurCrowd, nền tảng gọi vốn cộng đồng hàng đầu ở Israel, trở thành cầu nối giữa các dự án đổi mới sáng tạo với hàng chục ngàn nhà đầu tư toàn cầu.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==