HAN H ÀÖÅNG LAÅNH LUN G Àûúåc triïín khai dûúái danh nghôa caác lûä àoaân, sû àoaân mang tïn àöång vêåt nhû Baåch Maä (ngûåa trùæng), Thanh Long (röìng xanh) vaâ Maänh Höí (höí dûä), quên nhên Haân Quöëc nhanh choáng coá tiïëng taåi miïìn Trung Viïåt Nam. Baáo Myä The New York Times nùm 1970 àûa tin, caác chó huy Myä “thûúâng xuyïn ca ngúåi lûåc lûúång Haân Quöëc vò khaã nùng àaánh chiïëm vaâ giûä vûäng laänh thöí maâ hêìu nhû khöng cêìn höî trúå tûâ phña Myä”. “Chuáng töi nïí hoå vò hoå khöng khoan nhûúång”, àaåi taá Myä Charles Knight (àaä nghó hûu) noái trong loaåt phim taâi liïåu “Vietnam: A Television History” cuãa PBS. “Hoå haânh àöång möåt caách laånh luâng vaâ thi haânh mïånh lïånh khöng chuát do dûå”, öng Knight kïí. Lûåc lûúång Haân Quöëc têåp trung thûåc hiïån chiïën tranh chöëng du kñch, thûúâng xuyïn töí chûác chiïën dõch caân queát quy mö lúán taåi caác khu vûåc nghi ngúâ coá Viïåt Cöång hoaåt àöång. Hoå thiïët lêåp vaânh àai an ninh nghiïm ngùåt, xêy dûång êëp chiïën lûúåc vaâ chuã àöång àöåt kñch dûåa trïn tin tònh baáo. Möåt baáo caáo taác chiïën cuãa Lêìu Nùm Goác nùm 1967 mö taã quên Haân Quöëc laâ “àún võ àöìng minh tûå lûåc nhêët àang hoaåt àöång taåi Viïåt Nam”. “Hoå coá khaã nùng àaáng kinh ngaåc trong viïåc phaát hiïån dêëu hiïåu cuãa Viïåt Cöång. Nhûng hoå cûáng nhùæc, thêåm chñ taân baåo, trong caách hoå àöëi xûã vúái dên thûúâng bõ nghi ngúâ”, sûã gia James Gibson, taác giaã cuöën “Warriors in the Mist: South Korea’s Role in Vietnam”, nhêån àõnh. THAMà SAÁT DÊN THÛÚN G Nhiïìu baáo caáo, möåt söë àûúåc giaãi mêåt trong nhûäng thêåp niïn gêìn àêy, mö taã caác haânh vi bõ nghi laâ töåi aác chiïën tranh cuãa binh sô Haân Quöëc taåi Viïåt Nam. Nhên chûáng cho biïët coá nhûäng vuå thaãm saát caã laâng àïí traã àuäa cho caái chïët cuãa möåt lñnh Haân Quöëc. Coá möåt cêu noái tûâng lan truyïìn röång raäi: “Möåt lñnh Haân chïët, caã laâng chïët theo”. Möåt trong nhûäng vuå viïåc nghiïm troång nhêët laâ thaãm saát Phong Nhêët-Phong Nhõ (tónh Quaãng Nam) höìi thaáng 2/1968. Nhên chûáng, trong àoá coá caã cöë vêën quên sûå Myä, khai rùçng lñnh thuãy àaánh böå Haân Quöëc àaä giïët 74 dên thûúâng, phêìn lúán laâ phuå nûä vaâ treã em. Theo taâi liïåu cuãa Cú quan Lûu trûä Quöëc gia Myä, möåt cuöåc àiïìu tra cuãa quên àöåi Myä nùm 1969 thûâa nhêån “coá bùçng chûáng àaáng tin cêåy vïì viïåc giïët ngûúâi bûâa baäi”, nhûng khöng ai bõ truy töë. Möåt ngûúâi söëng soát sau vuå thaãm saát Haâ My (phûúâng Àiïån Dûúng, thõ xaä Àiïån Baân, tónh Quaãng Nam) ngaây 25/2/1968 kïí laåi trong möåt phoãng vêën vúái baáo Haân Quöëc Hankyoreh nùm 2020: “Hoå àïën vaâo saáng súám vaâ gom hïët dên laåi. Hoå noái laâ kiïím tra bònh thûúâng. Röìi hoå nöí suáng. Meå töi àang bïë em trai töi. Caã hai bõ bùæn chïët ngay trûúác mùæt töi”. Töíng cöång 135 dên laâng Haâ My bõ saát haåi. ÀOI CÖNG LYÁ CHO NAÅN NHÊN Taåi Haân Quöëc, di saãn chiïën tranh Viïåt Nam laâ möåt àïì taâi nhaåy caãm, theo Yonhap. Khöng ñt cûåu binh xem cho rùçng cuöåc chiïën àaä giuáp Haân Quöëc nhêån àûúåc viïån trúå kinh tïë vaâ quên sûå Myä, tûâ àoá thuác àêíy quaá trònh cöng nghiïåp hoáa trong hai thêåp niïn 60-70. Tuy nhiïn, nhiïìu töí chûác xaä höåi dên sûå, nhû Minbyun (Luêåt sû vò möåt xaä höåi dên chuã) vêîn tiïëp tuåc àêëu tranh àoâi cöng lyá cho naån nhên. “Haân Quöëc àaä thu àûúåc rêët nhiïìu lúåi ñch tûâ Chiïën tranh Viïåt Nam. Chuáng ta coá nghôa vuå àaåo àûác phaãi àöëi diïån, chûá khöng phaãi chön vuâi quaá khûá”, luêåt sû Kim Hye-jin noái. Ngaây 5/9/2023, baáo Haân Quöëc Hankyoreh àùng baâi “Baãn aán lõch sûã vïì traách nhiïåm cuãa Haân Quöëc trong caác vuå thaãm saát thúâi chiïën tranh Viïåt Nam àaä coá baãn dõch tiïëng Anh, tiïëng Viïåt vaâ tiïëng Nhêåt”. Quyä Hoâa bònh Haân-Viïåt thöng baáo, hoå àaä hoaân têët baãn dõch sang tiïëng Viïåt, tiïëng Anh vaâ tiïëng Nhêåt nöåi dung phaán quyïët maâ toâa aán cêëp quêån úã Haân Quöëc àûa ra ngaây 7/2/2023, trong àoá cöng nhêån traách nhiïåm cuãa nhaâ nûúác Haân Quöëc trong vuå thaãm saát dên thûúâng thúâi Chiïën tranh Viïåt Nam. “Ngûúâi àêìu tiïn nhêån àûúåc baãn dõch laâ baâ Nguyïîn Thõ Thanh, nguyïn àún trong vuå kiïån, àïën tûâ Phong Nhõ”, Quyä Hoâa bònh HaânViïåt cho biïët. Ngaây 12/2/1968, khi baâ Thanh múái 8 tuöíi, böën ngûúâi thên trong gia àònh baâ, bao göìm meå vaâ chõ gaái, àaä bõ lñnh Haân Quöëc thuöåc Lûä àoaân Röìng Xanh (Sû àoaân Thuãy quên luåc chiïën söë 2) bùæn chïët trong möåt cuöåc caân queát taåi laâng Phong Nhõ, tónh Quaãng Nam. Baâ Thanh bõ bùæn vaâo maång sûúân, àïí laåi vïët thûúng haânh haå baâ suöët caã cuöåc àúâi. Thaáng 4/2020, vúái sûå höî trúå cuãa Minbyun, baâ Thanh àïå àún kiïån lïn Toâa aán quêån trung têm Seoul yïu cêìu nhaâ nûúác Haân Quöëc böìi thûúâng thiïåt haåi. Ba nùm sau, vaâo ngaây 7/2/2023, baâ nhêån àûúåc phaán quyïët tûâ thêím phaán Park Jin-su, ngûúâi chuã toåa phiïn toâa dên sûå söë 68 cuãa toâa aán. Toâa cöng nhêån phêìn lúán nöåi