Ào á la â mötå buöií saná g àêtë trúiâ Bacå Liïu rûcå saná g trong mauâ nùnæ g múiá . Trïn cacá nga ã àûúnâ g cuaã thõ xa ä Bacå Liïu baâ con hên hoan àöí ra chaoâ àoná àoanâ quên giaiã phoná g tiïnë vaoâ lamâ chu ã thõ xa.ä Trong àoanâ quên giaiã phoná g êyë àa phênì la â nhûnä g ngûúiâ con trai con gaiá Bacå Liïu ngayâ naoâ vaoâ bûng biïnì tham gia böå àöiå giaiã phoná g nay ho å trú ã vï ì tû å tin va â chiïnë thùnæ g. Trong àoanâ quên êyë co á anh bö å àöiå giaiã phoná g Huynâ h Cöng Danh, ngayâ anh vaoâ bûng múiá chó 17 tuöií , sau 6 nùm bûng biïnì , anh trúã vï ì chûnä g chacå va â niïmì vui dêng traoâ . Huynâ h Cöng Danh, sau nayâ la â Giamá àöcë Hanä g phim Giaiã Phoná g noiá vúiá töi: “Töi bûúcá ài trïn àûúnâ g thõ xaä ma â mùtæ cû á ngoná g nhòn ba â con àûná g hai bïn àûúnâ g phö.ë Lucá ào á töi muönë noiá thêtå to: Ma á úi. Thùnç g Tû cuaã ma á àa ä vï ì àêy!”. Trûúcá khi vaoâ bûng biïnì , anh thanh niïn Huynâ h Cöng Danh, quï xaä Phûúcá Long, huyïnå Phûúcá Long, tónh Bacå Liïu àa ä àoná nhênå tin vï ì sû å hy sinh cuaã ngûúiâ anh trai cuaã mònh laâ Huynâ h Vùn Sanh, sinh nùm 1942, hy sinh nùm 1965. Öng Huynâ h Cöng Danh kï:í “Sau khi anh hai hy sinh thò àïnë lûútå anh ba töi laâ Huynâ h Cöng Sang, sinh nùm 1945, tònh nguyïnå vaoâ bö å àöiå ú ã Tiïuí àoanâ 309. Àïnë nùm 1968 anh ba töi cunä g hy sinh”. Sû å hy sinh cuaã hai ngûúiâ anh àaä nung nêuë trong lonâ g chanâ g trai 17 tuöií Huynâ h Cöng Danh. Anh àaä noiá vúiá ma á mònh: “Con seä vaoâ bûng maá a”å . Ngûúiâ me å Bacå Liïu lùnå g le ä gêtå àêuì , lêu sau ba â àa ä noiá : “Röiì con se ä vï ì vúiá maá chû?á ”. Cêu noiá cuaã ngûúiâ me å Bacå Liïu êyë gianã dõ nhûng cho thêyë niïmì ao ûúcá cuaã me å la â khöng muönë co á thïm nhûnä g mêtë matá naoâ nûaä . Cêu chuyïnå cuaã öng Huynâ h Cöng Danh kï í àa ä giupá töi thêmë thña thïm cêu chuyïnå cuaã öng Lï Thanh Tûå mú ã ra ú ã trïn: Quên vaâ dên tónh Bacå Liïu àa ä hai lênì lêpå nïn ky â tñch. Àoá la â “gianâ h chñnh quyïnì vï ì tay nhên dên khöng tönë mötå viïn àanå , khöng àöí mötå giotå mauá ”. Lênì thû á nhêtë , quaná triïtå phûúng chêm “hoaâ bònh”, ngayâ 19 thaná g 8 nùm 1945, àanã g bö å va â nhên dên Bacå Liïu àa ä thûcå hiïnå thanâ h cöng cuöcå cacá h manå g “khöng tiïnë g suná g”. Lênì thû á hai, quên vaâ dên tónh Bacå Liïu àa ä giaiã phoná g quï hûúng mònh, àa ä lamâ chu ã chñnh quyïnì theo cacá h “Chiïnë thùnæ g trong tinh thênì hoaâ bònh, khöng tiïnë g suná g nö,í khöng giotå