Tham nhunä g va â quanã trõ yïuë kemá Cacá nha â baoá nhû Neil Sheehan (tacá gia ã cuönë “A Bright Shining Lie”) vaâ Stanley Karnow àaä mö ta ã chñnh quyïnì Saiâ Gonâ la â mötå bö å mayá quan liïu, tham nhunä g va â kemá hiïuå qua.ã Theo ho,å chï ë àö å cuaã Töní g thönë g VNCH Nguyïnî Vùn Thiïuå khöng nhênå àûúcå sû å tñn nhiïmå tûâ ngûúiâ dên, maâ thûúnâ g xuyïn bõ coi laâ cöng cu å cuaã nûúcá ngoaiâ . “Chñnh phuã VNCH khöng xêy dûnå g àûúcå lonâ g tin vúiá dên chuná g, va â àiïuì nayâ khiïnë ho å khöng thïí huy àönå g àûúcå tinh thênì khaná g chiïnë toanâ dên”, öng Neil Sheehan nhênå àõnh. Phu å thuöcå viïnå trú å Myä Theo àaná h gia á cuaã Bö å Quöcë phonâ g My ä va â cacá taiâ liïuå nhû “Pentagon Papers” (Höì sú Lêuì Nùm Gocá ), chï ë àöå Saiâ Gonâ phu å thuöcå gênì nhû hoanâ toanâ vaoâ viïnå trú å quên sû å va â kinh tï ë tû â My.ä Khi Quöcë höiå My ä cùtæ giamã viïnå trú å tûâ 1,1 ty ã USD xuönë g conâ 700 triïuå USD trong nùm 1974-1975, quên àöiå VNCH lêm vaoâ tònh tranå g thiïuë nhiïn liïuå , àanå dûúcå va â khöng conâ kha ã nùng duy trò hoatå àönå g chiïnë àêuë lêu daiâ . My ä rutá quên vaâ hûaá henå vênî hö î trúå VNCH nhûng khöng thûcå hiïnå . Àêy chó la â lúiâ hûaá suöng vò sûå phanã àöië trong nûúcá ngùn Myä can thiïpå sêu hún. Chiïnë lûúcå hiïuå qua ã va â tinh thênì chiïnë àêuë cao cuaã QÀNDVN Cacá nha â phên tñch quên sûå My ä nhênå xetá rùnç g, Quên àöiå Nhên dên Viïtå Nam (QÀNDVN) dûúiá sû å chó huy cuaã Àaiå tûúná g Vùn Tiïnë Dunä g àa ä thûcå hiïnå mötå chiïnë dõch thênì töcë nùm 1975 vúiá sû å phöië húpå giûaä bö å binh, thiïtë giapá , phaoá binh vaâ phonâ g khöng theo kiïuí töní g lûcå . Ngoaiâ ra, tinh thênì chiïnë àêuë cuaã binh sô QÀNDVN àûúcå phûúng Têy àaná h gia á cao. Ho å chõu àûnå g gian khö,í tin tûúnã g vaoâ ly á tûúnã g thönë g nhêtë àêtë nûúcá , va â ky ã luêtå nghiïm khùcæ trong toanâ quên. “Hoå khöng chó chiïnë àêuë gioiã hún, maâ conâ tin tûúnã g sêu sùcæ vaoâ chñnh nghôa cuaã mònh”, nhaâ baoá Stanley Karnow nhênå àõnh. Quên àöiå VNCH suy supå tinh thênì Cacá baoá caoá cuaã Cucå Tònh baoá Trung ûúng My ä (CIA) vaâ Bö å Quöcë phonâ g Myä cho thêyë tinh thênì chiïnë àêuë trong quên àöiå VNCH giamã sutá nghiïm tronå g. Sau thêtë baiå taiå Têy Nguyïn vaâ cuöcå triïtå thoaiá hönî loanå khoiã Àa â Nùné g, hanâ g loatå binh sô