KỶ NGUYÊN VƯƠN MÌNH TỐC KÝ TRONG QUỐC HỘI Một ngày giữa tháng 8, phóng viên Tiền Phong được nữ tình báo cách mạng Trịnh Thu Nga tiếp tại nhà riêng của bà ở phường Chợ Lớn, TPHCM. Bà Nga nay đã ở tuổi gần 90 nhưng câu chuyện về một thời hoa lửa của bà vẫn rành mạch, khúc chiết. Sinh ra ở tỉnh Tiền Giang, năm 3 tuổi Thu Nga đã theo cha mẹ lên Sài Gòn sinh sống và là nữ sinh trường Gia Long nổi tiếng. Năm 18 tuổi, Thu Nga đi học tốc ký, đúng vào lúc Quốc hội chính quyền Sài Gòn cần người tốc ký ghi biên bản các cuộc họp và cô đã ứng tuyển. Công việc này vốn được các anh gợi ý nhằm phục vụ cho nhiệm vụ tối mật suốt nhiều năm tháng sau đó. Bà Nga kể, sau khi trúng tuyển, bà được vào làm việc ở phòng biên bản và được tham gia tất cả các cuộc họp của Quốc hội, tham gia các tiểu ủy ban khác nhau. Bà thú nhận, công việc làm biên bản các cuộc họp rất giản đơn đối với bà. Ban đầu bà không nghĩ mình đang làm cách mạng, nhưng “ngày càng đi sâu vào chuyên môn và các anh bảo rằng mình đang tham gia cách mạng thì tôi mới rõ mình đã là người của cách mạng”, bà bộc bạch và cho biết dấu mốc ấy bắt đầu từ năm 1956. Đến năm 1958, khi hai người anh ruột của bà cũng hoạt động tình báo, bị bắt nên địch nghi ngờ bà. Tuy nhiên, các anh đã không khai báo, làm tổn hại đến cách mạng và bà với phong thái điềm tĩnh nên vẫn yên ổn và tiếp tục công việc. Năm 1963, ông Huỳnh Tấn Phát, Chủ tịch Mặt trận Dân tộc giải phóng Khu Sài Gòn – Gia Định bấy giờ mời bà ra làm việc cho Mặt trận. Bà công tác ở Ban Trí vận và được chính thủ trưởng đặt cho bí danh Út Huyền. Đến khi xảy ra cuộc đảo chính Ngô Đình Diệm cuối năm 1963, Khu ủy đưa Út Huyền trở lại nội thành và tiếp tục công việc. Mỗi lần họp về quốc phòng, ngân sách nhà nước hay kế hoạch các cuộc hành quân của Bộ Tổng tham mưu, Bộ Quốc phòng, bà ghi biên bản rồi gửi ra chiến khu. Nhờ bà thu thập, cung cấp các tài liệu nên cấp trên có được những thông tin rất quý giá cho việc chỉ đạo đấu tranh cách mạng. Nói về kỹ thuật tác nghiệp, nữ cựu tình báo cho biết phải tốc ký theo cách riêng, dấu riêng của bản thân và dịch ra, người khác nhìn vào khó mà biết được. Bà cũng khéo léo tiếp cận sĩ quan, các phòng ban của địch để thu thập tài liệu. Điều gì chưa rõ thì lại lân la sĩ quan để xác tín thông tin. “Nghiệp vụ tình báo cũng trui rèn cho tôi sự tự tin, tự nhiên, chẳng hề hấn gì khi đối diện với kẻ thù”, bà tâm sự. MẬT LỆNH “KHÔNG ĐƯỢC QUYỀN CHẾT” Ngày 23/12/1968, nữ tình báo Trịnh Thu Nga bị Cục An ninh quân đội bắt khi đang đi gửi tài liệu về chiến khu. Bà đã nhanh chóng tiêu hủy tài liệu. Vì biết bà hoạt động tình báo nên chúng tra tấn dữ dội hòng khai thác các cơ sở cách mạng cũng như tìm ra người đã móc nối công tác với bà nhưng bà vẫn giữ vững khí tiết, kiên quyết không khai. “Tôi một mực nói mình là con gái Sài Gòn, không biết gì về cách mạng. Thế là chúng đánh chết lên chết xuống, đem phơi nắng, tra điện, dầm bùn đủ kiểu”, bà kể. Khi bị tra tấn quá nhiều, thấy không chịu nổi, Trịnh Thu Nga nhắn xin lãnh đạo cách mạng cho phép tự tử nhưng ông Võ Văn Kiệt, Bí thư Khu