mauá rúi! Mötå chiïnë thùnæ g rêtë àöiî nhên vùn! Chuná g ta quyïtë têm àêuë tranh, nhêtë àõnh gianâ h laiå chñnh quyïnì la â leä àûúng nhiïn; nhûng chuná g ta khöng quïn nhûnä g ngûúiâ àang thêtë thu,ã àaä tûnâ g gêy töiå acá kia cunä g cunâ g la â àönì g baoâ , cunâ g mötå noiâ giönë g Lacå Hönì g. Nïn, chiïnë àêuë bùnç g mûu trñ, taiâ nghï,å àêuë tranh bùnç g muiä binh vênå , bùnç g tinh thênì hoaâ húpå , khöng àïí “ga â cunâ g mötå me å chú á hoaiâ àa á nhau”. (Lõch sûã Àanã g bö å tónh Bacå Liïu (têpå 1) Thúiâ gian àaä luiâ xa tronâ 50 nùm nhûng khi àûná g trûúcá nhûnä g bûcá anã h, nhûnä g hiïnå vêtå àûúcå trûng bayâ trong Baoã tanâ g tónh Bacå Liïu, cêu chuyïnå ky â tñch cuaã 50 nùm trûúcá nhû mötå cuönë phim hiïnå lïn, trung thûcå va â tronå venå trong töi. …Cuöië thaná g 4/1975 nayâ , trûúcá chiïnë thùnæ g dönì dêpå cuaã quên ta, lûcå lûúnå g àõch úã Bacå Liïu toã ra lung lay va â rïuå ra.ä Nhênå thêyë thúiâ cú, Àanã g böå Bacå Liïu àaä chu ã trûúng tiïnë hanâ h àêuë tranh vuä trang kïtë húpå vúiá àêuë tranh chñnh trõ. Trong àoá lêyë àêuë tranh chñnh trõ la â then chötë . Phöië húpå vúiá cacá lûcå lûúnå g chñnh trõ va â tön giaoá àang hoatå àönå g húpå phapá trong lonâ g àõch, Àanã g bö å Bacå Liïu àa ä chó àaoå cacá caná bö å co á kinh nghiïmå va â co á möië quan hïå vúiá cacá lûcå lûúnå g hoatå àönå g húpå phapá àï í tiïnë hanâ h cöng tacá tiïpë xucá vúiá chñnh quyïnì àõch, nhùmç mucå àñch: Àêuë tranh gianâ h chñnh quyïnì mötå cacá h hoaâ bònh. Öng Lï Thanh Tûå cho chuná g töi biïtë : “Thaná g 8/1945, tónh Bacå Liïu àaä tiïnë hanâ h cû ã caná bö å tiïpë xucá vúiá chñnh quyïnì àõch, tuyïn truyïnì thuyïtë phucå ài àöi vúiá àêuë tranh cûúng quyïtë nïn àa ä gianâ h chñnh quyïnì tronå venå . Vúiá kinh nghiïmå ào,á lênì nayâ , tûcá nhûnä g ngayâ cuöië thaná g 4 nùm 1975, cacá àönì g chñ caná bö å giauâ kinh nghiïmå va â kiïn trung àaä mocá nöië vúiá lûcå lûúnå g hoatå àönå g húpå phapá . Tiïnë hanâ h tiïpë xucá vaâ àêuë tranh vúiá chñnh quyïnì àõch”. Cuönë Lõch sûã Àanã g bö å tónh Bacå Liïu àa ä ghi laiå : “Saná g ngayâ 29 thaná g 4 nùm 1975, àönì g chñ Trênì Thanh Hönì g vaâ Thûúnå g toaå Thñch Hiïní Giacá àa ä gùpå Àiïpå (Àaiå ta á Nguyïnî Ngocå Àiïpå , tónh trûúnã g Bacå Liïu). Sau hai giúâ trao àöií qua laiå , Àiïpå vênî chûa chõu thûúng lûúnå g vúiá Mùtå trênå (Mùtå trênå dên töcå giaiã phoná g miïnì Nam Viïtå Nam tónh Bacå Liïu). Trûúcá khi tû â gia,ä Thûúnå g toaå Thñch Hiïní Giacá baoá