44 www.tienphong.vn Những bài thơ từ Nhật ký trong tù bằng tiếng Czech được in thành sách đầu tiên là bản dịch có tựa đề: Odměřování vody, do Antonin Kolek dịch, Středočeské xuất bản ở Praha năm 1973. Bản dịch in khổ 10x13cm, với 36 trang, nhưng được đánh số La Mã từng tờ từ I - XXIII theo số bài thơ dịch được in. Sách có bìa bọc da rất đẹp, với chữ và hình vẽ trên bìa mạ vàng. Bên trong, ngoài 23 bài thơ dịch in trên trang lẻ có “lời tựa” của những người làm sách in ở đầu sách và “lời cuối sách” của dịch giả in ở cuối sách. Đi cùng với 23 bài thơ dịch là 24 bức ảnh chụp và hình vẽ theo tranh khắc gỗ dân gian Việt Nam rất đẹp của họa sĩ đồ họa đồng thời là nhiếp ảnh gia Bedřich Forman, được in ở trang chẵn. Bedřich Forman (1919 - 1985) đã từng cùng với em trai mình là Werner Forman (1921 - 2010), cũng là một nhiếp ảnh gia nổi tiếng của Czech, đến nhiều nước châu Á, trong đó có Việt Nam (năm 1959). Cả hai ông đều rất yêu thích hội họa châu Á và sưu tập khá nhiều tác phẩm mỹ thuật của các nước này. Các bài thơ được Antonin Kolek dịch ra tiếng Czech từ bản dịch tiếng Pháp Carnet de Prision của dịch giả Phan Nhuận. Trong “Lời cuối sách”, Atonin Kolek giới thiệu với người đọc lý do ra đời của tập thơ Nhật ký trong tù, tình cảnh khổ cực mà tác giả Hồ Chí Minh đã phải trải qua trong các nhà tù của Quốc dân đảng và nội dung vắn tắt của tập nhật ký. Cuối cùng ông viết: “Hồ Chí Minh hiện lên trong Nhật ký trong tù như một người có trí thông minh sắc sảo, tinh thần lạc quan vô bờ bến và trên tất cả là một trái tim nhạy cảm”. Còn trong Lời bạt ở đầu sách có đoạn viết: “Chúng tôi dành tặng cuốn sách này cho tất cả những độc giả đã theo dõi cuộc đấu tranh kiên cường của nhân dân Việt Nam với sự hồi hộp, lo lắng và tin tưởng, và bằng thái độ và hành động thiết thực của mình đã góp phần làm nên chiến thắng cuối cùng. Ấn phẩm này được xuất bản để ủng hộ Quỹ Tái thiết Việt Nam với sự hợp tác của dịch giả, hoạ sĩ và Nhà xuất bản với Nhà sách Miền Trung Séc”. Chắc nhiều người cũng như tôi không khỏi ngạc nhiên khi biết rằng Antonin Kolek (1921 - 1979) là một bác sĩ, nhà thần kinh học đồng thời là một nhà sưu tập nghệ thuật người Czech đã từng đến Việt Nam. Năm 1959 - 1960, ông là trưởng khoa thần kinh của Bệnh viện hữu nghị Việt - Tiệp ở Hải Phòng. Mặc dù chỉ ở Việt Nam trong khoảng 2 năm, song ông đã tìm hiểu về văn hóa Việt Nam và sưu tầm một bộ sưu tập các tác phẩm khắc gỗ truyền thống của Việt Nam, trong đó có các bức minh họa cho Truyện Kiều, bộ tranh Bốn mùa, Tố nữ, các bản in chúc mừng Tết Nguyên đán, tranh vẽ các nhân vật lịch sử như Hai Bà Trưng, vua Đinh Tiên Hoàng, vua Lê Lợi, vua Quang Trung, v.v. Sau khi trở về Czech, ông đã sắp xếp và biên soạn một cách có hệ thống các tư liệu lịch sử và đặc biệt là sự phát triển của nghệ thuật ở Việt Nam. Ông đã tổ chức một số triển lãm riêng của mình về tranh Tết Việt Nam và tranh chạm khắc gỗ Việt Nam ở thành phố quê hương Olomouc. Sau đó bộ sưu tập này đã được ông tặng lại cho Bảo tàng Náprstek ở Praha. Như vậy, từ một bác sĩ, tình yêu văn học, nghệ thuật Việt Nam đã đưa Antonin Kolek trở thành một dịch giả và là người đầu tiên dịch Nhật ký trong tù ra tiếng Czech. Năm 1973, bên cạnh bản dịch Nhật ký trong tù tiếng Czech, ông cũng dịch một số thơ Việt Nam sang tiếng Czech từ tiếng Pháp, trong đó có Truyện Kiều của Nguyễn Du và Chinh phụ ngâm (chưa xuất bản). Ngoài ra, ông còn viết một số bài về hội họa và văn hóa Việt Nam đăng trên tạp chí của Czechoslovakia. Bản dịch thứ hai có tên Deník zvězení Pásmo z Ho Či Minových veršov Ho Či Min (Nhật ký trong tù: Tuyển tập một số bài thơ của Hồ Chí Minh) do Vladimír Korčák và Ivo Vasiljev chọn và dịch, Ivo Vasiljev viết lời giới thiệu. Bản dịch gồm 22 trang, được Dilia xuất bản ở Praha năm 1980. Năm năm sau Vladimír Korčák & Ivo Vasiljev cho ra đời một bản dịch đầy đủ hơn có tiêu đề Deník zvězení với 106 bài thơ. Đó là bản dịch Nhật ký trong tù thứ 3 bằng tiếng Czech. Bản dịch được nhà xuất bản Odeon xuất bản năm 1985 ở Praha với 139 trang in khổ 8x8cm, bìa bọc da đen với chữ mạ vàng rất đẹp. Bản dịch được dịch từ chữ Hán và chữ Quốc ngữ in trong Nhật ký trong tù do Nhà xuất bản Văn hóa xuất bản ở Hà Mặc dù chỉ có chưa đến 11 triệu người nói, song tiếng Czech (Séc) có tới 4 bản dịch Nhật ký trong tù, chỉ sau tiếng Anh (8 bản). VÕ XUÂN QUẾ BẰNG TIẾNG CZECH Nhật kċ trong tù Chủ tịch Hồ Chí Minh ẢNH: TƯ LIỆU Tập thơ Ngục trung nhật ký (Nhật ký trong tù) được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia ẢNH: TL VĂN HÓA - VĂN NGHỆ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==