TAY TRÙNÆ G KHI TÛÚÅNG MÊUÎ SÊÅP Nùm 1980, Àinh Gia Thùnæ g tötë nghiïpå Àaiå hocå My ä thuêtå Viïtå Nam. Anh hocå chuyïn nganâ h höiå hoaå nhûng nïn duyïn cunâ g àiïu khùcæ . Trûúcá khi gùnæ bo á vúiá àiïu khùcæ , Àinh Gia Thùnæ g hoatå àönå g trong lônh vûcå kiïnë trucá va â xêy dûnå g. Anh noiá , nhûnä g tûúnå g àaiâ cuaã anh àûúcå vun àùpæ bùnç g sû å kïtë húpå cuaã 2 ngön ngû:ä Ngön ngûä àiïu khùcæ vaâ ngön ngûä kiïnë trucá . Àinh Gia Thùnæ g lamâ tûúnå g àaiâ ghi dêuë ky á ûcá bi hunâ g trong cuöcå khaná g chiïnë chönë g My ä cûuá nûúcá vô àaiå cuaã dên töcå . Anh kï:í “Töi sinh ra úã Ha â Nöiå . Me å töi la â giaoá viïn dayå vùn, baâ ài chiïnë trûúnâ g B tû â nhûnä g nùm 1971, 1972 àïnë giaiã phoná g miïnì Nam. Töi anã h hûúnã g tû â me å rêtë nhiïuì . Nhú â me,å töi co á cú höiå tiïpë xucá vúiá nhiïuì cö chu á tûnâ g hoatå àönå g ú ã miïnì Nam. Chõ Phan Thõ Quyïn, vú å anh Tröiî la â hocå tro â cuaã me å töi. Chuná g töi hay noiá chuyïnå vúiá nhau. Nhûnä g cêu chuyïnå cuaã me,å cuaã cacá cö chu á àï í laiå ênë tûúnå g sêu sùcæ trong töi”. Tûúnå g àaiâ Chiïnë thùnæ g Xuên Mêuå Thên la â tûúnå g àaiâ àêuì tiïn cuaã Àinh Gia Thùnæ g, àùtå ú ã Tam Ky,â Quanã g Nam. Tûúnå g àaiâ Me å Viïtå Nam anh hunâ g ra àúiâ sau tûúnå g àaiâ Chiïnë thùnæ g Xuên Mêuå Thên nhûng laiå la â tûúnå g àaiâ àêuì tiïn vïì àï ì taiâ ngûúiâ meå cuaã àiïu khùcæ gia. Anh cho biïtë : “Tûúnå g àaiâ khaná h thanâ h nhên dõp 40 nùm Ngayâ Giaiã phoná g tónh Quanã g Nam (24/3/1975 - 24/3/2015) vaâ 40 nùm thönë g nhêtë àêtë nûúcá (30/4/1975 - 30/4/2015). Nhûng yá tûúnã g vï ì tûúnå g àaiâ àa ä co á tû â nùm 2005”. Möiî tûúnå g àaiâ thûúnâ g “tiïu” cuaã àiïu khùcæ gia khoanã g vaiâ nùm àïnë chucå nùm trúiâ , vúiá bao nhiïu thûã thacá h, gian truên. Nhòn laiå hanâ h trònh lamâ tûúnå g àaiâ Me å Viïtå Nam anh hunâ g, Àinh Gia Thùnæ g trêmì ngêm: “Àoá la â khoanã g thúiâ gian cùng thùnè g cuaã töi. Töi àaä àûná g bïn bú â vûcå pha á sanã ”. Anh nhú á laiå : “Giai àoanå àêuì chûa coá àõnh mûcá , àún võ tû vênë tñnh khoanã g 200 ty ã àönì g nhûng lanä h àaoå tónh Quanã g Nam chó àaoå chó lamâ dûúiá trùm ty ã àönì g. Kinh phñ eo hepå . Tûúnå g mêuî bùnç g àêtë setá nùnå g ca ã nganâ tênë , khung khöng àuã sûcá chõu àûnå g àa ä sêpå àuná g ngayâ 20/7/2009, nhû bom nö,í nhû àönå g àêtë khiïnë töi banâ g hoanâ g, bunã runã . Trong àönë g àö í natá , töi nghe coá tiïnë g ngûúiâ kïu u á ú á liïnì goiå thú å mang mayá mocá thaoá dú ä thò phatá hiïnå mötå ngûúiâ thú å àang nùmç phña dûúiá . May qua,á cêuå êyë khöng sao, chó bõ trêyì xûúcá nhe.