KỶ NGUYÊN VƯƠN MÌNH CƠ DUYÊN TỪ MẢNH ĐẤT CẰN GS Nguyễn Nhật Nguyên lớn lên trong một gia đình trí thức, điều kiện không mấy dư dả ở Phú Yên (nay là tỉnh Đắk Lắk). Mẹ là giáo viên dạy cấp 2, gồng gánh kinh tế cho cả nhà. “Nhà nghèo không có gì ngoài sách” và “tính trầm”, tuổi thơ của anh làm bạn với sách. Những trang sách văn học thời Liên Xô (cũ), câu chuyện về các danh nhân thế giới, vạn câu hỏi vì sao… đã nuôi dưỡng một tâm hồn ham học hỏi. Cũng từ nhỏ, anh đã bén duyên với tiếng Pháp, khi một chương trình Pháp ngữ chọn Tuy Hòa làm điểm đến. Anh được tuyển vào lớp song ngữ, nhưng con đường học vấn không hề bằng phẳng. Chi phí học tiếng Pháp ngốn phần nhiều tháng lương giáo viên của mẹ, nhiều lần anh định bỏ cuộc. Bước ngoặt đến vào năm lớp 11, khi anh thất bại trong kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia môn tiếng Pháp. Mang tâm trạng trĩu nặng “thất vọng bản thân không giỏi như đã nghĩ”, cậu học trò lớp chuyên ngữ quyết định rẽ hướng ôn thi khối A. Tuy nhiên, “duyên” với tiếng Pháp lại đến khi anh bước vào giảng đường ĐH Kinh tế TPHCM, rồi sang “đất mẹ” của ngôn ngữ này du học bằng suất học bổng thạc sĩ. Bước chân vào môi trường nghiên cứu chuyên sâu về quản trị kinh doanh tại Pháp, anh nhận thấy bản thân như tờ giấy trắng trước những trường phái, lý thuyết Tây phương; đối diện với áp lực “phải học lại toàn bộ từ đầu” và trăn trở tìm câu trả lời “tôi là ai?”, “tôi làm gì ở đây?”… Chính giai đoạn này, anh tìm đọc về triết học phương Đông, về Thiền tông. Anh nhận thấy nhiều vấn đề hóc búa nhất của triết học hiện sinh và hiện tượng học phương Tây dường như đã được triết học phương Đông, Thiền tông luận giải từ hàng ngàn năm trước. “Triết học phương Tây có thể cho bạn thấy vấn đề, còn Thiền tông cho bạn con đường để vượt qua”, anh bày tỏ. SỨ MỆNH Ở TRỜI ÂU Trên đất Pháp, chàng nghiên cứu sinh Nguyễn Nhật Nguyên quyết tâm thực hiện luận án tiến sĩ về giao thoa các khung văn hoá toàn cầu và địa phương dưới góc nhìn của triết học phương Đông, Thiền tông. Không dừng lại ở một đề tài luận văn, anh xem đây là “sứ mệnh của mình”. Đó là sứ mệnh “đưa tiếng nói về văn hoá của người dân ở những nước đang phát triển đến với phương Tây; đồng thời chỉnh lại cách nhìn sai lệch của giới học thuật Tây phương về phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng”. Theo anh Nguyên, sứ mệnh ấy được nhận ra khi anh đề xuất sử dụng việc tiêu thụ sản phẩm âm nhạc Hàn Quốc ở Việt Nam làm ngữ cảnh để tìm hiểu về văn hoá tiêu dùng, chiến lược thương hiệu quốc gia của Hàn Quốc. Nhiều ý kiến cho rằng, đây chỉ là sản phẩm đạo nhái của nhạc Âu – Mỹ và thị trường Việt Nam quá nhỏ để bàn một cách khoa học. Họ hoài nghi phương pháp tiếp cận của anh là mơ hồ, thiếu tính khoa học. Bởi trong giới học thuật quản trị kinh doanh của Pháp, mọi thứ đều dựa trên lý thuyết phương Tây và các mô hình định lượng. Sự xem nhẹ, sai lệch đó không làm anh nản lòng. Anh đã xây dựng toàn bộ cấu trúc luận án của mình dựa trên triết lý "Thân - Khẩu - Ý" của nhà Phật, đặc biệt triết lý Thiền tông Việt Nam mà cốt lõi là phái Trúc Lâm của Phật hoàng Trần Nhân Tông, để kiến giải các diễn giải lý thuyết về nhân học, toàn cầu hoá. Công trình này của anh đã thuyết phục các giáo sư để bảo vệ thành công, còn được Trường ĐH Lille – nơi anh làm nghiên cứu tiến sĩ, cử đi tranh giải luận án tốt nhất ngành marketing năm 2016. Chưa dừng lại, trên hành trình khẳng định trí tuệ Việt nơi xứ người, anh cũng đã sử dụng lăng kính của Thiền tông vận dụng để góp phần chinh phục