nuôi cháu ngoại ăn học, do cha mẹ cháu đã lên Bình Dương làm công nhân, để lại cháu cho ông nuôi. Những năm gần đây chợ ế, ít khách, trong khi người chạy đò khách nhiều, nên mỗi ngày cũng chỉ kiếm được vài chục nghìn, hôm đắt vài ba trăm nghìn sống qua ngày. Ông Sơn nhìn quanh chợ nổi Long Xuyên rồi bảo, chợ nổi giờ… chìm rồi, người dân chuyển sang nghề khác, có người bán đò lên Bình Dương làm thuê. Ông Sơn nói về trường hợp gia đình ông Chính Sên từng chạy đò có tiếng ở chợ nổi này, nhà 4 người với 4 chiếc đò khách, vài năm trước chợ vắng làm không đủ ăn nên gia đình ông Sên bỏ lên Bình Dương làm thuê. “Lên Bình Dương, ông Chính Sên lớn tuổi đi bán vé số dạo, vợ ông ở nhà chăm cháu, còn vợ chồng của 2 con đi làm công nhân, cuộc sống vẫn khoẻ hơn ở chợ nổi này. Lâu lâu nhà ông Chính Sên vẫn về đây thăm lại bến xưa, bạn đò”, ông Sơn kể. THOI THÓP CHỢ NỔI NGÃ NĂM Xuôi dòng sông Hậu về hướng Sóc Trăng sẽ tới chợ nổi Ngã Năm. Về lịch sử chợ này, soạn giả Nhâm Hùng (nhà nghiên cứu văn hóa Nam Bộ) cho biết, sau khi lập quận lỵ Phụng Hiệp vào năm 1916, Pháp tiếp tục đào kinh Quản Lộ - Phụng Hiệp và kênh Xáng cắt ngang kênh Xẻo Chích. Từ đó hình thành điểm giao của các con kênh đi về 5 hướng gồm: Long Mỹ, Vĩnh Quới, Phụng Hiệp, Phước Long và Phú Lộc. Vị trí ngã năm này dần hình thành chợ nổi Ngã Năm, nơi thương hồ mua bán, trao đổi hàng hoá để đưa đi tiêu thụ các nơi. Những năm 1900 - 2000, chợ nổi Ngã Năm cũng tấp nập như bao chợ nổi khác trong vùng, nhưng nay cũng… chìm. Hiện, chợ nổi Ngã Năm hầu như không còn bóng dáng ghe, tàu bán buôn, chỉ còn vài ghe nhỏ bán nông sản nhỏ lẻ neo lại đậu cặp mé sông vị trí chợ xưa. Gia đình ông Nguyễn Văn Lợi (67 tuổi) đậu ghe bán khóm (dứa) ở bến chợ đã cả tuần. Quê ông ở Gò Quao (Kiên Giang), mua khóm từ quê đưa sang chợ nổi Ngã Năm bán trên 25 năm. “Lúc trước đậu ghe bán hàng ở ngay Ngã Năm, từ lúc dịch COVID-19 đã rời ghe về đậu bên bến chợ, nhưng buôn bán ế ẩm, khó sống”, ông Lợi nói. Chiếc ghe khóm của ông Lợi mỗi chuyến được khoảng 5.000 trái, bán hết lời 2 triệu đồng, trừ chi phí ăn uống, sinh hoạt hằng ngày khi đậu ở bến chợ, ông còn dư 500.000 đồng cho 1 tuần. Bà Thái Thị Gấm (vợ ông Lợi) than thở, tự thấy mình có lẽ thuộc nhóm cuối cùng bán khóm Kiên Giang ở chợ nổi này, cũng không biết trụ lại được bao lâu. Giờ vợ chồng bà tuổi cao, sức yếu, không biết làm gì nên cố bám chợ với nghề lâu nay, tới đâu hay đó. Ông Lê Văn Thanh (59 tuổi), gắn với chợ nổi Ngã Năm từ năm 2000 đến giờ, ông mua hàng từ các ghe buôn ở chợ nổi rồi tỏa đi khắp các ngã sông, vào xóm, ấp để bán cho người dân. Ông Thanh kể, hồi xưa, ở chợ nổi khi qua sông không cần đò, vì có thể đi bộ từ ghe này qua ghe khác để qua bờ bên kia. Vào sáng sớm, ghe ra vào chợ khó khăn vì đông, nhưng dễ làm ăn, còn giờ chạy mấy chục cây số, len lỏi khắp nơi nhưng thu nhập chỉ vài triệu mỗi tháng. Nhà văn Sơn Nam từng miêu tả sự sung túc, tấp nập của chợ nổi Ngã Năm rằng: “Buổi sáng lúc nhóm chợ xuống ghe tấp nập đến nỗi chúng ta có thể đi một vòng qua năm con kinh xáng, bằng cách bước chuyển từ xuồng này sang ghe