CUỘC CHẠM TRÁN LỊCH SỬ Trải qua một thế kỷ, biết bao thế hệ nhà báo đã góp phần tô đậm dấu ấn của nền báo chí cách mạng – nền báo chí phụng sự nhân dân, phụng sự đất nước, phụng sự sự thật. Trong dòng chảy ấy, báo Tiền Phong – ra đời năm 1953 – đã không ngừng lớn mạnh, xứng đáng là tiếng nói của tuổi trẻ Việt Nam, góp phần khẳng định vai trò báo chí trong tuyên truyền, cổ vũ, đồng hành với sự nghiệp đổi mới. Nếu thế hệ nhà báo đi trước quen với mùi mực, tiếng lách cách của máy đánh chữ, hay tư duy “cơm chưa ăn gạo còn đó”… thì những người làm báo hôm nay lại trưởng thành cùng bàn phím máy tính, máy ảnh kỹ thuật số và điện thoại thông minh. Khái niệm báo chí truyền thống bị xoá nhoà bởi các loại hình, phương thức làm báo chưa có trong lịch sử. Mỗi công cụ mới ra đời đều đòi hỏi một quá trình thích ứng, học hỏi và làm chủ, không chỉ về kỹ năng mà còn về tư duy làm nghề. Từ chỗ báo in độc quyền chiếm lĩnh thông tin trong suốt thế kỷ XX, bước vào đầu thế kỷ XXI, báo chí thế giới đối mặt với sự trỗi dậy của báo điện tử, mạng xã hội và các nền tảng chia sẻ trực tuyến. Nhiều tờ báo lâu đời trên thế giới như The Independent (Anh), La Presse (Canada), hay The Christian Science Monitor (Mỹ) đã chuyển hoàn toàn sang mô hình online. The New York Times chuyển mình mạnh mẽ, từ khủng hoảng doanh thu quảng cáo sang phát triển mô hình thu phí bạn đọc số (paywall), đạt hơn 10 triệu thuê bao tính đến năm 2023. Hơn cả vậy, New York Times đã sử dụng “Báo chí tự động” lần đầu tiên vào năm 2015 để trả lời các bình luận của độc giả và sàng lọc những bình luận vi phạm. Nhờ vào công nghệ, New York Times đã phát triển khả năng tương tác với công chúng, mở rộng số lượng phản hồi, trả lời hơn 11.000 bình luận của độc giả mỗi ngày, tương đương với công sức của 14 biên tập viên. Đây là một ví dụ sinh động trong việc công nghệ đã có ảnh hưởng sâu sắc tới phương thức làm báo và gửi đi thông điệp tới những người làm báo về khả năng “robot báo chí” sẽ chiếm lĩnh vị trí của họ. Tại Việt Nam, kể từ khi mạng Internet chính thức được kết nối vào năm1997, rồi mạng xã hội bùng nổ từ 2007 trở lại đây, thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng thay đổi nhanh chóng. Trong 5 năm gần đây, nhiều cơ quan báo chí cũng bắt đầu khai thác nội dung dưới dạng podcast, video thời sự dạng dọc (vertical short-form) và tích cực xây dựng hệ sinh thái nội dung trên TikTok, YouTube, Facebook Reels nhằm tiếp cận thế hệ độc giả Gen Z. Thế kỷ XX, mối quan hệ giữa nhà báo và công chúng tương đối ổn định. Nhà báo là“người độc quyền cấp phát” thông tin, quyết định nội dung được truyền tải; công chúng tiếp nhận thông tin theo lịch cố định – đọc báo buổi sáng, xem thời sự buổi tối. Tuy nhiên, sự bùng nổ công nghệ đã đảo ngược trật tự này. Với sự phổ cập của thiết bị di động và internet, hành vi tiêu dùng thông tin của công chúng thay đổi toàn diện. Họ chủ động tiếp nhận tin tức theo thời gian, không gian và nền tảng cá nhân hóa. Theo các nghiên cứu, người Việt dành trung bình 6 giờ 42 phút/ngày để truy cập internet; gần một nửa trong số đó dùng các nền tảng số để cập nhật tin tức thời sự và giải trí. Sự phát triển bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), và thuật toán gợi ý trên mạng xã hội đang khiến vai trò của người làm báo phải được định nghĩa lại một cách căn bản. PHÙNG CÔNG SƯỞNG Thay đổi để thực hiện sứ mệnh trong kỷ nguyên mới TRONG DÒNG CHẢY LỊCH SỬ 100 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM (21/6/1925 - 21/6/2025), ĐẶC BIỆT, 25 NĂM ĐẦU THẾ KỶ XXI LÀ GIAI ĐOẠN MÀ BÁO CHÍ VIỆT NAM CHỨNG KIẾN SỰ THAY ĐỔI SÂU SẮC CẢ VỀ NỘI DUNG, HÌNH THỨC LẪN TƯ DUY HOẠT ĐỘNG. THỜI ĐẠI KỸ THUẬT SỐ CÙNG SỰ PHÁT TRIỂN VŨ BÃO CỦA TRÍ TUỆ NHÂN TẠO (AI), MẠNG XÃ HỘI VÀ CÔNG NGHỆ TRUYỀN THÔNG ĐANG ĐẶT RA YÊU CẦU CẤP THIẾT ĐỐI VỚI MỖI TOÀ SOẠN, MỖI NGƯỜI LÀM BÁO: HỌC TẬP SUỐT ĐỜI, ĐỔI MỚI LIÊN TỤC VÀ THÍCH ỨNG LINH HOẠT. Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định “Để thực hiện thắng lợi yêu cầu, nhiệm vụ, trọng trách trong giai đoạn mới, học tập suốt đời để dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám hy sinh vì lợi ích chung, để trở thành những người hữu dụng đang là đòi hỏi cấp thiết đối với từng cá nhân, mỗi công dân, đặc biệt là những cán bộ, nhân viên trong hệ thống chính trị”. Lời nhắc nhở này là kim chỉ nam cho người làm báo hôm nay. www.tienphong.vn 16
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==