kỳ thi tuyển phong hàm giáo sư cấp quốc gia. Anh cho biết, kỳ thi kéo dài 6 tháng với 4 vòng thi; riêng vòng thứ 3 yêu cầu trong 8 giờ đồng hồ, thiết kế một bài giảng dung lượng 30 phút theo chủ đề bốc thăm được. Thí sinh sẽ bị loại nếu bài có dung lượng ít hơn hoặc nhiều hơn 30 phút hay bị lạc đề. “Đề bài của tôi vỏn vẹn: Sự mập mờ”, anh nói. Anh xây dựng bài giảng không theo hướng tiếp cận lý thuyết quản trị rủi ro, tìm cách loại bỏ sự mập mờ. Từ luận điểm sự mập mờ là mảnh đất của sự sáng tạo. Anh lập luận rằng, chính khi đối mặt với những điều không chắc chắn, con người mới được kích hoạt để thích nghi, tìm ra những giá trị mới. Cũng như vai trò của lãnh đạo, phải có tầm nhìn xa trông rộng để hoạch định, tìm thấy cơ hội phát triển giữa “sự mập mờ”. “Sau hơn 6 tháng với 4 vòng thi, tôi chính thức trở thành người Việt Nam đầu tiên đỗ kỳ thi này, cũng là thí sinh trẻ nhất cuộc thi năm ấy. Một lần nữa, tôi đã chứng minh rằng mình có thể cạnh tranh với người bản địa trên chính lĩnh vực của họ”, anh Nguyên bày tỏ. CHƯA BAO GIỜ QUÊN MÌNH LÀ NGƯỜI VIỆT NAM Hiện nay, hoạt động nghiên cứu của GS Nguyễn Nhất Nguyên tiếp tục trải rộng từ văn hoá tiêu dùng ở các nước đang phát triển đến toàn cầu hoá, chiến lược thương hiệu quốc gia. Cùng với những công trình nghiên cứu, trong quá trình giảng dạy, anh còn chỉ ra cho sinh viên người Pháp, nhiều nước châu Âu nhận ra “điểm mù” trong các lý thuyết của họ và chia sẻ phương pháp thực địa, phương pháp nghiên cứu để hiểu văn hoá tiêu dùng ở các nước đang phát triển hợp lý nhất. Anh cũng thường giúp đồng nghiệp có cách nhìn đúng đắn về Việt Nam thông qua các nghiên cứu khoa học chính thống. “Tôi sống và làm việc ở nước ngoài nhưng chưa bao giờ quên mình là người Việt Nam”, GS Nguyên khẳng định và cho biết, anh vẫn thường xuyên về Việt Nam tham gia giảng dạy, kết nối tri thức và nắm bắt nhịp chuyển động của thị trường, văn hoá tiêu dùng trong nước. Đặc biệt, anh vẫn đau đáu với việc quảng bá văn hoá Việt Nam ra thế giới. Anh cho rằng, “thay vì chỉ nói về bún, phở, áo dài, chúng ta cần kể những câu chuyện đằng sau nó”. Anh ví dụ về một thương hiệu đồ uống do một công ty của Úc sản xuất, không chỉ bán sản phẩm mà còn bán cả câu chuyện về Bà Triệu, về lịch sử Việt Nam, mang đến trải nghiệm văn hoá hấp dẫn. n Nguồn cội và Thiền tông ĐỊNH VỊ TRÍ TUỆ VIỆT XUÂN TÙNG GS Nguyễn Nhật Nguyên (ngoài cùng bên trái) và các trí thức trẻ tham dự Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu 2025 ẢNH: XUÂN TÙNG Anh Nguyễn Nhật Nguyên (SN 1989) hiện công tác tại Viện Kinh doanh Rouen, Đại học đa ngành Rouen Normandy (Pháp). Anh được Nhà nước Pháp phong hàm Phó giáo sư năm 30 tuổi, hàm Giáo sư cấp quốc gia ngành quản trị năm 34 tuổi. Trước đó, anh từng được Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF) trao học bổng thạc sĩ; trao học bổng tiến sĩ của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam. Anh cũng từng giảng dạy tại Trường ĐH Lille 2, Trường ĐH công lập Jean Moulin Lyon III. GS Nguyễn Nhật Nguyên tại lễ trao bằng tốt nghiệp Học viện Kinh doanh Trường Lyon III ẢNH: NVCC TỪ CĂN NHÀ “KHÔNG CÓ GÌ NGOÀI SÁCH” Ở XỨ BIỂN MIỀN TRUNG ĐẾN GIẢNG ĐƯỜNG DANH GIÁ CỦA PHÁP, HÀNH TRÌNH CỦA GIÁO SƯ NGUYỄN NHẬT NGUYÊN KHÔNG CHỈ LÀ CÂU CHUYỆN VỀ NỖ LỰC VƯỢT KHÓ. ĐÓ LÀ MINH CHỨNG SỐNG ĐỘNG CHO VIỆC BIẾN VỐN LIẾNG HIỂU BIẾT VĂN HÓA DÂN TỘC VÀ TRIẾT LÝ THIỀN TÔNG THÀNH SỨC MẠNH ĐỘC ĐÁO ĐỂ CHINH PHỤC ĐỈNH CAO TRI THỨC QUỐC TẾ. 47 www.tienphong.vn
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==