BIÏUÍ TÛÚNÅ G SANÁ G NGÚIÂ Trong nhûnä g ngayâ thaná g 4 lõch sû ã nayâ , cú â hoa nhuömå ào ã tûnâ g neoã àûúnâ g, gocá phö ë va â lan rönå g trïn manå g xa ä höiå . Clip tû liïuå vï ì cacá nhaâ cacá h manå g lûnâ g danh cuaã Viïtå Nam àûúcå lan toaã manå h me,ä trong àoá coá nhûnä g hònh anã h sönë g àönå g vï ì nhaâ ngoaiå giao taiâ ba. Ào á la â hònh anã h baâ Nguyïnî Thõ Bònh thöng minh, sùcæ bená , hiïn ngang trong hanâ h trònh àamâ phaná ky á kïtë Hiïpå àõnh Paris nùm 1973, vúiá nhûnä g phatá ngön khiïnë ca ã thï ë giúiá sûnã g sötë , nhû: “Ngûúiâ My ä co á thï í lïn Mùtå trùng vaâ trú ã vï ì an toanâ . Conâ sang Viïtå Nam, thò chuná g töi khöng chùcæ ”. Cuönë höiì ky á Gia àònh, banå be â va â àêtë nûúcá do NXB Chñnh trõ quöcë gia Sû å thêtå xuêtë banã lênì thû á hai vûaâ ra mùtæ , lênì trûúcá ào á àûúcå xuêtë banã nùm 2023 theo àún àùtå hanâ g cuaã Nha â nûúcá . Baâ Nguyïnî Thõ Bònh bùtæ tay viïtë cuönë höiì ky á tû â nùm 2007, hoanâ thanâ h cuöië nùm 2009 vaâ phatá hanâ h lênì àêuì nùm 2012 (NXB Tri thûcá ) nhên sinh nhêtå thû á 85, àûúcå chónh sûaã qua cacá nùm 2013, 2014 vaâ gênì nhêtë la â 2023. Tacá gia ã danâ h phênì àêuì cuönë höiì ky á àïí noiá vï ì gia àònh, vïì quï hûúng Quanã g Nam thên yïu. Laâ chauá ngoaiå cuaã cu å Phan Chu Trinh, chauá nöiå cuaã mötå nghôa binh cuaã phong traoâ Cênì Vûúng, baâ Nguyïnî Thõ Chêu Sa (sau nayâ àöií tïn Nguyïnî Thõ Bònh) sinh trûúnã g trong gia àònh giauâ truyïnì thönë g cacá h manå g. “Tûnâ g trang höiì ky á àûúcå thï í hiïnå bùnç g ngön tûâ gianã dõ, khöng triïtë lyá cao siïu maâ gênì guiä , sêu lùnæ g, nhûng àa ä toatá lïn àûúcå tinh thênì yïu nûúcá , y á thûcá tracá h nhiïmå , têmë lonâ g vò nûúcá , vò dên, taoå nïn sûcá nùnå g trong tûnâ g cêu, chû.ä Nhû nhaâ vùn Nguyïn Ngocå , ngûúiâ lamâ viïcå cunâ g ba â Nguyïnî Thõ Bònh trong suötë thúiâ gian hoanâ thiïnå cuönë höiì ky á cho biïtë , qua höiì ky á co á thïí nhênå ra ú ã ba â sû å kïtë húpå àùcå biïtå giûaä bònh dên - tinh hoa, gianã dõ - sang tronå g, mïmì maiå - kiïn àõnh. Àoá la â mötå ngûúiâ co á sûcá tre ã têm hönì va â trñ tuï,å kïtë húpå sû å kiïn àõnh vaâ damá chêpë nhênå thay àöií , tiïpë nhênå caiá múiá . Ba â la â mötå biïuí tûúnå g saná g ngúiâ vï ì phêmí chêtë cao quyá cuaã ngûúiâ phu å nû ä Viïtå Nam”, lanä h àaoå NXB Chñnh trõ quöcë gia Sû å thêtå nhênå àõnh. Ba â Phamå Thõ Thinh, Phoá Giamá àöcë , Pho á Töní g biïn têpå NXB Chñnh trõ quöcë gia Sû å thêtå , cho