TỪ DUYÊN NỢ… Trong không gian đậm đặc ký ức về báo chí tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam, thạc sỹ Nguyễn Thị Minh Châu cẩn thận lật từng trang tài liệu quý về những ngày làm báo chuyên nghiệp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và rưng rưng kể: Trong quá trình chuẩn bị tư liệu cho sự kiện trưng bày về nhà báo, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, các cán bộ Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã may mắn sưu tầm được các tài liệu, hiện vật quý về quá trình hoạt động báo chí, đặc biệt là khoảng thời gian Đại tướng làm báo trước Cách mạng tháng Tám 1945, đang lưu giữ tại Thư viện quốc gia Pháp. “Được sự giúp đỡ của các đồng nghiệp nước bạn, chúng tôi đã tìm thấy số báo L’Annam, ra thứ Năm, ngày 24/3/1927, đăng trên trang nhất bài viết “Hue: Quel singulier régime dans un collège!” (Huế: chế độ lạ kỳ trong một trường quốc học!), với bút danh Trac Anh (Trắc Ánh). Đây là bài báo đầu tiên của cậu học trò Võ Giáp, 16 tuổi, học năm thứ 2 của Trường Quốc học Huế”– chị Minh Châu kể. Theo chị Minh Châu, bài báo tố cáo nền giáo dục ngu dân, lên án lối cai trị hà khắc và âm mưu thâm độc của những kẻ tự nhận là “khai hóa” và “bảo hộ”. Ngay sau khi đọc bài báo, Luật sư Phan Văn Trường, Chủ nhiệm Báo L’Annam đã phải thốt lên:“Một cây bút mới xuất hiện lần đầu ở bản xứ này, mà có giọng văn sắc sảo như giọng văn Nguyễn Ái Quốc bên Paris”. Chị Minh Châu cho biết, nhà văn Lady Borton, người có nhiều công trình nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cho rằng bài báo đầu tiên của Đại tướng đã được đăng trên báo L’Annam. T u y nhiên, do bút danh lạ, và do tiêu đề bài báo khác với n h a n đề mà Đ ạ i CÓ MỘT NHÀ BÁO KIỆT XUẤT Võ Nguyên Giáp tướng Võ Nguyên Giáp đã nêu trong một lần phỏng vấn, làm các nhà nghiên cứu không tìm thấy ngay bài báo đầu tiên này. Trong cuốn sách Đại tướng Võ Nguyên Giáp thời trẻ, tác giả Trung tướng Phạm Hồng Cư cũng nhắc tới đầu đề bài báo đầu tiên của Đại tướng với tựa đề bằng tiếng Pháp như một khẩu hiệu đấu tranh, một tiếng thét căm hờn: “À bas le tyranneau de Quoc hoc!” (Đả đảo tên bạo chúa trường Quốc học). Tuy nhiên, bài báo này đã bị toà soạn biên tập thành “Huế: chế độ lạ kỳ trong một trường quốc học!”. Theo Thạc sỹ Minh Châu, nguyên do ra đời bài báo nói trên là nhân đám tang cụ Phan Chu Trinh, phong trào học sinh yêu nước miền Trung nổi lên đòi thả cụ Phan Bội Châu, dẫn tới cuộc bãi khóa lớn của học sinh năm 1927, bắt đầu từ Trường Quốc học Huế. Một số học sinh trong đó có Võ Giáp đã bị đuổi học.“Tôi nảy ra ý định viết một bài báo với tiêu đề“Đả đảo tên bạo chúa ở trường Quốc học”. Phải viết bằng tiếng Pháp để gửi cho tờ L’Annam xuất bản ở Sài Gòn, do luật sư Phan Văn Trường làm chủ nhiệm. Đây là tờ báo dám công khai đả kích thực dân Pháp. Bài báo có tiếng vang ở Huế và nhiều nơi. Mối duyên nợ với báo chí bắt đầu từ đây”– Đại tướng Võ Nguyên Giáp kể lại trong bài viết “Mười lăm năm làm báo trước Cách mạng Tháng Tám” đăng HOÀNG NAM “SỰ NGHIỆP QUÂN SỰ KIỆT XUẤT CỦA ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYỄN GIÁP ĐÃ “ÁT” MẤT MỘT NHÀ BÁO KIỆT XUẤT VÕ NGUYỄN GIÁP. ÔNG LÀM BÁO CHUYÊN NGHIỆP TRONG MỘT THỜI GIAN NGẮN NHƯNG ĐÃ ĐỂ LẠI MỘT GIA TÀI ĐỒ SỘ KHÔNG KÉM PHẦN “LỪNG LẪY” - THẠC SỸ NGUYỄN THỊ MINH CHÂU NGƯỜI NGHIÊN CỨU BÁO CHÍ TẠI BẢO TÀNG BÁO CHÍ VIỆT NAM BẮT ĐẦU CÂU CHUYỆN. Thạc sỹ Nguyễn Thị Minh Châu trong một lần về quê của Đại tướng ở làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy để thu thập tài liệu Bài báo viết về cuộc đình công của công nhân vùng mỏ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp được trung bày tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam www.tienphong.vn 8
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==