å Ngay sau ào,á cún baoä sö ë 9 ài qua phaá tan tanâ h nhûnä g gò conâ laiå . Töi trùnæ g tay. Anh em àiïu khùcæ khi êyë dû å àoaná chùcæ chùnæ töi lö î to”. Tiïpë tucå bûúcá tiïpë hay dûnâ g laiå la â cêu hoiã àùtå ra trong khoanã g thúiâ gian àen töië . Va â Àinh Gia Thùnæ g chonå bûúcá tiïpë , anh tûå bo ã tiïnì tuiá ra lamâ laiå tûúnå g mêuî : “Lênì trûúcá cunä g lamâ moná g bùnç g bï töng nhûng nho.ã Lênì nayâ töi lamâ moná g liïnì , chúi hùnè moná g khöní g lö ì cho tûúnå g mêuî , Mötå cuöcå àêuì tû lúná , bao nhiïu taiâ sanã cuaã töi àïuì àö í vaoâ ào,á co á gò cêmì cö ë àûúcå thò töi cêmì cö ë luön. Lucá nayâ , ngûúiâ ta múiá bùtæ tay vaoâ xêy dûnå g àõnh mûcá . Töi lamâ àïnë àêu ho å chêmë cöng theo giú,â tñnh vêtå tû… Tû â àêy xêy dûnå g dûå toaná , thêmí àõnh laiå àï í àiïuì chónh dûå aná . Trong lucá àiïuì chónh dûå aná töi àa ä hoanâ thanâ h tûúnå g mêuî , nú å àêmì àòa, ngên hanâ g liïn tucå höië thucá , àoiâ siïtë nha,â vúå töi lucá êyë laiå àang mang thai. Tònh hònh nguy khönë ”. Àinh Gia Thùnæ g cho thúå dunâ g batå che laiå tûúnå g mêuî bõ sêpå , àiïuì nayâ canâ g gêy to â mo â vúiá nhûnä g ngûúiâ lamâ baoá trong lïî khúiã cöng tûúnå g àaiâ : “Anh em gùpå töi àï ì nghõ cho hoå quay, chupå , töi chùnè g biïtë lamâ thï ë naoâ nïn múiâ ho å àïnë nha â töi, töi chúi àanâ piano cho nghe. Sau ào,á töi conâ ghi êm nhûnä g banã nhacå töi vûaâ chúi in ra àôa, lamâ qua â tùnå g anh em baoá chñ”, Àinh Gia Thùnæ g vûaâ kï,í vûaâ cûúiâ . Anh cûúiâ mònh hönì nhiïn vaâ tû å hoiã , khöng biïtë höiì êyë sao töi conâ àuã bònh tônh àïí chúi àanâ ? Àiïu khùcæ gia kï í tiïpë : “Sau bao nhiïu apá lûcå thò tûúnå g mêuî cunä g lamâ xong nhûng chûa kõp nhênå khoanã tiïnì gò ca,ã töi laiå tiïpë tucå bõ “àêpå ”. Lucá êyë töi nghô, lênì nayâ nïuë khöng àûúcå thanh toaná , chùcæ töi chó conâ nûúcá … nhayã lêuì ”. Ngûúiâ chûná g kiïnë têtë ca ã gian truên cuaã anh chñnh laâ cö ë nhacå sô Phan Huynâ h Àiïuí , cha nuöi cuaã anh: “Cha cunä g ngheoâ lamâ sao coá thï í giupá töi vï ì taiâ chñnh? Nhûng cha luön àönå g viïn töi, con cûá bo ã ngoaiâ tai moiå chuyïnå , giû ä macå h camã xucá cho àïnë khi hoanâ thanâ h tacá phêmí ”. La â nghï å sô, tacá gia ã Hanâ h khucá ngayâ va â àïm hiïuí hún ai hïtë , nïuë àï í hoanâ canã h chi phöië , àûtá macå h camã xucá thò moiå nö î lûcå , cöë gùnæ g àïuì àö í xuönë g söng, xuönë g bï.