Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập ẢNH: TTXVN NHỮNG THỜI ĐIỂM LỊCH SỬ NĂM 1945 19/8 28/8 30/8 2/9/1945 Lực lượng cách mạng giành chính quyền thắng lợi tại Hà Nội Chính quyền trên toàn quốc về tay nhân dân Vua Bảo Đại thoái vị, bộ máy phong kiến và tay sai sụp đổ hoàn toàn Tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tuyên bố với cả thế giới: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể nhân dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”. TỪ THÂN PHẬN NÔ LỆ TRỞ THÀNH NGƯỜI LÀM CHỦ Ngày 5/6/1911, từ Bến Nhà Rồng - Cảng Sài Gòn, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã rời Tổ quốc trên con tàu Đô đốc Latouche-Tréville, bắt đầu hành trình tìm đường cứu nước. Sự kiện này có ý nghĩa lịch sử thế nào đối với con đường giành độc lập của dân tộc Việt Nam sau này, thưa GS.TS? GS.TS Mạch Quang Thắng: Sự kiện này là kết quả của tư duy và hành động rất đúng đắn của người thanh niên Nguyễn Tất Thành (một tên gọi lúc thanh niên, sau này tên gọi là Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh) sau khi cảm nhận được sự thất bại của các con đường cứu nước của các thế hệ trước. Đó là thất bại của đường lối cứu nước theo hệ tư tưởng phong kiến mà tiêu biểu là phong trào Cần Vương (phò vua, nghĩa là vẫn duy trì chế độ phong kiến đã khủng hoảng, lỗi thời). Đó là thất bại của đường lối cứu nước theo hệ tư tưởng dân chủ tư sản, mà tiêu biểu nhất là 3 phong trào: Phong trào bạo động vũ trang do cụ Phan Bội Châu lãnh đạo; phong trào cải cách do cụ Phan Châu Trinh lãnh đạo; phong trào giành độc lập dân tộc của Việt Nam Quốc dân đảng do ông Nguyễn Thái Học đứng đầu. Anh thanh niên Nguyễn Tất Thành giàu lòng yêu nước rất khâm phục các phong trào đó nhưng không đi theo mà lựa chọn đi sang Pháp và các nước khác để tìm mục tiêu và con đường cứu nước khác, đánh dấu bằng sự kiện Đại hội 18 Đảng Xã hội Pháp tại TP Tours cuối tháng 12/1920, từ đó anh trở thành người Cộng sản Việt Nam đầu tiên, trở thành một trong những người sáng lập Đảng Cộng sản Pháp năm 1920. Đó là mốc đánh dấu anh tìm thấy mục tiêu và con đường mới, rất đúng đắn, phù hợp với sự phát triển của dân tộc Việt Nam: Mục tiêu Chủ nghĩa Cộng sản, con đường độc lập dân tộc gắn liền với Chủ nghĩa xã hội. Tôi muốn nhấn mạnh rằng, đây không chỉ là sự kiện mang dấu ấn cá nhân Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc, mà còn có ý nghĩa rất to lớn đối với cách mạng Việt Nam. Bởi vì, sau sự kiện này, Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc truyền bá Chủ nghĩa Mác - Lênin về Việt Nam, chuẩn bị về mọi mặt cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3/2/1930, khẳng định lại mục tiêu và con đường phát triển của dân tộc Việt Nam. Mục tiêu và con đường này đã được trải nghiệm hơn 95 năm nay và chứng minh hoàn toàn đúng đắn. Từ đó về sau, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đều kiên trì đi theo mục tiêu và con đường đó, bất chấp những khó khăn trở ngại, đạt được những kết quả xuất sắc như hiện nay. GS.TS có thể cho biết ý nghĩa lịch sử của Bản Tuyên ngôn Độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945. Tuyên ngôn Độc lập đã mở ra thời kỳ mới của dân tộc ta ra sao? GS. TS Mạch Quang Thắng: Ý nghĩa của bản Tuyên ngôn Độc lập có nhiều, tôi thấy nổi rõ hơn hết là ở bốn điểm, cụ thể: Một là, khai sinh một chế độ chính trị hoàn toàn mới trong lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam với Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam châu Á. Hai là, với chế độ chính trị này, người dân Việt Nam từ thân phận nô lệ được “đổi đời” trở thành người làm chủ, làm chủ đất nước và làm chủ vận mệnh của bản thân mình. Ba là, với Bản Tuyên ngôn Độc lập, dân tộc Việt bước vào hàng ngũ các dân tộc tiên phong trên thế giới đấu tranh vì sự tiến bộ xã hội. TỪ BẾN NHÀ RỒNG ĐẾN “LỜI THỀ ĐỘC LẬP VANG LÊN TỪ CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH TẠI VƯỜN HOA BA ĐÌNH (HÀ NỘI) BUỔI CHIỀU NẮNG VÀNG MẬT ONG NGÀY 2/9/1945 ĐÃ ĐƯỢC TOÀN ĐẢNG, TOÀN DÂN, TOÀN QUÂN TA THỰC HIỆN MỘT CÁCH XUẤT SẮC”, GS.TS MẠCH QUANG THẮNG, ỦY VIÊN HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CỦA HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH, CHIA SẺ VỚI PV TIỀN PHONG, NHÂN KỶ NIỆM 80 NĂM CÁCH MẠNG THÁNG TÁM THÀNH CÔNG (19/8/1945 - 19/8/2025) VÀ QUỐC KHÁNH NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM (2/9/1945 - 2/9/2025). VĂN KIÊN – LUÂN DŨNG (thực hiện) GS. TS Mạch Quang Thắng MỘT DẢI NON SÔNG Bốn là, từ đây, Đảng ta trở thành một Đảng cầm quyền, cầm quyền là do uy tín của Đảng qua bao hy sinh, kể cả hy sinh tính mệnh của những người cộng sản, rồi được Nhân dân tín nhiệm trao quyền lãnh đạo xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đưa dân tộc phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. VỮNG TIN, ĐẦY SINH KHÍ TIẾN VÀO KỶ NGUYÊN MỚI Trong Bản Tuyên ngôn Độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”. Câu nói này có ý nghĩa như thế nào trong thời điểm đó? Và trải qua 80 năm, dân tộc Việt Nam đã đoàn kết, giữ trọn lời thề vang lên ở Quảng trường Ba Đình ấy ra sao, nhất là qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ? GS. TS Mạch Quang Thắng: Sự khẳng định như thế trong Bản Tuyên ngôn Độc lập cũng là biểu thị quyết Quảng trường Ba Đình lịch sử ngày 2/9/1945 ẢNH: TTXVN RẠNG RỠ VIỆT NAM 6 www.tienphong.vn
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==