ủy Khu Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định, ra mật lệnh “đồng chí không được quyền chết”. Sau 6 tháng tra tấn ở Cục An ninh quân đội, địch đưa bà về Tổng nha cảnh sát tiếp tục tra tấn thêm nửa năm. Suốt 7 năm, bà Nga chịu cảnh tù đày liên tục qua các nhà tù Thủ Đức, Côn Đảo, Chí Hòa, Tân Hiệp. Đến ngày 29/4/1975, bà cùng đồng đội phá cửa nhà giam Tân Hiệp (Đồng Nai) thoát ra ngoài, hòa trong niềm vui ngày thống nhất đất nước. MẶC ÁO DÀI ĐI LÀM CÁCH MẠNG Một điều đặc biệt là bà Nga luôn mặc áo dài trong suốt những năm tháng làm cách mạng và trong mọi hoàn cảnh, từ đi làm thư ký Quốc hội đến đi chợ, vận chuyển vũ khí vào nội thành. Sau giải phóng, bà tiếp tục mặc áo dài đi làm bởi thói quen này đã gắn bó qua bao năm hoạt động cách mạng. Chia sẻ với người viết, bà Huỳnh Ngọc Vân - Giám đốc Bảo tàng Áo dài, nguyên Giám đốc Bảo tàng Chứng tích chiến tranh - cho biết, dù bị bắt và tra tấn chết đi sống lại qua các nhà tù, nhưng khi vừa được tự do, được nhà nước hỏi nguyện vọng gì là tha thiết nhất thì bà Trịnh Thu Nga xin may một chiếc áo dài để mặc và trả lời phỏng vấn truyền thông trong bộ trang phục đó. “Đó cũng là nguyện vọng của nhiều nữ tù. Chiếc áo dài đối với họ rất thiêng liêng, dù có thể bị tù đày bầm dập hay cháy nhà cháy cửa nhưng họ vẫn giữ được chiếc áo dài suốt mấy chục năm để tặng bảo tàng”, bà Vân cho hay đồng thời khẳng định tình yêu áo dài và tình yêu quê hương đất nước gần như là một, nhất là với bà Trịnh Thu Nga. Bà Vân cũng cho hay, chiếc áo dài đầu tiên bà Nga mặc khi mới ra tù là bộ màu trắng, thêu bằng tay và nhỏ xíu vì người rất gầy. Chiếc áo nhỏ đến mức ma-nơ-canh nhỏ nhất cũng không mặc vừa. Sau giải phóng, bà Trịnh Thu Nga công tác ở Sở Lao động - Thương binh và Xã hội rồi Giám đốc Bảo hiểm xã hội TPHCM trước khi nghỉ hưu vào năm 1995. n NỮ TNH BÁO và tình yêu đắm đuối áo dài NGÔ TÙNG Nữ cựu tình báo Trịnh Thu Nga nhớ như in những năm tháng hoạt động cách mạng ẢNH: NGÔ TÙNG Bà Trịnh Thu Nga hoạt động tình báo với vai trò thư kº của Quốc hội Việt Nam Cộng hòa, năm 1961 (Ảnh: Tư liệu Bảo tàng ~o dài) mà giới trẻ thường bị cuốn hút bởi những video ngắn chỉ khoảng 15 giây), do đó các bạn đã đem những câu chuyện lịch sử được các cô chú, anh chị chia sẻ lại rồi lồng ghép hình ảnh minh họa sống động được phục dựng bằng AI vào video để thu hút người xem và khơi gợi sự quan tâm đến lịch sử. Theo Hữu Trường, nguồn hình ảnh được nhóm tiếp nhận từ Thông tấn xã Việt Nam cùng tư liệu do các cựu chiến binh cung cấp. Sau khi tiếp nhận, nhóm tiến hành phục dựng. Từ việc làm rõ nét ảnh cũ, đổ màu, sau đó tạo chuyển động như video và lồng ghép lời kể từ các nhân chứng, giúp câu chuyện lịch sử trở nên sinh động và minh bạch. Một thách thức khi thực hiện dự án là phải đảm bảo việc ứng dụng công nghệ AI mà không làm sai lệch lịch sử, đồng thời góp phần xây đắp sự hòa hợp dân tộc. Nhằm đảm bảo tính chuẩn xác trước khi đăng tải, nhóm gửi lại hình ảnh để các cựu chiến binh kiểm chứng thông tin. Cùng với đó, các giảng viên ngành thiết kế, chính trị và đồ họa