àaoâ ngu ä hoùcå buöng vuä khñ. Lïnå h “rutá chiïnë lûúcå ” cuaã Töní g thönë g VNCH Nguyïnî Vùn Thiïuå biïnë thanâ h mötå cuöcå thaoá chayå trong hönî loanå . Böië canã h chñnh trõ nöiå bö å Myä Vúiá sû å suy giamã unã g hö å chiïnë tranh trong dên chuná g My ä va â hêuå qua ã tû â vu å bï böië Watergate, Töní g thönë g Myä Gerald Ford khöng thïí thuyïtë phucå Quöcë höiå thöng qua viïnå trú å khêní cêpë cho Saiâ Gonâ . Du â chñnh quyïnì VNCH tröng àúiå mötå “cuöcå can thiïpå lênì cuöië ”, nhûng àiïuì ào á àa ä khöng bao giúâ àïnë . “Chuná g ta khöng thïí viïnå trú å thïm khi lonâ g dên àaä quay lûng vúiá cuöcå chiïnë ”, Ha å nghõ sô Otis Pike, Uyà ban Àöië ngoaiå Ha å viïnå My,ä noiá . Thiïuë àoanâ kïtë nöiå böå Theo cacá hocå gia ã nhû George Herring, chñnh quyïnì Saiâ Gonâ khöng xêy dûnå g àûúcå mötå banã sùcæ dên töcå manå h me.ä Trong khi ào,á miïnì Bùcæ àûúcå coi la â lûcå lûúnå g yïu nûúcá àêuë tranh cho àöcå lêpå va â thönë g nhêtë . Nhiïuì ngûúiâ dên miïnì Nam rúi vaoâ têm ly á thú â ú hoùcå khöng conâ tin vaoâ chï ë àö å Saiâ Gonâ . Löiî chiïnë lûúcå va â phaná àoaná sai lêmì Töní g thönë g VNCH Nguyïnî Vùn Thiïuå va â bö å chó huy quên sûå àa ä àûa ra nhiïuì quyïtë àõnh sai lêmì , àùcå biïtå la â viïcå rutá quên khoiã miïnì Trung maâ khöng coá kïë hoacå h ro ä ranâ g. Cacá chuyïn gia quên sûå My ä nhênå àõnh, àêy laâ cu á àaná h chñ tûã vaoâ thï ë phonâ g thu ã cuaã Saiâ Gonâ . n Nhên viïn Haiã quên Myä trïn tauâ USS Blue Ridge àêyí mötå chiïcë trûcå thùng xuönë g biïní ngoaiâ khúi búâ biïní Viïtå Nam àï í nhûúnâ g chö î cho chuyïnë bay sú taná tû â Saiâ Gonâ , ngayâ 29/4/1975 Tû â gocá nhòn cuaã cacá nhaâ phên tñch phûúng Têy vaâ My,ä sû å supå àö í cuaã chñnh quyïnì Saiâ Gonâ nùm 1975 laâ kïtë qua ã cuaã mötå chuöiî yïuë tö ë kïtë húpå : mötå chï ë àö å tham nhunä g, mêtë lonâ g dên, phuå thuöcå viïnå trú å nûúcá ngoaiâ , bõ àöië phûúng apá àaoã vï ì chiïnë lûúcå va â tinh thênì , trong khi khöng conâ nhênå àûúcå sûå hêuå thuênî tû â My.