54 www.tienphong.vn Sau 12 năm xây dựng, tuyến đường sắt đô thị số 1 TPHCM (metro Bến Thành - Suối Tiên) đã hoàn thành và vận hành chính thức từ cuối tháng 12/2024. Theo Công ty TNHH MTV đường sắt đô thị số 1 TPHCM (HURC1, đơn vị vận hành khai thác), sau hơn 3 tháng vận hành thương mại, metro số 1 đã thực hiện 15.324 chuyến tàu với trung bình 348 lượt khách/chuyến, tổng lượng khách đi tàu đạt hơn 5,3 triệu lượt. “Metro số 1 được người dân đón nhận tích cực. Lượng hành khách đi tàu vượt kỳ vọng, đó là tín hiệu tích cực, dấu hiệu khởi sắc của giao thông công cộng trong thời gian sắp tới”, ông Lê Minh Triết - Giám đốc HURC1 cho hay. GỒNG MÌNH VỚI 355KM METRO Ông Trần Quang Lâm - Giám đốc Sở Giao thông công chánh TPHCM cho biết, từ khi đưa tuyến metro số 1 vào vận hành đến nay, giao thông công cộng ở TPHCM chuyển biến tích cực. Trong qúy I/2025, việc đi lại bằng giao thông công cộng ở thành phố đã tăng gần 7% so với cùng kỳ. “Từ metro số 1, ngành giao thông thành phố đã chuyển đổi các tuyến xe buýt sang xe buýt sử dụng nhiên liệu liệu sạch (xe buýt xanh). Qua đó, đã thay đổi diện mạo chất lượng dịch vụ. Hiện nay, xu hướng người dân chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng giao thông công cộng bắt đầu rõ nét hơn", ông Lâm nói. Ông cho rằng, cùng với giao thông công cộng có sự chuyển biến, các quy định kiểm soát nghiêm ngặt về quy tắc giao thông cũng đã góp phần đảm bảo trật tự an toàn giao thông, giảm 3 tiêu chí (giảm số vụ tai nạn, số người chết, số người bị thương). Theo ông Lâm, trong 10 năm tới thành phố sẽ hoàn thiện các tuyến vành đai 2, 3 và 4, dự án mở rộng quốc lộ (quốc lộ 1, quốc lộ 13, quốc lộ 22, đường trục Bắc - Nam,…). Từ đó, cơ bản giải quyết hạ tầng giao thông đô thị. Tuy nhiên, để giảm ùn tắc giao thông cần phát triển hệ thống giao thông công cộng và chuyển tiếp sang giai đoạn giảm phương tiện cá nhân. “TPHCM đã đề xuất và được Quốc hội thông qua Nghị quyết 188 - với chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ vướng mắc trong đầu tư. Đây sẽ là chìa khóa để thành phố hoàn thành 355km đường sắt đô thị trong 10 năm tới - một cột mốc quan trọng trong hành trình hiện đại hóa hệ thống giao thông, giảm phụ thuộc vào phương tiện cá nhân và hướng đến một đô thị xanh, thông minh và bền vững”, ông Lâm cho biết. Theo tính toán, TPHCM cần huy động khoảng 40,2 tỷ USD để đầu tư 355km đường sắt đô thị trong 10 năm. Để làm được điều này, Nghị quyết 188 của Quốc hội cũng đã có các cơ chế giúp TPHCM huy động mọi nguồn lực. Tuy nhiên, vấn đề vốn đầu tư khổng lồ, giải phóng mặt bằng, năng lực thi công,… vẫn là những thách thức cần giải quyết. Ông Phan Công Bằng, Trưởng ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM khẳng định, hoàn thành 355km là nhiệm vụ bắt buộc. Nghị quyết 188 của Quốc hội đã tạo cơ chế vượt trội, rút ngắn được 3-4 năm so với quy trình trước đây. Đồng thời, việc phân cấp cho TPHCM được duyệt dự án đầu tư sẽ đẩy nhanh tiến độ. Đặc biệt, việc cho phép chỉ định thầu bao gồm tư vấn và xây lắp; chỉ định thầu dự án đường sắt đô thị gắn với TOD (Transit Oriented Development: mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng). Chính vì vậy, các dự án trong thời gian tới sẽ rút ngắn tiến độ. “Các cơ chế này giúp rút ngắn đáng kể thời gian. Ví dụ trước đây, tuyến số 5 sau 5-7 năm rồi vẫn chưa thể thông qua chủ trương đầu tư. TPHCM thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông. Sau khi vận hành tuyến số 1 đã chứng minh hiệu quả hành khách sử dụng metro. Do đó, việc hoàn thành đường sắt đô thị là vô cùng cấp thiết”, ông Bằng nói. Theo ông Bằng, dự án metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) là dự án đầu tiên áp dụng cơ chế đặc thù Nghị quyết 188. Dự án khởi công cuối năm nay và dự kiến vận hành vào năm 2030. Vì vậy, các nhóm công việc hiện nay rất gấp rút như hợp đồng dự án, khai thác TOD, công nghệ sử dụng ở tuyến metro số 2. Về tiêu chuẩn, công nghệ các tuyến đường sắt đô thị, ông Bằng cũng cho biết, tất cả phải thống nhất. Đường sắt đô thị ở Hà Nội và TPHCM phải thống nhất sử dụng cùng một công nghệ, để đảm bảo vận hành về sau. Theo định hướng, các tuyến đường sắt đô thị này sẽ thực hiện theo công nghệ châu Âu. Về nguồn vốn, cũng theo ông Bằng, trong đề án xây dựng cơ chế đặc thù đã xác định rõ nguồn vốn Trung ương và nguồn vốn địa phương. Nguồn vốn Trung ương đã cân đối và nguồn vốn địa phương cũng đã có lộ trình gồm nguồn vốn đầu TPHCM đặt mục tiêu trong 10 năm tới sẽ hoàn thành 355km đường sắt đô thị nhằm tạo nên mạng lưới giao thông hiện đại, đồng bộ. Đây không chỉ là lời giải cho vấn nạn ùn tắc giao thông dai dẳng mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, kết hợp với phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD). HỮU HUY Khu vực depot Long Bình thuộc dự án metro số 1 TPHCM ẢNH: DUY ANH Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, việc triển khai tuyến metro số 1 từng gặp không ít trở ngại do nhiều khâu bị kéo dài, đặc biệt là trong quá trình xin ý kiến chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Từ thực tế đó, TPHCM cần rút ra bài học kinh nghiệm để áp dụng cho các dự án tiếp theo. Cần chuẩn bị quỹ đất sạch trước khi khởi công để tránh ảnh hưởng đến tiến độ thi công cũng như phát sinh chi phí. Ngoài ra, làm metro không đơn thuần là xây dựng một tuyến giao thông, mà còn liên quan chặt chẽ đến quy hoạch đô thị ngầm, cảnh quan, dịch vụ thương mại và cả hoạt động du lịch, do đó đòi hỏi phải có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các ngành. Một yếu tố then chốt để đảm bảo tiến độ là cần hoàn thiện cơ chế pháp lý, hạn chế tình trạng “xin - cho”, rút ngắn thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy dự án triển khai đúng kế hoạch. KỲ VỌNG THÁCH THỨC MỤC TIÊU 355KM METRO TẠI TPHCM: MỘT DẢI NON SÔNG
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==