NHỮNG “CÔNG DÂN SỐ” BƯỚC VÀO NGHỀ BÁO Trong thời đại mạng xã hội (MXH) nơi ai cũng có thể trở thành người đưa tin thì người làm báo trẻ đối mặt với bài toán không dễ giải: Làm sao để giữ tốc độ làm tin bài nhanh nhưng không mất chiều sâu, sáng tạo, đồng thời vẫn giữ chuẩn mực? Làm thế nào để cạnh tranh trong thế giới truyền thông số mà vẫn thể hiện dấu ấn và bản lĩnh của người làm báo chuyên nghiệp? Bạn Nguyễn Thị Uyển Nhi (Cựu sinh viên ngành Báo chí - Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQG TP.HCM) chia sẻ hướng đi của mình: “Khi tác nghiệp trong môi trường báo chí số hóa, mình học cách kể chuyện đa dạng hơn, bắt “trend” để tạo đề tài hấp dẫn với bạn đọc trẻ. Mạng xã hội cũng là nguồn cảm hứng dồi dào để tìm nội dung mới.” Ở chiều ngược lại, Uyển Nhi chia sẻ áp lực đối với nhà báo trong cuộc cạnh tranh truyền thông số: “Bên cạnh áp lực phải phản ứng nhanh trước tin tức trên mạng xã hội, lượng tin sai lệch, lan truyền với tốc độ choáng ngợp trên các trang tin, page… cũng dễ khiến độc giả hiểu nhầm, trách oan nhà báo”. Khảo sát của The Self-Investigation - tổ chức phi lợi nhuận thúc đẩy văn hóa làm việc lành mạnh trong ngành truyền thông trên toàn cầu cho thấy, 60% người làm báo cảm thấy căng thẳng khi các cơ quan tái cấu trúc đội ngũ nhân sự nhưng yêu cầu về mặt hiệu quả và tốc độ vẫn ở mức cao. Nhà báo trẻ hiện đảm nhận nhiều vai trò cùng lúc, điều này dễ gây kiệt sức nghề nghiệp (burn-out) nếu thiếu sự hỗ trợ tâm lý và quản lý công việc hợp lý. THẾ HỆ NHÀ BÁO ĐA NHIỆM NHƯ PHƯƠNG TRONG BỐI CẢNH THẾ GIỚI THAY ĐỔI CHÓNG MẶT, NHỮNG CÂY BÚT TRẺ VỪA TÌM CÁCH THÍCH NGHI VỚI CÔNG NGHỆ, VỪA KIÊN TRÌ THEO ĐUỔI SỰ TỬ TẾ. VỚI CÁC KÝ GIẢ TƯƠNG LAI, VIẾT BÁO KHÔNG CHỈ LÀ CÔNG VIỆC MÀ CÒN LÀ CÁCH PHỤNG SỰ XÃ HỘI VÀ TRÒ CHUYỆN VỚI THẾ GIỚI. THẾ HỆ NHÀ BÁO ĐA NHIỆM Thách thức rất nhiều nhưng cũng đi cùng vô vàn cơ hội mở ra. Hành trình làm báo của người trẻ hôm nay chứng kiến những thay đổi rõ nét về điều kiện làm nghề so với các thế hệ trước. Không chỉ có mặt tại những “điểm nóng” thông tin hiện hữu, những cộng tác viên báo chí hiện diện trên khắp mọi nền tảng MXH, âm thầm lắng nghe nhịp đập tin tức qua các bài đăng trên Threads, Facebook, Instagram, TikTok, X… “Độc giả ở đâu, ký giả ở đó” - có thể coi là một tuyên ngôn mới cho những người mới gia nhập làng báo. Việc tiếp cận, thiết lập, duy trì mối quan hệ tương tác giữa người viết-bạn đọc là câu chuyện đơn giản hơn rất nhiều trong thời đại 4.0. Thế hệ nhà báo trẻ trưởng thành từ môi trường thông tin số đang hằng ngày trau dồi bộ kỹ năng “đa nhiệm”, từ tư duy số linh hoạt, sức sáng tạo dồi dào đến khả năng thích nghi với nền tảng đa kênh. Làm việc đa nhiệm trên nhiều nền tảng số đang mở thêm những đường biên sáng tạo để những người làm báo trẻ thổi bùng lửa nghề và xây dựng thương hiệu cá nhân. Ngoài “kim chỉ nam” là chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan báo chí, việc xuất phát từ câu chuyện của bản thân trong những chuyên mục riêng cũng đang dần trở thành xu hướng tiếp cận độc giả, làm nên dấu ấn của các cây viết mới. Khi bắt đầu làm báo điện tử, Nguyễn Thị Hồng Vân (Cộng tác viên tại Đài Truyền hình Việt Nam và Vietcetera, cựu sinh viên Học viện Báo chí & Tuyên truyền, Hà Nội) chọn thử sức với lĩnh vực hoàn toàn xa lạ nhưng giải đáp cho những băn khoăn của chính bản thân mình. Hàng nghìn trang tài liệu về tâm lý học được Vân nghiên cứu, nghiền ngẫm, lồng ghép những câu chuyện của đời sống và chính cá nhân mình để chuyển thành sản phẩm báo chí mà bạn đọc chỉ cần dành ra 5 phút để nắm gọn như “Vì sao cứ vào phòng thi là kiến thức chạy trốn đâu hết?” hay “Separation anxiety - Khi nỗi sợ khoảng cách tạo ra xa cách”... Hồng Vân chia sẻ: “Chỉ cần bài báo gỡ rối được hiện tượng tâm lý cho một độc giả là cũng đủ để ba năm tìm tòi nghiên cứu vừa qua của mình quả thật xứng đáng”. Báo cáo Thông tin số của Viện Reuters (Reuters Institute Digital News Report) chỉ ra: Hơn 68% nhà báo Gen Z trên thế giới không bó buộc trong mô hình cộng tác viên, biên tập viên hay phóng viên truyền thống mà có thể linh hoạt trong nhiều vai trò mới: sản xuất nội dung (content producer), phóng viên mạng xã hội (social journalist), người kể chuyện bằng hình ảnh (visual storyteller)... Những cây bút trẻ không chỉ viết bài, mà còn dựng video, sản xuất podcast, kể chuyện bằng hình ảnh, biểu đồ dữ liệu, livestream đưa tin tại hiện trường để tối đa hóa sự chú ý của khán giả… Buổi workshop chia sẻ mùa Thử Thách Kim Cương 2024 Nhâm Ngọc Minh Anh (Học sinh lớp 12 trường Phổ Thông Năng Khiếu ĐHQG TP.HCM) hiện đang là cộng tác viên báo Hoa Học Trò www.tienphong.vn 36
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==