Nhưng tôi chọn cho nguyện vọng kém ưu tiên nhất đó, sang học theo tuyến dân sự ở Khoa Ngữ văn, Đại học Quốc gia Kuban, Liên Xô. Chắc là do hồi đó Quân đội vừa thành lập trường Đại học Ngoại ngữ Quân sự, cần đào tạo một số người về dạy tiếng Nga và văn học ở đó. Về nước, tôi dạy ở Đại học Ngoại ngữ Quân sự đúng một năm rồi xin chuyển được về Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân thuộc Tổng cục Chính trị. Vẫn chưa hề có định hướng báo chí gì, vì “nhà báo” khi đó với tôi quá xa vời, không thể với được nên không nghĩ tới. Nhưng có một cơ duyên đã mở ra sự dan díu của tôi với nghề báo. Đó là khi tôi được một người quen giới thiệu đến Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân (QĐND) để tìm cơ hội chuyển đơn vị công tác, Thiếu tướng Đoàn Chương - Cục trưởng Cục Xuất bản Tổng cục Chính trị khi đó (cục này hiện nay hình như không còn tồn tại nữa) kiêm Giám đốc Nhà xuất bản QĐND đã thử trình độ của tôi bằng cách đưa một tờ báo Liên Xô khổ to bằng tờ báo Nhân dân chỉ một bài lớn đăng tràn trang nói tôi dịch thử (tướng Chương cũng không biết nội dung bài khi giao việc đó vì ông chỉ thạo tiếng Pháp). Dù đó là một bài nội dung và ngôn từ khá phức tạp vì thuộc thể loại lý luận văn học, tôi hoàn thành việc này nhanh và không mấy khó khăn vì tiếng cũng được và còn vì có động lực mạnh mẽ thúc đẩy làm việc để lọt vào nhà xuất bản. Thiếu tướng Chương đọc bản dịch và đồng ý nhận tôi về nhà xuất bản. Còn bản dịch thì một biên tập viên của nhà xuất bản đưa sang tạp chí Văn nghệ Quân đội và nó được đăng nguyên văn luôn trong số ra tháng kế tiếp. Đó là lần đầu tiên tôi được đăng một sản phẩm trên báo chí. Trong một năm rưỡi ở Nhà xuất bản, ngoài công việc trợ lý bản thảo cho đại tá Phạm Gia Đức - Tổng Biên tập (nhưng về quân số, tôi thuộc Phòng Kế hoạch - Sản xuất), tôi dịch sách cho mấy nhà xuất bản và dịch bài lặt vặt cho báo QĐND. Gần cuối thời gian đó, một anh ở Nhà xuất bản giới thiệu tôi với báo Người Hà Nội của Hội Văn nghệ Hà Nội, tôi mới dịch các bài lớn cho tờ báo này và bắt đầu đi viết phóng sự. Và phải nói rằng thành công ngay. Những phóng sự lớn như “Khu Cao – Xà – Lá và những chàng David rởm” (dài ba kỳ về vấn nạn làm giả hàng của ba nhà máy lớn ở đường Nguyễn Trãi, Hà Nội khi đó là nhà máy cao su, nhà máy xà phòng và nhà máy thuốc lá), “Cầu Chương Dương sáng, trưa, chiều, tối” về việc triển khai thu phí qua cầu Chương Dương lúc đó mới được xây dựng xong ít lâu… được nhiều nhà văn ở Hội thừa nhận là hay. Các phóng sự này cùng những bài dịch hấp dẫn, ăn khách không những đưa tôi về báo Người Hà Nội mà còn khiến các nhà văn Vũ Bão sau này giới thiệu tôi trở thành hội viên của Hội Nhà văn Hà Nội. Việc cộng tác khiến tôi thấy công việc ở báo sôi động, hấp dẫn hơn làm xuất bản thầm lặng nên khi báo Người Hà Nội bảo chuyển sang là tôi đồng ý liền. Cơ may của tôi để được Quân đội nhả người là năm 1990, ta rút quân khỏi Campuchia, Quân đội giảm biên mạnh, tôi cũng nhân đó mà xin đi. Việc thiếu người làm việc ở báo Người Hà Nội thời điểm đó khiến tôi vừa phải làm phóng viên viết đủ loại bài từ các phóng sự, ghi chép, các bài ngắn như bản tin đến hồi âm bạn đọc, dịch các bài hấp dẫn từ báo tiếng Nga thời đó còn khá phong phú đến biên tập và nhiều khi cả “lên số” báo (tức làm việc của thư ký toà soạn). Sau một năm tôi về báo Người Hà Nội thì nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn khi được giao quyền lãnh đạo báo Người Hà Nội đã giao cho tôi làm Trưởng ban Phóng viên bằng một văn bản phân công chứ không phải quyết định bổ nhiệm mà giờ tôi còn giữ. Trên thực tế thì sau phân công đó, tôi kiêm luôn cả thư ký toà soạn trong khoảng nửa năm. Nhưng cái duyên của tôi với báo Người Hà Nội cũng chỉ kéo dài một năm rưỡi. Bởi tôi theo chân nhà thơ Bằng Việt, nguyên Tổng Biên tập báo Người Hà Nội, một người mà tôi mê thơ của ông từ bé, sang Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tham gia lập tờ tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam. Tại nơi mới này, cũng do tình huống thiếu người làm việc nghiêm trọng mà sau một thời gian ngắn, ngoài việc làm phóng viên cũng viết đủ thể loại thì tôi cũng phải làm cả công việc biên tập, thư ký tòa soạn, đi nhà in, thậm chí có khi phải làm cả “họa sĩ trình bày”, rồi tham gia cả việc phát LÊ XUÂN SƠN định mệnh TÔI VỐN LÀ DÂN KHỐI A, LẼ RA PHẢI TRỞ THÀNH MỘT KỸ SƯ QUÂN GIỚI TRONG QUÂN ĐỘI. KHI THI ĐỖ VÀO ĐẠI HỌC KỸ THUẬT QUÂN SỰ (NAY NÓ ĐÃ ĐƯỢC NÂNG CẤP LÊN HỌC VIỆN), ĐỦ ĐIỂM ĐƯỢC CHỌN GỬI SANG LIÊN XÔ HỌC, ĐƯỢC PHÁT TỜ PHIẾU ĐĂNG KÝ NGUYỆN VỌNG NGÀNH HỌC, TÔI ĐÃ GHI VÀO NGUYỆN VỌNG 1 LÀ KỸ SƯ HÓA HỌC, NGUYỆN VỌNG 3 MỚI LÀ GIẢNG VIÊN TIẾNG NGA. Tác giả (hàng đứng, ngoài cùng bên phải) tác nghiệp tại nhà Đại tướng Võ Nguyên Giáp năm 2001 ẢNH: HỒNG VĨNH NGHỀ BÁO như www.tienphong.vn 52
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==