CHIẾN DỊCH“BÀNTAY SẮT” Theo tư liệu của cố nhà báo Lý Quý Chung, từng là Thư ký Tòa soạn báo Điện Tín và báo Tin Sáng, sở dĩ có sự kiện Ký giả ăn mày vì năm 1972, Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đã ký Sắc lệnh số 007/TT (Còn gọi là Luật Báo chí 007) với nội dung yêu cầu các toà soạn báo phải “đóng tiền ký quỹ tại Tổng nha ngân khố với số tiền lên tới 20 triệu đồng để bảo đảm việc thanh toán các ngân hàng, án phí và tiền bồi thường thiệt hại dân sự”. Ngoài ra, Sắc luật còn quy định các toà soạn báo phải chấp hành những yêu cầu khác như nghiêm cấm việc đăng bài cổ vũ người dân đấu tranh, xúi giục quân nhân bất tuân thượng lệnh, đăng bài bất lợi cho chính quyền... Việc đăng những sự kiện lớn như Hội nghị Paris, công nhân xe lửa đình công… cũng có thể bị chính quyền phạt nặng vì “đưa tin có lợi cho cộng sản” hay là đưa tin “có thể gây phương hại đến trật tự công cộng”… Sự nghiệt ngã và hà khắc trong việc kiểm soát báo chí đã đẩy báo chí miền Nam vào thế khó khăn chưa từng thấy. Từ năm 1972 đến giữa năm 1974, hàng trăm tờ báo tại Sài Gòn đã phải đóng cửa, đặc biệt là những tờ báo có khuynh hướng đấu tranh cho tự do báo chí, những tờ báo có tinh thần phản biện đúng đắn hay phê phán mặt trái của chính quyền Sài Gòn… Nhiều tờ báo bị phạt nặng vì vi phạm, khoảng 70% người làm báo thất nghiệp. Vì thế, những người làm báo tại Sài Gòn đã quyết định tổ chức cuộc đấu tranh nhằm đòi lại quyền tự do cho báo chí miền Nam. 4 tổ chức báo chí ở miền Nam thời điểm đó là Hội Chủ báo, Nghiệp đoàn ký giả Nam Việt, Hội Ái hữu ký giả Việt Nam, Nghiệp đoàn ký giả Việt Nam đã cùng họp bầu ra một Ủy ban đấu tranh cho tự do báo chí. Uỷ ban đã quyết định chọn ngày 10/10/1974 là Ngày Ký giả ăn mày, tập hợp lực lượng bao gồm tất cả người làm báo và những người có liên quan đến nghề làm báo để tham gia đấu tranh. chuyện thời Việt Nam cộng hòa “Ký giả ăn mày” TRỌNG THỊNH Nón lá, cây gậy và chiếc bị cói được các nhà báo sử dụng trong Ký giả ăn mày hiện được trưng bày tại Bảo tàng TPHCM NGÀY 10/10/1974, GIỮA TRUNG TÂM CỦA TP SÀI GÒN ĐÃ DIỄN RA CUỘC ĐẤU TRANH KHÁ KỲ LẠ, HÀNG TRĂM NHÀ BÁO CÙNG NHỮNG NGƯỜI LÀM BÁO ĐÃ XUỐNG ĐƯỜNG DIỄU HÀNH. NHIỀU NGƯỜI TRONG TRANG PHỤC LÀ BỘ QUẦN ÁO RÁCH RƯỚI CÙNG CHIẾC NÓN LÁ, CHIẾC BỊ CÓI VÀ CÂY GẬY… CÙNG THÔNG ĐIỆP: NHỮNG CHÍNH SÁCH HÀ KHẮC, NGHIỆT NGÃ CỦA CHÍNH QUYỀN SÀI GÒN ĐÃ KHIẾN CHO CÁC NHÀ BÁO, CÁC TOÀ SOẠN BÁO TẠI MIỀN NAM PHẢI ĐÓNG CỬA ĐỂ… ĐI ĂN MÀY. Dư luận thế giới sửng sốt trước hình ảnh của một cuộc đấu tranh kỳ lạ khi giới báo chí miền Nam “kéo nhau đi ăn mày” nhằm chống chế độ đương quyền. Các hãng thông tấn lớn trên thế giới như AP, VOA, BBC mô tả đây là cuộc đấu tranh lớn nhất của giới báo chí miền Nam từ trước tới nay. CUỘC XUỐNG ĐƯỜNG ĐẤU TRANH KỲ LẠ “Cuộc xuống đường xuất phát từ trụ sở của Nghiệp đoàn ký giả Nam Việt, nằm trên đường Lê Lợi, giáp đường Tự Do (nay là Đồng Khởi). Lộ trình dự định của đoàn biểu tình là tuần hành trên đại lộ Lê Lợi, nhắm thẳng vào chợ Bến Thành nơi có đông đảo quần chúng chờ đợi… Ra đại lộ Lê Lợi như dòng sông đổ ra biển. Người dân hai bên đường hoan hô người biểu tình, nhiều người hào hứng nhập vào đoàn, nhất là thanh niên học sinh…”, nhà báo Lý Quý Chung viết. Theo nhà báo Khuynh Diệp, nguyên cán bộ Văn phòng Khu ủy Sài Gòn- Gia Định, ít ai biết trong cuộc xuống đường này, lãnh đạo Khu ủy đã đưa hơn 50 cán bộ nòng cốt là cơ sở Đảng hoạt động trong giới báo chí văn nghệ tham gia như Tô Nguyệt Đình, Nguyễn Văn Mại, Vũ Hạnh, Phong Sơn... bên cạnh các tri thức yêu nước như GS Lý Chánh Trung, GS Hồ Ngọc Nhuận và nhiều nghệ sỹ nổi tiếng khác. Dẫn đầu đoàn ký giả là Kiên Giang Hà Huy Hà đang viết cho hai tờ báo đối lập Tin sáng và Điện tín, cùng người bạn thâm niên Sơn Nam từng tham gia kháng chiến ở U Minh trước đây… Hai ông đã bị bắt, bị cảnh sát Đô thành tống giam ngay trong sự kiện này. Nhưng cuộc đấu tranh của làng báo Sài Gòn chống chính quyền Sài Gòn đã đạt được mục tiêu, giáng một đòn chí tử vào chủ trương “bàn tay sắt” với báo chí của chính quyền. Từ thủ đô Hà Nội, sau khi được nghe báo cáo sự kiện Ngày Ký giả đi ăn mày, nhiều đồng chí lãnh đạo Trung ương đã ca ngợi và đánh giá cao khí thế yêu nước của giới báo chí Sài Gòn - Gia Định, coi đây là sáng kiến tuyệt vời của báo chí yêu nước tại miền Nam. Nối tiếp sự kiện này, lực lượng tri thức yêu nước còn tổ chức phong trào Báo chí và công lý thọ nạn nhằm đòi quyền dân sinh, dân chủ, phản đối bắt bớ các nhà báo yêu nước và tiến bộ. q Phong trào Ký giả ăn mày (Nhà báo Khuynh Diệp cung cấp) Các nhà báo đem theo nhiều biểu ngữ phản đối Sắc lệnh 007 www.tienphong.vn 32
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==