kia, đậu sát bên… Chợ Ngã Năm là nơi giao lưu và hội tụ, trạm trung chuyển hàng hóa, người ở Ngã Năm sống khá giả”. Vậy mà, giờ đây hình ảnh đó mờ dần theo ngày tháng... (Còn nữa) H.H Bà Thái Thị Gấm bán khóm tại chợ nổi Ngã Năm ẢNH: HÒA HỘI Soạn giả Nhâm Hùng (nhà nghiên cứu văn hóa Nam Bộ) cho biết, chợ nổi hiện đã khác xưa. Chợ nổi trước phục vụ nhà nông và thương hồ, nay chỉ còn một số thương hồ và thương lái nhỏ bám trụ, thêm khách du lịch. Do đó, muốn chợ nổi tồn tại tiếp phải có sự chung tay của Nhà nước – nhà đầu tư – thương hồ và du khách. Sự kết hợp này để duy trì nét văn hoá chợ nổi xưa và nay, hỗ trợ nhau cùng tồn tại và phát triển. 9 n Thứ Tư n Ngày 9/4/2025 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ nàn về “một nửa” của mình, bởi cả ngày cô vợ dán mắt vào điện thoại, xem từ video đánh ghen đến livestream bán hàng, có khi quên cơm nước, đón con. Người vợ này thường xuyên mua hàng trên mạng, dù chất lượng ít khi như quảng cáo, cô ấy bị lừa thường xuyên nhưng vẫn không bỏ thói quen này, từ thực phẩm, quần áo, mỹ phẩm đều được mua từ các cuộc livestream. "Cô ấy tin những gì người ta viết trên mạng hơn thông tin chính thống từ báo, đài, tin kinh nghiệm chữa bệnh trên mạng hơn tin thầy thuốc", anh Hoàng nói. Chính những người nghiện mạng xã hội đã giúp cho Quang Linh Vlog, Hằng Du mục,… mau chóng trở thành “thần tượng”, thành “chiến thần” livestream. Cú ngã của những “thần tượng” mạng xã hội kiếm lời bất chấp pháp luật và nhân cách là lời cảnh tỉnh cho những ai nghiện mạng xã hội, mải hóng livestream. Bao nhiêu ngôi sao Việt trở thành người bán hàng trên mạng xã hội? Chưa có thống kê song chắc chắn số lượng không nhỏ. Có người còn giã từ nghề tay phải làm MC, diễn viên để chuyên tâm kinh doanh trên mạng. Các “ngôi sao” của làng giải trí cũng tạo nên kỳ tích ở những phiên livestream. Chị đẹp Diệp Lâm Anh từng có phiên livestream Thương vụ triệu đô kéo dài 36 tiếng từ trưa 12/4 đến hết ngày 13/4/2024, mang về doanh số 36 tỷ đồng. “Sao” giải trí bắt tay với “sao” mạng xã hội không còn là chuyện lạ ở ta cũng như ở Trung Quốc. Những bức ảnh chụp chung giữa diễn viên Phạm Băng Băng và Văn Văn, hotgirl mạng xã hội Weibo, Trung Quốc từng gây sốt. Tương tự, ở Việt Nam, Diệp Lâm Anh phải kéo thêm nhiều người nổi tiếng khác cùng tham gia Thương vụ triệu đô, trong đó có những cái tên gây chú ý trên mạng xã hội như Long Chun, Phạm Thoại… An Hằng, tốt nghiệp Trường Đại học Ngoại thương đang kinh doanh online nhìn nhận, vẫn có những người kinh doanh online hiệu quả, lành mạnh nhờ xây dựng thương hiệu cá nhân tốt. "Quang Linh Vlog sụp đổ là do kiến thức hạn chế, phát triển quá nhanh, vượt quá tầm kiểm soát. Vốn xây dựng được hình ảnh từ việc đi xuất khẩu lao động ở châu Phi nhưng Quang Linh không có chiến lược phát triển bài bản, chỉ chăm chăm kiếm thật nhiều tiền khi có thời cơ”, chị nói. Nhiều người ham mua hàng trên mạng, đặc biệt là hàng do người nổi tiếng bán, không màng chất lượng, bởi vì họ thích hùa theo đám đông, không có chính kiến. Chuyên gia cho rằng, cơ quan quản lý cũng cần có biện pháp để kiểm