ä Cuöië cunâ g, khöng phaiã quên sûå thuênì tuyá , ma â la â sû å suy supå toanâ diïnå vï ì chñnh trõ vaâ tinh thênì àa ä kïtë thucá cuöcå chiïnë . Sû å kiïnå Saiâ Gonâ thêtë thuã ngayâ 30/4/1975 khöng chó la â dêuë chêmë hïtë cho chñnh quyïnì Viïtå Nam Cönå g hoaâ (VNCH), maâ conâ la â kïtë quaã têtë yïuë cuaã mötå qua á trònh suy yïuë toanâ diïnå tû â chñnh trõ, quên sûå àïnë xa ä höiå . Cacá nha â sû ã hocå , tûúná g lônh quên àöiå , chuyïn gia phên tñch va â nha â baoá phûúng Têy àaä danâ h nhiïuì cöng sûcá ly á giaiã nguyïn nhên sûå supå àö í nayâ . Nguyïn nhên Saâi Goân thêët thuã Aà nh: AP [THAIÁ AN ] Theo phên tñch cuaã cacá nha â quan satá phûúng Têy, chiïnë thùnæ g cuaã miïnì Bùcæ khöng àún thuênì dûaå vaoâ sûcá manå h quên sû,å maâ la â kïtë qua ã cuaã sû å kiïn trò chiïnë lûúcå daiâ hanå , ky ã luêtå nghiïm ngùtå , tö í chûcá chñnh trõ chùtå che ä va â phûúng phapá chiïnë tranh khöcë liïtå nhûng têpå trung. Nhûnä g ngûúiâ lñnh miïnì Bùcæ va â du kñch miïnì Nam sùné sanâ g hy sinh vò lyá tûúnã g dên töcå - mötå àiïuì hoanâ toanâ tûúng phanã vúiá chï ë àö å miïnì Nam vönë bõ chñnh ngûúiâ dên cuaã mònh coi laâ tham nhunä g va â lï å thuöcå ngoaiå bang. Têmì nhòn chiïnë lûúcå daiâ hanå Theo Cú quan Tònh baoá Quên àöiå My,ä Hö ì sú Lêuì Nùm Gocá , sû ã gia William Duiker, miïnì Bùcæ theo àuöií chiïnë lûúcå “chiïnë tranh keoá daiâ ”. Ngay tûâ nhûnä g nùm 1950, giúiá lanä h àaoå , àùcå biïtå la â Àaiå tûúná g Vo ä Nguyïn Giapá va â sau nayâ laâ Àaiå tûúná g Vùn Tiïnë Dunä g, àa ä xem cuöcå chiïnë la â mötå qua á trònh nhiïuì giai àoanå , bao gömì àêuë tranh chñnh trõ, chiïnë tranh du kñch vaâ cuöië cunâ g la â chiïnë tranh quy ûúcá . Tû tûúnã g chu ã àaoå laâ thùnæ g lúiå khöng àïnë tû â mötå trênå àaná h duy nhêtë , ma â tû â viïcå baoâ monâ dênì lûcå lûúnå g cuaã VNCH vaâ chú â àúiå sû å supå àöí trong lonâ g nûúcá My.ä Cacá sû ã gia phûúng Têy nhênå xetá , miïnì Bùcæ co á chiïnë lûúcå ro ä ranâ g trong viïcå tñnh toaná nhõp àöå cacá cuöcå tênë cöng va â chõu àûnå g töní thêtë , vúiá niïmì tin rùnç g ho å co á thï í keoá daiâ cuöcå chiïnë àïnë khi y á chñ chñnh trõ cuaã My ä suy kiïtå . Chuêní bõ sau Hiïpå àõnh Paris (1973) Theo cacá baoá caoá cuaã CIA va â Frank Snepp, nhaâ phên tñch CIA vaâ lamâ viïcå taiå Àaiå sû á quaná My ä ú ã Saiâ Gonâ trong Chiïnë tranh Viïtå Nam, tacá gia ã cuönë “Decent Interval”, trong khi phña Myä tin rùnç g Hiïpå àõnh Paris 1973 seä dênî àïnë tònh tranå g àoná g bùng chiïnë sû,å thò miïnì Bùcæ coi àêy laâ mötå giai àoanå tamå dûnâ g chiïnë lûúcå . Miïnì Bùcæ àa ä khöi phucå va â mú ã rönå g cacá tuyïnë àûúnâ g tiïpë tï ë (àùcå biïtå