của trường cũng tham gia thẩm định về hình ảnh, màu sắc, nội dung và các đồ họa. Xem các sản phẩm của dự án tại bảo tàng, ông Lâm Quốc Dũng – cựu chiến sĩ quân báo trong lực lượng Biệt động Sài Gòn thời kháng chiến chống Mỹ đánh giá, những bức ảnh được phục dựng rõ nét, đẹp; là một cách lưu giữ tư liệu lịch sử cho các thế hệ mai sau. Bạn Trần Văn Đạo, sinh viên đại học cho rằng, dự án giúp người trẻ dễ tiếp cận với lịch sử và hiểu sâu hơn về lý do chúng ta có được nền hòa bình hiện tại. TÀI SẢN CỦA HÒA BÌNH Thực hiện dự án, nhóm sinh viên cũng đã sản xuất chuỗi video “Sao trên chiến trận” gồm 4 tập phim tài liệu ngắn về 4 nhân vật đã đi vào những trang sử vẻ vang của dân tộc: Đại tá – Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Tàu, nữ chiến sĩ Biệt động Sài Gòn Vũ Minh Nghĩa, Lại Thị Kim Túy, chiến sĩ quân báo Lâm Quốc Dũng. Qua các tập phim, những người anh hùng đã trải lòng, tự sự về cuộc đời hoạt động cách mạng của mình cùng những kỷ niệm khó quên trong những năm tháng khói lửa. Bà Vũ Minh Nghĩa tâm sự: “Hòa bình hôm nay là một khối tài sản to lớn và qúy giá, muốn giữ khối tài sản này thì phải nỗ lực đóng góp nhiều hơn để xây dựng đất nước mình. Đó là nguyện vọng chung của những người đi trước”. Nhóm thực hiện cho biết, từ nền tảng thư viện số, các bạn sẽ tiếp tục phối hợp với Bảo tàng Biệt động Sài Gòn – Gia Định thực hiện số hóa toàn bộ hiện vật tại bảo tàng. Từ đó, khách tham quan chỉ cần quét mã QR là có thể tiếp cận thông tin hiện vật, trải nghiệm bảo tàng trực tuyến. Ông Trần Thái Hà, Phó giám đốc Bảo tàng Biệt động Sài Gòn - Gia Định nhìn nhận, thư viện số là một bước tiến quan trọng, giúp việc tiếp cận lịch sử trở nên gần gũi, trực quan hơn. Từ nền tảng này, bảo tàng sẽ trở thành một không gian mở, nơi người tham quan không chỉ xem hiện vật, mà còn có thể tương tác, tra cứu những câu chuyện lịch sử ngay tại chỗ. n ChŖ sau mŦt thời gian ngắn ra mắt, dự án đ được lan tŜa rŦng r i trên mạng x hŦi với hơn 2 triệu lượt tiếp cận từ các video, bài viết đăng tải trên nền tảng TikTok và Facebook. KHĵU SNG NGĻN ū EO Cũng với chiếc áo dài, bà Nga đ kh¦o l¦o giấu khĶu s·ng được cố định ở v¯ng eo, sau tà áo. Bà được cấp mŦt khĶu s·ng Tiệp Khắc có lắp đạn słn đŐ tự vệ, khi cần thiết cũng có thŐ thực hiện ám sát hońc bắn giải vây cho đŠng đŦi. D¶ mang s·ng thường xuyên, bà chŖ phải sź dụng mŦt lần duy nhất. Đó là khi mŦt Khu ủy viên đầu hàng địch và kň th¶ dĸn người này đi dọc đường đŐ nh©n mńt. Nhằm giải thoát cho mŦt đŠng đŦi nữ, bà r·t s·ng bắn chŖ thiên và nhờ t©nh huống lŦn xŦn người đŠng đŦi ấy đ thoát khŜi v¯ng vây của địch. 4 sinh viên thực hiện dự án (tŸ trái qua): Nguyễn Hoàng Nguyên Khang, Tô ViŌt Phước Khôi, Nguyễn Thị Ngọc Trâm, Nguyễn Hữu Trường ẢNH: NGÔ TÙNG HOẠT ĐỘNG NỘI TUYẾN DƯỚI VỎ BỌC THƯ KÝ QUỐC HỘI CỦA CHÍNH QUYỀN SÀI GÒN, NGƯỜI CON GÁI MANG BÍ DANH ÚT HUYỀN LUÔN TỰ TIN, KHÔN KHÉO ĐỂ TIẾP CẬN, KHAI THÁC NHỮNG TIN TỨC TÌNH BÁO CÓ GIÁ TRỊ VÀ CHUYỂN RA CHIẾN KHU PHỤC VỤ CÁCH MẠNG. 49 www.tienphong.vn
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==