biïtë , nùm 2023 ú ã tuöií 96, ba â Nguyïnî Thõ Bònh vênî tûå tay chónh sûaã banã thaoã , tû å àaná h mayá nöiå dung sûaã chûaä va â gûiã cho NXB àïí xuêtë banã cuönë höiì ky á àêyì àu ã va â tronå venå hún. ÀÖIË ÀAPÁ SÙCÆ SAOÃ , KHÖN KHEOÁ Hiïåp àõnh vïì chêëm dûát chiïën tranh, lêåp laåi hoâa bònh úã Viïåt Nam àûúåc kyá kïët ngaây 27/1/1973, tuy nhiïn phaái àoaân Viïåt Nam traãi qua gêìn 5 nùm àêëu tranh ngoaåi giao cam go. Khi rúâi Haâ Nöåi sang Phaáp vaâo cuöëi nùm 1968, khöng thaânh viïn naâo trong àoaân nghô túái quaäng thúâi gian àùçng àùéng àêëu tranh ngoaåi giao bïìn bó nhû vêåy. Baâ Nguyïîn Thõ Bònh kïí laåi cuöåc àêëu tranh lõch sûã bùçng ngön ngûä giaãn dõ, cö àoång vaâ trung thûåc. Co á nhûnä g giai àoanå hêuì nhû ngayâ naoâ àoanâ cunä g phaiã tiïpë mötå hay hai hanä g truyïnì hònh hoùcå phoná g viïn cacá baoá Phapá , My,ä Anh, Nhêtå … Baoá chñ nhòn chung coá thiïnå camã àöië vúiá àoanâ Viïtå Nam Dên chuã Cönå g hoaâ , àoanâ Chñnh phuã Cacá h manå g lêm thúiâ Cönå g hoaâ miïnì Nam Viïtå Nam. Trûúcá nhûnä g vênë àï ì tï ë nhõ, ca ã àoanâ cunâ g nhau banâ bacå àï í co á cacá h tra ã lúiâ thönë g nhêtë , khön ngoan. “Mùtå trênå àöië ngoaiå la â mötå chiïnë trûúnâ g, vûaâ àêuë trñ, vûaâ àêuë ly á va â lênì naoâ chuná g ta cunä g gianâ h thùnæ g lúiå ”, ba â kï.í Ba â Nguyïnî Thõ Bònh cunä g khöng ñt lênì phaiã àöië diïnå vúiá nhûnä g cêu hoiã kho,á nhû xoayá vaoâ vênë àï ì co á quên àöiå miïnì Bùcæ ú ã miïnì Nam Viïtå Nam hay khöng. “Chuná g töi àûúcå chó thõ khöng noiá co á ma â cunä g khöng noiá khöng. Töi tra ã lúiâ : Dên töcå Viïtå Nam la â mötå , ngûúiâ Viïtå Nam ú ã Bùcæ cunä g nhû Nam àïuì co á nghôa vuå chiïnë àêuë chönë g xêm lûúcå . Cacá nha â baoá co á xoay ài xoay laiå thï ë naoâ chuná g töi cunä g chó mötå mûcå giû ä nguyïn cacá h noiá ào,á cuöië cunâ g ho å cunä g àanâ h chõu”, baâ viïtë . Nùm 1969, àoanâ àamâ phaná tuyïn bö ë vunâ g giaiã phoná g chiïmë hai phênì ba miïnì Nam. Àïnë nùm 1971, ta “múã rönå g” ra àïnë ba phênì tû. Thûcå tï,ë lucá ào,á trïn chiïnë trûúnâ g, quên chuã lûcå ta gùpå kho á khùn, àõch nemá bom khùpæ núi, kï í ca ã vunâ g ngoaiå ö Saiâ Gonâ . Baâ Nguyïnî Thõ Bònh vaâ àoanâ àamâ phaná laiå chumå àêuì laiå banâ bacå , tòm ra cêu tra ã lúiâ vûnä g vanâ g khiïnë cacá nha â baoá phaiã gêtå àêuì : “Chuná g töi banâ vúiá nhau àï í tra ã lúiâ baoá chñ: Núi naoâ My ä nemá bom, bùnæ pha á thò àêyë chñnh laâ vunâ g giaiã phoná g cuaã chuná g töi. Nïuë