la â àûúnâ g monâ Hö ì Chñ Minh, àûúcå nêng cêpë thanâ h mötå hï å thönë g àûúnâ g böå phûcá tapå ). Àönì g thúiâ taiá trang bõ vaâ huênë luyïnå laiå cacá sû àoanâ àï í chuêní bõ cho chiïnë tranh quy ûúcá . Ngoaiâ ra, caiâ cùmæ cacá àiïpå viïn vaâ caná bö å chñnh trõ vaoâ miïnì Nam. Frank Snepp, trûúnã g nhomá phên tñch CIA taiå Saiâ Gonâ , nhênå xetá : “Cönå g sanã àa ä chuêní bõ mötå bö å mayá quên sû å gênì nhû co á töcë àö å cú giúiá hoaá ”. Chiïnë dõch Muaâ Xuên 1975 Theo Trung têm Lõch sûã Quên àöiå My ä va â höiì ky á cuaã Àaiå tûúná g Vùn Tiïnë Dunä g, àêuì nùm 1975, Àaiå tûúná g Vùn Tiïnë Dunä g phatá àönå g mötå chiïnë dõch thênì töcë nhùmç gianá g àonâ quyïtë àõnh, traiá ngûúcå hoanâ toanâ vúiá dû å àoaná ban àêuì cuaã My ä rùnç g chiïnë dõch seä keoá daiâ nhiïuì nùm. Cuöcå töní g tiïnë cöng gömì ba giai àoanå phatá triïní nhanh choná g: -Giai àoanå 1: Àaná h chiïmë Buön Ma Thuötå (10/3) – gêy choaná g vaná g cho Quên àöiå VNCH vaâ lamâ lö å ra cacá àiïmí yïuë phonâ g thu.ã -Giai àoanå 2: Tênå dunå g sû å rutá lui hönî loanå cuaã Quên àöiå VNCH khoiã Têy Nguyïn – taoå àa â chiïmë Huï ë va â Àa â Nùné g vaoâ cuöië thaná g 3. -Giai àoanå 3: Tiïnë àaná h Saiâ Gonâ vaoâ thaná g 4 – phöië húpå àönì g bö å giûaä cacá lûcå lûúnå g thiïtë giapá , phaoá binh vaâ phonâ g khöng. Cacá nha â phên tñch phûúng Têy sûnã g sötë trûúcá töcë àö å va â sû å phöië húpå cuaã chiïnë dõch, vönë mang daná g dêpë cuaã chiïnë tranh húpå àönì g binh chunã g kiïuí Liïn Xö hún laâ chiïnë tranh du kñch. Khai thaác hiïåu quaã hêåu cêìn vaâ àõa hònh Theo baoá caoá cuaã quên àöiå My,ä nghiïn cûuá cuaã tö í chûcá tû vênë RAND, manå g lûúiá hêuå cênì cuaã miïnì Bùcæ , chuã yïuë xoay quanh àûúnâ g monâ Hö ì Chñ Minh, rêtë quy mö vaâ àûúcå nguyå trang tinh vi. Sau nhiïuì nùm bõ khöng kñch, ho å àa ä xêy dûnå g àûúcå hï å thönë g hêmì ngêmì , àûúnâ g önë g dênî nhiïn liïuå va â cacá tuyïnë àûúnâ g co á thï í hoatå àönå g ngay caã trong muaâ mûa. Tuyïnë àûúnâ g nayâ keoá daiâ qua Laoâ va â Campuchia, bêtë chêpë cacá chiïnë dõch nemá bom cuaã My ä nhùmç cùtæ àûtá , vñ du å Chiïnë dõch Menu. Cacá quan satá viïn quên sûå phûúng Têy ghi nhênå sû å saná g taoå cuaã lûcå lûúnå g cöng binh miïnì Bùcæ , khi hoå co á thï í sûaã cêuì va â lamâ àûúnâ g múiá chó trong vaiâ giú.