soát phát ngôn của người nổi tiếng về các sản phẩm trên mạng xã hội, cũng như kiểm soát chất lượng hàng hóa để đảm bảo chất lượng cuộc sống của người dân. Mặt khác, người mua hàng cũng phải tự nâng cao nhận thức và trình độ của bản thân trong việc lựa chọn mua sắm. ĐÀO NGUYÊN Bài học đắt giá Phạm Băng Băng và hotgirl mạng xã hội Trung Quốc livestream bán mặt nạ Ông Lê Văn Sơn bán dừa tại chợ nổi Long Xuyên, tỉnh An Giang Ông phân tích, Quang Linh không phải một ngôi sao giải trí. Anh từng vượt qua nhiều Vlogger khác bởi thứ ánh sáng tỏa ra từ trái tim, từ những hành động thiện nguyện chân thành hơn là ánh đèn sân khấu. Anh là hiện thân của một lớp thanh niên Việt Nam sống đẹp, sống có lý tưởng giữa một thế giới hỗn độn thông tin và tranh giành giá trị. Sự trượt ngã của Quang Linh, theo ông, không chỉ là sự thất vọng hay đổ vỡ hình tượng. “Đó là một khoảng trống lớn trong trái tim của hàng triệu người từng xem anh là tấm gương. Là sự tổn thương sâu sắc của niềm tin cộng đồng vốn dĩ đã mong manh trong xã hội mạng. Nguy hiểm nhất là sự hoài nghi bắt đầu len lỏi trong tâm trí: Liệu còn có ai thật sự sống tử tế, hay tất cả chỉ là những vai diễn mạng xã hội”, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn nêu. Ông phân tích, câu chuyện của Quang Linh không chỉ là bài học về đạo đức. Nó là lời cảnh tỉnh sâu sắc cho cả một thế hệ đang sống trong kỷ nguyên “ảo hóa giá trị”. “Khi mọi thứ có thể được chỉnh sửa, cắt ghép, dựng lên để khiến người xem cảm động, thì sự thật dần trở nên xa xỉ. Giới trẻ hôm nay cần hiểu rằng, không ai trở nên vĩ đại chỉ vì có nhiều người theo dõi. Không ai tử tế chỉ vì họ làm từ thiện vài lần trên clip. Và không ai đáng được thần tượng nếu họ sống hai cuộc đời: một cho công chúng, một trong bóng tối”, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn nói. Từ cú trượt ngã của Quang Linh và những người nổi tiếng khác trong thời gian gần đây, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn cho rằng, tử tế là một lối sống, một hệ giá trị cần được nuôi dưỡng từ gốc rễ, “không phải bằng clip, mà bằng hành vi, suy nghĩ và lựa chọn mỗi ngày”. “Bạn không cần làm từ thiện lớn lao, không cần gây quỹ vài tỷ đồng, không cần quay video rơi lệ, bạn chỉ cần không lừa ai, không làm điều trái lương tâm, không lấy lòng tin người khác làm công cụ kinh doanh. Bởi khi tất cả sự hào nhoáng qua đi, điều còn lại là một con người thật, không phải một hình tượng mạng xã hội”, ông nêu. Câu chuyện về Quang Linh sẽ còn được nhắc lại như một vết sẹo trong tâm trí công chúng. PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, thế giới này cần người truyền cảm hứng, nhưng càng cần hơn những con người âm thầm tử tế, không cần hào quang, không cần ghi hình, chỉ cần đúng đắn mỗi ngày. NGUYÊN KHÁNH Cú trượt ngã của Quang Linh Vlog là bài học đắt giá “Câu chuyện của Quang Linh không chỉ là bài học về đạo đức. Nó là lời cảnh tỉnh sâu sắc cho cả một thế hệ đang sống trong kỷ nguyên ảo hóa giá trị”, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nói.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==