tin cho Àiïpå : “Nhiïuì tñn àö ì va â vú å con binh sô àïnë chuaâ cho biïtë chönì g con hoå àa ä nhênå truyïnì àún cuaã Mùtå trênå àï í hö å thên”. Àiïpå to ã ve ã uï í oaiã : “Àïnë giú â töi khöng conâ giû ä anh em binh lñnh nûaä , ho å muönë theo bïn naoâ thò theo, conâ töi phaiã chú â lïnå h cêpë trïn”. Hai bïn thoaã thuênå ngayâ mai (tûcá 30 thaná g 4) gùpå laiå ”. (Lõch sû ã Àanã g bö å tónh Bacå Liïu, trang 468). Öng Lï Thanh Tûå haoâ hûná g: “Tuy trao àöií chûa àatå kïtë qua ã nhûng tònh hònh àa ä cho thêyë : Lûcå lûúnå g binh lñnh àõch khöng muönë tû ã thu ã ma â muönë àûúcå vï ì nha.â Banã thên tónh trûúnã g àõch cunä g rêtë hoang mang”. Tiïpë ào,á phöië húpå vúiá lûcå lûúnå g hoatå àönå g húpå phapá taiå chö,î chuná g ta àa ä tiïnë hanâ h cacá biïnå phapá àêuë tranh tiïpë : “Chiïuì ngayâ 29 thaná g 4 nùm 1975, Chêu Ba, Phoá Chu ã tõch Àanã g Dên chu ã tónh Bacå Liïu vaâ Linh mucå Nguyïnî Vùn Nhò, àiïnå thoaiå trao àöií thúiâ cuöcå vúiá Àiïpå va â àï ì xuêtë “Àaiå taá nïn co á cacá h danâ xïpë hoaâ bònh laâ tötë nhêtë ”. (trang 468). “Tiïnë cöng liïn tucå va â vúiá nhiïuì hònh thûcá kïtë húpå nïn chuná g ta nhênå àõnh Àiïpå àa ä tuyïtå vonå g va â nênë na á chú â Saiâ Gonâ ”, öng Lï Thanh Tûå cho biïtë nhû vêyå va â cho hay thïm: “Ta nhênå àõch: Àêuë tranh vúiá Àiïpå cênì co á tacá àönå g têm lyá manå h thïm vaâ phaiã phên tñch cho Àiïpå thêyë khöng conâ hy vonå g ú ã My,ä ú ã àamá chñnh quyïnì Saiâ Gonâ va â cho Àiïpå thêyë àûúcå con àûúnâ g sönë g”. Ngay sau ào,á tûcá tû â chiïuì ngayâ 29 thaná g 4, chuná g ta àa ä chu ã trûúng cênì phaiã àûa quênì chuná g xuönë g àûúnâ g, biïuí dûúng khñ thïë va â àêyí nhanh töcë àö å lamâ tan ra ä hanâ g ngu ä àõch, gêy thanh thïë cho cacá h manå g, apá àaoã Àiïpå . “7 giú â 30 saná g ngayâ 30 thaná g 4 nùm 1975, àoanâ caná bö å cuaã ta gömì coá àönì g chñ Lï Quên, àaiå diïnå Mùtå trênå tónh Bacå Liïu (àönì g chñ Lï Quên sau nayâ la â Pho á Bñ thû Tónh uyã Bacå Liïu) vaâ Thûúnå g toaå Thñch Hiïní Giacá ài gùpå Àaiå ta á Àiïpå . Khi àoanâ àïnë Tiïuí khu gùpå Àiïpå , Àiïpå àñch thên laiá xe àûa àoanâ àïnë lamâ viïcå taiå phonâ g Tónh trûúnã g ú ã Toaâ hanâ h chñnh”. (Lõch sûã Àanã g bö å tónh Bacå Liïu, trang 469). “Cacá àönì g chñ trong àoanâ ta noiá : Myä thua chayå khoiã chiïnë trûúnâ g Viïtå Nam thò àa ä qua á ro.ä Saiâ Gonâ khöng thuã nöií thò Bacå Liïu lamâ sao tû ã thu?