â Tinh thêìn chiïën àêëu vaâ kyã luêåt chñnh trõ Theo nöiå dung phonã g vênë tu â binh, taiâ liïuå bõ thu giû,ä phoná g viïn phûúng Têy nhû Stanley Karnow, tinh thênì cuaã bö å àöiå miïnì Bùcæ va â lûcå lûúnå g du kñch miïnì Nam luön úã mûcá cao. Hoå co á niïmì tin vaoâ sû á mïnå h - chiïnë àêuë àï í thönë g nhêtë àêtë nûúcá va â àaná h àuöií ngoaiå xêm. Cacá chñnh uyã trong àún võ liïn tucå tuyïn truyïnì va â cunã g cö ë niïmì tin lyá tûúnã g cho binh sô. Hoå chõu àûnå g gian khö,í chêpë hanâ h ky ã luêtå nghiïm minh. Khacá vúiá Quên àöiå VNCH, cacá àún võ Quên àöiå Nhên dên Viïtå Nam àoanâ kïtë va â chõu àûnå g gian khöí tötë , ty ã lï å àaoâ ngu ä thêpë . Nha â baoá Stanley Karnow viïtë : “Ho å chõu àûnå g vúiá sû å kiïn nhênî khùcæ khö í nhûnä g àiïuì ma â ñt ngûúiâ phûúng Têy coá thï í tûúnã g tûúnå g - sötë retá , àoiá ùn, bom àanå - têtë ca ã vò mötå ly á tûúnã g ma â ho å thûcå sû å vûnä g tin”. Chiïën tranh têm lyá vaâ hoaåt àöång tònh baáo Theo baoá caoá CIA va â sû ã gia Lewis Sorley, miïnì Bùcæ àa ä triïní khai hiïuå quaã cacá hònh thûcá chiïnë tranh têm lyá vaâ hoatå àönå g tònh baoá . Ào á la â tuyïn truyïnì nhùmç lamâ suy supå tinh thênì binh lñnh Quên àöiå VNCH vaâ dên chuná g miïnì Nam; caiâ cùmæ gianá àiïpå trong hanâ g ngu ä miïnì Nam àï í gêy röië va â taoå hoang mang; tiïu diïtå mucå tiïu coá chonå locå vaâ trênë apá chiïnë thuêtå nhùmç pha á vú ä cacá chûúng trònh bònh àõnh nöng thön. Trong mötå àiïnå tñn ngay trûúcá khi chï ë àö å Saiâ Gonâ supå àö,í sô quan CIA Thomas Polgar viïtë : “Àöië phûúng khöng chó coá hoaã lûcå manå h hún chuná g ta, ma â conâ tû duy tötë hún va â kiïn nhênî hún”. Chó huy thöëng nhêët vaâ muåc tiïu roä raâng Theo cacá taiâ liïuå nghiïn cûuá cuaã Trûúnâ g Chiïnë tranh Lucå quên My,ä khacá vúiá cú cêuë chñnh trõ phên manã h ú ã Saiâ Gonâ , hï å thönë g chó huy cuaã miïnì Bùcæ rêtë têpå trung vaâ quyïtë àoaná . Khi Böå Chñnh trõ àûa ra quyïtë àõnh töní g cöng kñch, têtë ca ã cacá lônh vûcå quên sû,å hêuå cênì , chñnh trõ àïuì phöië húpå nhõp nhanâ g. Chñnh sûå thönë g nhêtë nayâ giupá miïnì Bùcæ triïní khai lûcå lûúnå g àuná g thúiâ àiïmí , vúiá quy mö rönå g khùpæ mùtå trênå . THAÁI AN Chiïnë lûúcå va â tinh thênì chiïnë àêuë cuaã miïnì Bùcæ dûúái goác nhòn phûúng Têy 43 TƯ LIỆU
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==