khöng taiå sao My ä laiå phaiã nemá bom”. Ba â Nguyïnî Thõ Bònh nhúá nhêtë laâ cuöcå gùpå mùtå baoá chñ trïn truyïnì hònh trûcå tiïpë vaoâ giûaä nùm 1971. Khi êyë , truyïnì hònh Phapá co á saná g kiïnë tö í chûcá cuöcå hopå baoá ú ã hai àêuì Paris va â Washington. Coá 20 nha â baoá tham gia, 10 ngûúiâ phênì lúná la â My ä coi nhû baoã vï å lêpå trûúnâ g cuaã My,ä 10 ngûúiâ khacá phênì lúná la â Phapá coi nhû trung lêpå , khacá h quan. Khi àûúcå múiâ , ba â coá phênì ngênì ngaiå , nghô mònh chó coá mötå mònh giûaä bao nhiïu nhaâ baoá sûnâ g so ã khöng quen biïtë , laiå phaiã tranh luênå bùnç g tiïnë g Phapá . Khi ào,á ngûúiâ phatá ngön cuaã àoanâ va â moiå ngûúiâ àönå g viïn ba,â coi àêy laâ dõp rêtë tötë àï í ta giúiá thiïuå trûúcá toanâ thï ë giúiá lêpå trûúnâ g chñnh nghôa vaâ vacå h êm mûu, töiå acá cuaã My,ä nïn phaiã hïtë sûcá tênå dunå g. Gênì hai tiïnë g àönì g hö ì cùng thùnè g dûúiá aná h àenâ saná g choiá cuaã trûúnâ g quay, cacá nha â baoá chu ã yïuë xoay quanh lêpå trûúnâ g cuaã My ä va â Viïtå Nam taiå banâ àamâ phaná . Tuy höiì höpå , song ba â vênî cö ë gùnæ g bònh tônh àöië àapá àanâ g hoanâ g, manå h me ä nhûng hoaâ nha,ä nïu ro ä thiïnå chñ muönë tòm giaiã phapá chñnh trõ, chêmë dûtá àau khöí cuaã nhên dên, cunä g kiïn quyïtë àïnë cunâ g vò àöcå lêpå , tû å do, thönë g nhêtë àêtë nûúcá ... “Kïtë thucá hopå baoá , töi thúã phaoâ vò àa ä hoanâ thanâ h mötå nhiïmå vu å phûcá tapå . Àönì g chñ Xuên Thuyã àiïnå thoaiå khen: Cö rêtë dunä g camã . Nhiïuì banå Phapá , nhêtë la â cacá banå nû ä thò goiå àiïnå hoan hö, coi àêy laâ mötå thanâ h cöng quan tronå g. Nhiïuì ngayâ sau, baoá chñ conâ tiïpë tucå noiá àïnë sû å kiïnå nayâ ”, ba â kï í laiå . Cö ë gùnæ g ghi chepá laiå sû å kiïnå lõch sû ã bùnç g nhanä quan cuaã ngûúiâ trong cuöcå , co á àö å luiâ lõch sû,ã ba â Nguyïnî Thõ Bònh goiá gonå gênì 5 nùm àamâ phaná trong nhûnä g trang sacá h sönë g àönå g. Cuönë sacá h conâ co á nhiïuì trang viïtë theo donâ g lõch sûã sau nayâ khi thönë g nhêtë àêtë nûúcá , vï ì quanä g thúiâ gian baâ lamâ viïcå trong nganâ h giaoá ducå , lamâ Pho á Chu ã tõch nûúcá , nghó hûu nhûng vênî bênå rönå … n Ba â Nguyïnî Thõ Bònh, tïn thêtå la â Nguyïnî Thõ Chêu Sa, sinh ngayâ 26/5/1927. Nùm 1960, Mùtå trênå Dên töcå giaiã phoná g miïnì Nam Viïtå Nam àûúcå thanâ h lêpå . Àêuì nùm 1961, ba â àûúcå cû ã sang tham gia hoatå àönå g ngoaiå giao cho Mùtå trênå va â àöií tïn tû â Yïnë Sa (bñ danh àûúcå