ã ... Ào á la â sû å thêtå hiïní nhiïn” (Lõch sûã Àanã g bö å Bacå Liïu, trang 470). Öng Lï Thanh Tûå baoã : “Àaiå ta á Àiïpå nghe phên tñch thò cunä g nhênå ra, nïuë khöng chêpë nhênå thò öng ta sau nayâ se ä la â ke ã co á töiå vúiá nhên dên. Nhênå thûcá àûúcå võ thï ë va â cú höiå cho mònh nïn sau àoá àaiå ta á Àiïpå àa ä yïu cêuì àûúcå hûúnã g khoan hönì g va â hûaá se ä thuyïtë phucå àanâ em àêuì hanâ g cacá h manå g”. Theo ào,á àaiå ta á Àiïpå àa ä giao cho àoanâ ta chiïcë xe Jeep cuaã mònh àïí àoanâ ta sû ã dunå g. Cuönë Lõch sû ã Àanã g bö å tónh Bacå Liïu ghi tiïpë : “Àoanâ ta dunâ g xe cuaã Àiïpå cùmæ cú â Mùtå trênå chayå khùpæ phö ë cö í àönå g quênì chuná g xuönë g àûúnâ g. Quênì chuná g thõ xa,ä co á ca ã gia àònh binh sô ra àûúnâ g chaoâ mûnâ g cacá h manå g va â keoá theo àoanâ àaiå biïuí Mùtå trênå . Cú â Mùtå trênå xuêtë hiïnå khùpæ àûúnâ g phö.ë Hanâ g nghòn quênì chuná g têpå húpå taiå Toaâ hanâ h chñnh tónh, biïnë thanâ h cuöcå mñt tinh. Àaiå ta á Àiïpå giúiá thiïuå àönì g chñ Lï Quên àaiå diïnå Mùtå trênå tónh Bacå Liïu ra mùtæ àönì g baoâ vúiá tiïnë g hoan hö vang döiå ” (Lõch sûã Àanã g bö å tónh Bacå Liïu, trang 471). “Vêyå la â chuná g ta àa ä gianâ h thùnæ g lúiå suön se.ã Chñnh quyïnì vï ì tay cacá h manå g, vï ì tay nhên dên àuná g trûa ngayâ 30 thaná g 4 nùm 1975”, öng Lï Thanh Tûå phênë khúiã cho biïtë . Quên àõch úã cacá huyïnå cunä g theo ào á ma â àêuì hanâ g. Toanâ tónh Bacå Liïu àûúcå giaiã phoná g khöng tönë mötå viïn àanå , khöng àöí mötå giotå mauá . Nghe àïnë àêy töi múiá thêuë hiïuí sêu sùcæ y á nguyïnå cuaã ba â me å öng Huynâ h Cöng Danh: “Maá mong muönë ngayâ cacá con trú ã vï ì àêyì àu”ã . n Kyâ tñch Bacå Liïu Àoná töi ú ã ngay sanã h vaoâ Baoã tanâ g tónh Bacå Liïu, öng Lï Thanh Tû,å giamá àöcë baoã tanâ g, phênë khúiã noiá luön: “Ngayâ 30 thaná g 4 nùm 1975, lênì thû á hai quên vaâ dên tónh Bacå Liïu chuná g töi lêpå nïn ky â tñch”. Cêu giúiá thiïuå thay lúiâ chaoâ àoná cuaã öng Lï Thanh Tûå khiïnë töi phaiã hoiã laiå . [ NGUYÏNÎ TRONÅ G VÙN ] Àoanâ caná bö å Mùtå trênå dên töcå miïnì Nam Viïtå Nam do àönì g chñ Lï Quên dênî àêuì gùpå àaiå ta á Àiïpå taiå dinh tónh trûúnã g Bacå Liïu, saná g ngayâ 30 thaná g 4 nùm 1975 Tacá gia ã (bïn phaiã ) nghe öng Huynâ h Cöng Danh kïí chuyïnå Öng Lï Thanh Tû,å giamá àöcë Baoã tanâ g Bacå Liïu Àönì g chñ Nguyïnî Tñch Thiïnå treo cúâ giaiã phoná g trïn nocá dinh tónh trûúnã g Bacå Liïu buöií trûa ngayâ 30 thaná g 4 nùm 1975 6 HÒA HỢP DÂN TỘC BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==