Một mặt, công nghệ mang đến khả năng lan tỏa thông tin với tốc độ và quy mô chưa từng có. Nhưng mặt khác, nó cũng tạo ra cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa báo chí chính thống và những nền tảng nội dung phi truyền thống. AI có thể viết tin nhanh hơn, tổng hợp nội dung chuẩn xác, tạo ảnh và dựng video trong vài phút. Thêm vào đó, bạn đọc ngày càng trẻ hóa, đặc biệt là thế hệ Gen Z – những công dân số “thuần túy” – đang tiêu thụ tin tức trên TikTok, Instagram, YouTube Shorts, thay vì đọc báo giấy hay truy cập báo điện tử theo cách truyền thống. Họ không chỉ đòi hỏi thông tin nhanh mà còn yêu cầu nội dung phải gọn, tương tác, sinh động và dễ tiếp cận. Báo Tiền Phong cũng trở thành một trong những điển hình của sự chuyển đổi- xoay trục thành công từ báo in sang báo điện tử, và bước đầu có những thành công nhất định. Tuy nhiên qúa trình này diễn ra còn chậm, chưa đồng bộ và chưa triệt để. Việc đầu tư và ứng dụng công nghệ mới phục vụ cho công việc làm báo có nhiều chuyển biến nhưng còn rất hạn chế, chưa đáp ứng được so với yêu cầu. Một bộ phận người làm báo Tiền Phong vẫn “ lưu luyến” với cách làm báo cũ, chưa sẵn sàng và chủ động thay đổi để thích ứng với tình hình mới. Vì vậy, xu hướng báo chí trong thời gian tới không chỉ nằm ở việc chạy theo công nghệ một cách mù quáng, mà là kết hợp hài hòa giữa công nghệ và nhân văn. Hay nói cách khác đây là sự kết hợp của lý trí và trái tim. Trí tuệ nhân tạo dù có tinh vi đến đâu cũng không thay được trái tim người làm báo. Một trái tim biết rung động trước cái đẹp, nghẹn ngào trước nỗi đau đồng loại, nhận ra lẽ phải giữa những làn ranh thật sự mong manh… Đó là thế mạnh là vũ khí của mỗi người làm báo trong kỷ nguyên số. Tòa soạn phải trở thành “xưởng sản xuất nội dung số”, nhà báo phải trở thành người kể chuyện đa phương tiện, biết phân tích dữ liệu, nhưng đồng thời giữ vững bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp có khả năng phản biện xã hội và trên hết mỗi tác phẩm báo chí đều ấm áp tình người. Những bài báo thực sự sống mãi với thời gian, lay động lòng người và tạo ra tác động xã hội không được làm nên bởi thuật toán. Chúng được viết nên từ mồ hôi, nước mắt, từ những đêm trăn trở cùng số phận nhân vật, từ sự nhạy cảm chính trị và sự thấu hiểu các vấn đề xã hội. Chính trong những bài viết phản ánh chân thực hơi thở đời sống, những phóng sự điều tra phanh phui tiêu cực hay những bài bình luận sắc sảo đề xuất giải pháp cho các vấn đề xã hội, vai trò và sứ mệnh của nhà báo mới được khẳng định một cách mạnh mẽ nhất. Đó là giá trị cốt lõi mà có lẽ không một công nghệ nào có thể sao chép. Việc đón nhận AI và các công nghệ mới là một yêu cầu tất yếu để không bị tụt hậu. Nhưng quan trọng hơn, người làm báo phải biết làm chủ công nghệ để phục vụ cho lý tưởng và sứ mệnh nghề nghiệp. NÂNG CẤP “HỆ ĐIỀU HÀNH” LÀM BÁO Trong bối cảnh báo chí hiện nay, việc sắp xếp bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu quả không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu sống còn. Tòa soạn nào không đổi mới sẽ bị đào thải. Nhà báo nào không chuyển mình sẽ bị bỏ lại phía sau. Một ví dụ cụ thể: The New York Times đã sa thải gần 100 biên tập viên báo giấy truyền thống nhưng đồng thời tuyển dụng kỹ sư dữ liệu, chuyên gia sản xuất nội dung số và người kể chuyện đa nền tảng. Tinh gọn nhân sự không đồng nghĩa với tinh giản chất lượng – mà là sự đầu tư lại theo nhu cầu mới của bạn đọc. Tòa soạn và nhà báo nếu không cùng lúc chuyển mình, sẽ bị chính dòng chảy số hóa bỏ lại. Nhưng nếu làm đúng – báo chí không chỉ sống còn, mà còn dẫn dắt dư luận bằng sức mạnh thông tin chuẩn xác, nhân văn và đổi mới liên tục. Trong cuộc tinh gọn ấy, bản lĩnh và tư duy thích nghi chính là “giấy thông hành” quan trọng nhất để bước vào tương lai. Trong bối cảnh đó, báo Tiền Phong tiếp tục tinh gọn bộ máy, đổi mới mạnh mẽ về mô hình hoạt động, tổ chức tòa soạn hội tụ, xây dựng hệ sinh thái báo chí số hóa, đa nền tảng. Đồng thời, không ngừng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà báo trẻ năng động, sáng tạo, có tư duy phản biện và đạo đức nghề nghiệp vững vàng. Tuy nhiên, tinh gọn không có nghĩa là thu hẹp tầm ảnh hưởng. Ngược lại, cần tái thiết lại cơ cấu theo mô hình tòa soạn hội tụ – giảm tầng nấc trung gian, cắt bỏ bộ phận vận hành kém hiệu quả và chuyển nguồn lực vào sản xuất nội dung chất lượng cao, phân phối thông minh. Về phía nhà báo, không ai có thể làm tốt công việc cũ với một tinh thần cũ trong một hoàn cảnh hoàn toàn mới. Nói dễ hiểu là khi công nghệ, phương tiện làm báo thay đổi, thị trường thay đổi, cả xã hội thay đổi… thì nhà báo phải nâng cấp “ hệ điều hành” làm báo để tồn tại. Khi một tòa soạn chỉ còn phân nửa quân số nhưng phải sản xuất nội dung gấp đôi, nhà báo không thể chỉ biết “viết tin” mà phải đa năng – từ ghi hình, dựng clip, đến tối ưu từ khóa, tương tác mạng xã hội. Một phóng viên hôm nay là “tổ hợp kỹ năng”: biết chọn đề tài đúng lúc, biết truyền đạt đúng nền tảng, biết kiểm chứng trong bối cảnh nhiễu loạn thông tin. Không thể bám trụ với nghề báo nếu thiếu tư duy số, thiếu khả năng thích ứng và đặc biệt là thiếu tinh thần tự học, tự đổi mới. Lời của Tổng Bí thư Tô Lâm trong một bài viết Học tập suốt đời đã có những chỉ dẫn ý nghĩa và mang tính thời sự đối với những người làm báo: “Học tập suốt đời là hành trình của bản lĩnh và khát vọng… Không ai có thể bước vào tương lai bằng những đôi chân của quá khứ”. Dịp 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam cũng là thời điểm những người làm báo Tiền Phong nhìn lại mình, làm mới mình và làm sâu thêm niềm tin trong lòng độc giả. Báo chí sẽ tiếp tục tồn tại, nhưng chỉ những người biết học hỏi, dấn thân và sáng tạo không ngừng mới thật sự làm báo – và sống với nghề báo một cách xứng đáng. q Hành trình học hỏi của nhà báo là một hành trình kép: vừa phải cập nhật tri thức, kỹ năng công nghệ mới, vừa phải không ngừng trau dồi bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và vốn sống. Bởi lẽ, công cụ có thể đổi thay, nhưng sứ mệnh phụng sự sự thật và công chúng của báo chí cách mạng sẽ còn mãi. Tác nghiệp www.tienphong.vn 17 Tổng Biên tập Phùng Công Sưởng (phải) ở đảo Thổ Chu
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==