ba â sû ã dunå g tû â nùm 1948) sang Nguyïnî Thõ Bònh àïí giû ä bñ mêtå va â àïí quöcë tï ë dï î àocå tïn hún. Tûâ àêy, thïë giúiá biïtë àïnë mötå nûä chñnh trõ gia Nguyïnî Thõ Bònh vúiá cûúng võ Trûúnã g phaiá àoanâ Mùtå trênå Dên töcå giaiã phoná g miïnì Nam Viïtå Nam, röiì Chñnh phuã Cacá h manå g lêm thúiâ Cönå g hoaâ miïnì Nam Viïtå Nam tham gia Höiå nghõ bönë bïn taiå Paris vïì chêmë dûtá chiïnë tranh, lêpå laiå hoaâ bònh ú ã Viïtå Nam. AÃ nh: TÛ LIÏÅ U NHA Â NGOAIÅ GIAO NGUYÏNÎ THÕ BÒNH: Cuöcå àúâi bònh dõ maâ kyâ laå Ú Ã tuöií gênì 100, baâ Nguyïnî Thõ Bònh vênî tû å tay sûaã , böí sung höiì ky á Gia àònh, banå be â va â àêtë nûúcá . Cuönë sacá h taiá banã àuná g dõp kyã niïmå 50 nùm thönë g nhêtë àêtë nûúcá goiá ghemá ca ã cuöcå àúiâ , sû å nghiïpå cacá h manå g söi nöií va â nïu bêtå chên dung cuaã ngûúiâ phu å nûä vô àaiå nhûng bònh dõ, àûúcå àöng àaoã banå be â thï ë giúiá yïu mïnë , ngûúnä g mö.å [ NGUYÏN KHANÁ H ] Ba â Nguyïnî Thõ Bònh taiå lï î ky á Hiïpå àõnh Paris Hònh anã h ba â Nguyïnî Thõ Bònh thöng minh, sùcæ saoã ma â hoaâ nha ä khi tiïpë xucá vúiá truyïnì thöng quöcë tï ë trong quaá trònh àamâ phaná Hiïpå àõnh Paris Ngûúiâ phu å nû ä hanå h phucá “Töi la â ngûúiâ hanå h phucá ”, ba â Nguyïnî Thõ Bònh khùnè g àõnh. Baâ àa ä lêyë àûúcå ngûúiâ mònh yïu, vaâ ào á cunä g la â möië tònh àêuì du â hai ngûúiâ gùpå gú ä va â phaiã xa cacá h, bùtå tin nhau túiá 9 nùm trong khaná g chiïnë chönë g Phapá . Hai öng baâ thûúnâ g xa nhau, nhûng baâ Nguyïnî Thõ Bònh khùnè g àõnh, tònh nghôa giûaä hai ngûúiâ àa ä giupá ba â àûná g vûnä g va â hoanâ thanâ h nhiïmå vu.å Trong quaá trònh hoatå àönå g cacá h manå g, con conâ nho ã thûúnâ g xuyïn xa me,å hoùcå trong thúiâ gian ra nûúcá ngoaiâ àamâ phaná , ba â àûúcå chönì g àönå g viïn, cöë gùnæ g mötå mònh chùm socá hai con nho.ã “Cunä g co á thï í noiá töi co á mötå cuöcå àúiâ rêtë la:å khöng thïí tacá h anã h hûúnã g va â tònh thûúng cuaã gia àònh trïn möiî bûúcá àûúnâ g nhiïuì nöiî gian truên cuaã mònh. Àoá la â sûcá manå h va â cunä g la â hanå h phucá cuaã àúiâ töi”, baâ viïtë . Cuönë sacá h “Gia àònh, banå be â va â àêtë nûúcá ” àûúcå taiá banã àuná g dõp kyã niïmå 50 nùm thönë g nhêtë àêtë nûúcá Ú Ã tuöií cênå kï ì 100, ba â Nguyïnî Thõ Bònh vênî minh mênî , tû å tay sûaã va â bö í sung banã thaoã höiì ky á AÃ nh: TÛ LIÏÅ U AÃ nh: KYÂ SÚN AÃ nh: PHAÅ M THINH 16 MIỀN KÝ ỨC BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==