í CÊMÌ TAY ME Å THÛ Á CAMÃ NHÊNÅ NÖIÎ ÀAU MÊTË MATÁ Töi hoiã àiïu khùcæ gia: Gûúng mùtå me å Thû á ú ã tûúnå g àaiâ Me å Viïtå Nam anh hunâ g giauâ biïuí camã , chamå túiá traiá tim ngûúiâ xem. Bñ quyïtë cuaã anh la â gò? Àinh Gia Thùnæ g têm sû:å “Töi àûúcå tiïpë xucá vúiá me å Thû á rêtë nhiïuì , khöng thïí nhú á nöií àa ä àïnë thùm meå bao nhiïu lênì . Khi meå ra ài, töi ngöiì trïn giûúnâ g bïnå h cuaã me,å thêyë nhõp thúã me å gêpë qua á röiì . Sau ào,á bacá sô àûa meå vaoâ phonâ g cêpë cûuá , höm sau meå ra ài. Khi me å conâ khoe,ã möiî lênì töi túiá thùm, con gaiá cuaã me,å chõ Lï Thõ Trõ noiá : Me å úi, co á chu á Thùnæ g vaoâ thùm me.å Me å tû å chönë g tay ngöiì dêyå . Me å thñch kï í chuyïnå àönì g aná g, ài gùtå luaá , thu hoacå h luaá , lucá cao hûná g me å conâ hatá cho töi nghe”. Àinh Gia Thùnæ g lamâ chên dung me å Thû á qua bûcá anã h chên dung meå ú ã tuöií 70. Anh giaiã thñch: “Ngoaiâ 100 tuöií cú trïn mùtå cuaã me å teo nhiïuì , kho á cho viïcå lamâ chên dung. Khi ngöiì noiá chuyïnå töi thûúnâ g hay nùmæ tay me,å camã nhênå luönì g àiïnå truyïnì sang mònh. Töi cöë gùnæ g hònh dung nöiî àau cuaã me å Thû á khi möiî ngûúiâ con ra ài khöng bao giúâ trú ã laiå …”. Theo àiïu khùcæ gia, meå Thû á co á 12 ngûúiâ con, trong àoá 9 con trai hi sinh. Baâ Lï Thõ Trõ, con gaiá cuaã me å Thû á vênî conâ sönë g, cunä g la â Me å Viïtå Nam anh hunâ g. Hai ngûúiâ con trai cuaã me å Thû á mötå ngûúiâ àa ä ra ài cacá h àêy 2 nùm, ngûúiâ conâ laiå vênî àang sönë g ú ã Àa â Nùné g: “Öng êyë tïn la â Lï Tû å Thênå , trûúcá àêy lamâ nghï ì cùtæ tocá , khi khaná h thanâ h tûúnå g àaiâ Meå Viïtå Nam anh hunâ g öng êyë cunä g tham dû å va â cùtæ bùng khaná h thanâ h”. Àinh Gia Thùnæ g bêtå mñ, tûúnå g Me å Viïtå Nam anh hunâ g hoanâ thiïnå phacá thaoã tû â trong mú. Àiïu khùcæ gia kï:í “Töi luön àau àauá vï ì sû å hi sinh cuaã cacá ba â me,å phacá thaoã ban àêuì khiïnë töi chûa ûng y.á Töi co á thoiá quen bêtå nhacå giao hûúnã g khi ngu,ã töi thñch cacá tacá gia ã cö í àiïní nhû Chopin, Beethoven… Àïm ào á töi mú ã mötå banã giao hûúnã g trong àoá vutá lïn giai àiïuå vûaâ hunâ g vûaâ bi, truyïnì vaoâ traiá tim töi. Trong mú töi thêyë hiïnå lïn hònh anã h me å giang hai caná h tay nhû öm tronå nhûnä g ngûúiâ con, röiì hònh anã h dayä nuiá …Töi tónh dêyå , ve ä laiå giêcë mú ra giêyë ”. Ngoaiâ êm nhacå , Àinh Gia Thùnæ g conâ yïu thñch vùn chûúng. Anh àïí ú ã àêuì giûúnâ g rêtë nhiïuì sacá h vùn hocå , trong ào á co á truyïnå Kiïuì : “Töi thñch nhiïuì tacá gia ã lùmæ : Tagor, Puskin, Aragon, Nazim Hikmet… Vùn xuöi töi cunä g àocå nhiïuì , tûâ Chiïnë tranh vaâ hoaâ bònh, Con àûúnâ g àau khö,í Nhûnä g ngûúiâ khönë khö…í àïnë Tam Quöcë diïnî nghôa, Àöng Chu liïtå quöcë , cacá tacá phêmí vùn hocå cö í Hy Lapå …”. Tacá gia ã tûúnå g àaiâ Me å Viïtå Nam anh hunâ g la â chauá ruötå cuaã cö ë giaoá sû Àinh Gia Khaná h, Giaiã thûúnã g Hö ì Chñ Minh àútå 1 (1996) vúiá cumå cöng trònh 4 tacá phêmí nghiïn cûuá vï ì vùn hocå dên gian vaâ vùn hoaá dên gian Viïtå Nam. n BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ Chuyïån ñt biïët phña sau tûúång àaâi lõch sûã Gênì 30 nùm dênë thên àiïu khùcæ , Àinh Gia Thùnæ g la â tacá gia ã cuaã nhiïuì tûúnå g àaiâ lúná , nho,ã trong àoá khöng thï í khöng kïí túiá tûúnå g àaiâ Me å Viïtå Nam anh hunâ g trïn àêtë Quanã g Nam. Trong nùnæ g chuyïní muaâ cuaã Haâ Nöiå vaoâ nhûnä g ngayâ cuöië thaná g 4 lõch sû,ã lênì àêuì tiïn àiïu khùcæ gia chõu heá löå nhûnä g vui buönì àùnç g sau hanâ h trònh sinh núã “àûaá con tinh thênì ” nöií tiïnë g. [ NÖNG HÖNÌ G DIÏUÅ ] Àiïu khùcæ gia Àinh Gia Thùnæ g bïn tûúnå g àaiâ Me å Viïtå Nam anh hunâ g Mötå trong nhûnä g tûúnå g àaiâ àang àûúcå mong àúiå cuaã Àinh Gia Thùnæ g la â tûúnå g àaiâ Huyïnì thoaiå Trûúnâ g Sún. “Dû å kiïnë thaná g 7 nùm sau xong khöië tûúnå g àaiâ chñnh hoanâ thanâ h. Bï å tûúnå g cao khoanã g 1 m, àùtå trïn àöiì nhên taoå 2m, tûúnå g chñnh cao 26,5m. Töní g chiïuì cao ûúcá tñnh khoanã g 29,5m”, àiïu khùcæ gia giúiá thiïuå sú lûúcå . Khi lamâ tûúnå g àaiâ , Àinh Gia Thùnæ g nghiïn cûuá tû â vùn chûúng àïnë phim taiâ liïuå , sacá h lõch sûã va â gùpå gú ä nhên vêtå . Bùtæ tay vaoâ lamâ tûúnå g àaiâ Huyïnì thoaiå Trûúnâ g Sún, àiïu khùcæ gia nhiïuì lênì àûúcå gùpå Trung tûúná g Àönì g Sô Nguyïn, nguyïn Tû lïnå h Binh àoanâ Trûúnâ g Sún, nghe öng kïí chuyïnå . Phênì nhiïuì tûúnå g àaiâ cuaã àiïu khùcæ gia Àinh Gia Thùnæ g àùtå ú ã Quanã g Nam nhû tûúnå g àaiâ Chiïnë thùnæ g Khêm Àûcá , tûúnå g àaiâ Huyïnì thoaiå Trûúnâ g Sún, tûúnå g àaiâ Dunä g sô Àiïnå Ngocå … Ú Ã Quanã g Ngaiä , Àinh Gia Thùnæ g co á tûúnå g àaiâ Khúiã nghôa Traâ Bönì g va â miïnì Têy Quanã g Ngaiä . Khöng dûnâ g laiå ú ã àï ì taiâ chiïnë tranh, àïì taiâ ngûúiâ me,å tacá phêmí múiá cuaã àiïu khùcæ gia Húpå nhêtë trong kyã nguyïn múiá ; Ky ã nguyïn vûún mònh cho thêyë anh luön nhõp bûúcá cunâ g àêtë nûúcá , cunâ g thúiâ àaiå . Tacá phêmí Ky ã nguyïn vûún mònh Àiïu khùcæ gia àang hoanâ thiïnå chï ë tacá àa á cho tûúnå g àaiâ Huyïnì thoaiå Trûúnâ g Sún, taiå xûúnã g cuaã mònh 27
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==