dung àún kiïån cuãa nguyïn àún vaâ ra lïånh cho Chñnh phuã Haân Quöëc böìi thûúâng cho baâ Thanh 30.000.100 won (khoaãng 545 triïåu àöìng), cuâng vúái khoaãn laäi chêåm traã. Giúái hoaåt àöång xaä höåi Haân Quöëc xem phaán quyïët cuãa toâa laâ möåt minh chûáng cho sûå tiïën böå nhên quyïìn cuãa Haân Quöëc, bao göìm viïåc àöëi mùåt nhûäng sai lêìm trong quaá khûá. Caác töí chûác phi lúåi nhuêån quyïët àõnh dõch baãn aán nhùçm thuác àêíy thaão luêån quöëc tïë vïì töåi aác chiïën tranh vaâ baåo lûåc do nhaâ nûúác gêy ra, àùåc biïåt trong böëi caãnh tû phaáp Haân Quöëc lêìn àêìu tiïn chñnh thûác thûâa nhêån sûå thêåt vïì caác vuå thaãm saát dên thûúâng trong Chiïën tranh Viïåt Nam. Tuy nhiïn, sau àoá, Chñnh phuã Haân Quöëc nöåp lïn toâa aán möåt taâi liïåu daâi 126 trang trònh baây lyá do khaáng caáo. KHÖNG ÀÛÚÅC PHEÁP TAÁI DIÏNÎ THAMà SAÁT Ngaây 25/5/2023, Hankyoreh àùng baâi viïët “Haân Quöëc phaãi àöëi diïån nhûäng töåi aác úã Haâ My”. “Vaâo möåt ngaây thaáng 2/1968, cö beá Nguyïîn Thõ Böën, 6 tuöíi, àang ùn saáng cuâng meå, anh trai vaâ hai chõ gaái em taåi laâng Haâ My, tónh Quaãng Nam, thò nhûäng ngûúâi lñnh mùåc quên phuåc nguåy trang xuêët hiïån vaâ bùæt àêìu luâa dên laâng têåp trung laåi. Röìi àöåt ngöåt, hoå nöí suáng. Trong khoaãnh khùæc êëy, meå cuãa Böën öm chùåt cö trong khi ngûúâi chõ lúán bïë lêëy àûáa em uát. Meå vaâ chõ gaái cuãa cö àïìu truáng àaån vaâ tûã vong. Àûáa beá 3 tuöíi oâa khoác vò hoaãng loaån, nhûng möåt quaã lûåu àaån àaä bay qua giûäa tiïëng khoác. Böën tónh laåi trong bïånh viïån vúái vïët thûúng toaác àêìu. Cha meå, anh trai vaâ chõ em cuãa cö àïìu àaä chïët. Cö beá Àùång Thõ Ka, múái 3 tuöíi vaâo ngaây höm àoá, khöng coân nhúá gò. Cö àûúåc baâ ngoaåi öm chùåt vaâo loâng, vaâ baâ àaä chïët vò truáng àaån khi àang baão vïå cö. Ka mêët baâ ngoaåi, meå vaâ böën chõ em gaái trong ngaây höm êëy. Coân Nguyïîn Thõ Thanh, 11 tuöíi, bõ lñnh ra lïånh ài theo ngûúâi lúán vaâo hêìm truá êín. Sau àoá, möåt quaã lûåu àaån bay vaâo cûãa hêìm vaâ phaát nöí. Khoái vaâ maáu traân ngêåp. Thanh bõ àiïëc tai traái vaâ maãnh àaån gùm vaâo eo. Meå vaâ em trai 8 tuöíi cuãa cö àaä thiïåt maång. Töní g cönå g, 135 ngûúiâ dên àa ä bõ thamã satá ú ã lanâ g Ha â My ngayâ höm ào,á trong àoá co á 59 em beá dûúiá 10 tuöií . Xacá 135 ngûúiâ thuöcå 30 gia àònh vûúng vaiä khùpæ núi, lanâ g nhuömå mauá ào,ã têtë ca ã àïuì dñnh àêyì àanå . Ngûúiâ dên àõa phûúng noiá rùnç g thu ã phamå la â lñnh Hanâ Quöcë . Co á thï í do ho å nghi ngúâ dên lanâ g co á liïn hï å vúiá lûcå lûúnå g Viïtå Cönå g sau khi quên àöiå Hanâ Quöcë bõ töní thêtë . Nhûnä g àûaá tre ã sönë g sotá , tûnâ g mêtë bö ë me,å anh chõ em chó trong chúpá mùtæ , nay àaä bûúcá qua tuöií 60. Thaná g 4/2022, hoå gûiã àún kiïnë nghõ túiá Uyà ban Sû å thêtå va â Hoaâ giaiã Hanâ Quöcë (TRCK) yïu cêuì àiïuì tra vu å thamã satá . Tuy nhiïn, sau mötå nùm im lùnå g, vaoâ ngayâ 24/5/2023, TRCK quyïtë àõnh bacá bo ã àún. Trûúcá ào,á tia hy vonå g le loiá àa ä xuêtë hiïnå khi cacá lanâ g Phong Nhõ vaâ Phong Nhêtë thùnæ g kiïnå Chñnh phuã Hanâ Quöcë vaoâ thaná g 2/2023. Tuy nhiïn, TRCK cuöië cunâ g àa ä ne á traná h vu å Ha â My. Haân Quöëc tûâng phaãi chõu nhiïìu cuöåc thaãm saát vaâ àau thûúng, tûâ khúãi nghôa Jeju, thaãm saát Gwangju, àïën naån nö lïå tònh duåc vaâ cûúäng bûác lao àöång. Nhûng giúâ àêy, àaä àïën luác chuáng ta àöëi mùåt vúái chñnh löîi lêìm cuãa mònh. Àiïìu naây khöng coá nghôa laâ vö cúá khúi dêåy quaá khûá. Cuöåc chiïën úã Ukraine vêîn àang tiïëp diïîn, vaâ chiïën sûå seä tiïëp tuåc nöí ra úã núi khaác. Nhûng khi chiïën tranh xaãy ra, nhûäng gò tûâng diïîn ra úã Haâ My khöng àûúåc pheáp taái diïîn. Nöî lûåc cuãa chuáng ta höm nay cho Haâ My chñnh laâ àïí ngùn chùån möåt Haâ My khaác trong tûúng lai”... n Lñnh Hanâ Quöcë thuöcå Sû àoanâ Bacå h Ma ä ú ã miïnì Nam Viïtå Nam BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Du â hiïuå qua ã chiïnë thuêtå cuaã quên nhên Hanâ Quöcë hiïmë khi gêy tranh caiä trong giúiá quên sû,å nhûng phûúng phapá ho å sû ã dunå g laiå lamâ dêyë lïn nhiïuì möië quan ngaiå vïì àaoå àûcá . Tû â nùm 1964 àïnë 1973, hún 320.000 binh sô Hanâ Quöcë tham chiïnë taiå Viïtå Nam, trú ã thanâ h lûcå lûúnå g quên sûå nûúcá ngoaiâ lúná thû á hai sau My.ä Ho å co á tñnh ky ã luêtå va â àatå hiïuå qua ã trïn chiïnë trûúnâ g, nhûng àïí laiå mötå di sanã àêyì tranh caiä - nhûnä g caoá buöcå vï ì sû å tanâ baoå vúiá nhiïuì vuå thamã satá dên thûúnâ g. Ngùn nhûäng vuå thaãm satá nhû Haâ My, Phong Nhêët-Phong Nhõ... Aà nh: US NAVY [ THAIÁ AN ] Ba â Shin Yeong-ok, ngûúiâ dênî àêuì “chuyïnë ài vò hoaâ bònh” àïnë cacá khu vûcå ú ã Viïtå Nam núi quên nhên Hanâ Quöcë tûnâ g tham chiïnë trong Chiïnë tranh Viïtå Nam, trao cho baâ Nguyïnî Thõ Thanh (phaiã ) banã sao tiïnë g Viïtå cuaã phaná quyïtë toaâ aná Hanâ Quöcë Aà nh: QUYÄ HO A BÒNH HA N-VIÏÅ T CUNG CÊË P 46 TƯ LIỆU
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==