Cacá chuyïn gia tin rùnç g bûcá tûúnå g phu å nû ä khùcæ hoaå mötå ngûúiâ nû ä tu quan tronå g cuaã Ceres, ngûúiâ trong tön giaoá La Ma ä cö í àaiå la â nûä thênì cuaã nöng nghiïpå . Tuy nhiïn, cacá chuyïn gia khöng tin rùnç g hai bûcá tûúnå g nayâ , àûúcå ghepá laiå vúiá nhau, tûúnå g trûng cho mötå cùpå vú å chönì g. “Nhûnä g tacá phêmí àiïu khùcæ tang lïî nayâ khöng phaiã lucá naoâ cunä g àaiå diïnå cacá cùpå àöi”, öng Gabriel Zuchtriegel, giamá àöcë cöng viïn khaoã cö í Pompeii, cho biïtë . “Àêy coá thï í la â chönì g ba,â nhûng cunä g co á thï í la â con trai ba.â Khöng coá Chuã nhêåt 6/4/2025 6 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ n TÕCH THU 7 CON HÖÍ NUÖI TAIÅ NHA Chñnh quyïnì ú ã bang Nevada (My)ä àa ä tõch thu bayã con hö í tû â mötå khu àêtë , cho duâ chu ã nuöi tuyïn bö ë chuná g la â “àönå g vêtå hö î trú å tinh thênì ” cuaã öng. Vùn phonâ g Canã h satá trûúnã g Hatå Nye àa ä húpå tacá vúiá Cú quan Thûcå thi Luêtå phapá va â Dõch vu å Àönå g vêtå àïí thûcå hiïnå lïnå h khamá xetá vaoâ saná g thû á Tû (2/4) taiå nha â öng Karl Mitchell. “Chuná g töi àaä biïtë trong nhiïuì nùm rùnç g öng êyë co á nhûnä g hö í lúná trong khu àêtë cuaã mònh, vaâ öng êyë khöng co á giêyë phepá àï í nuöi chuná g”, canã h satá trûúnã g Joe McGill noiá . Öng Mitchell, ngûúiâ àa ä àûúcå taiå ngoaiå vaoâ töië thû á Tû, cho biïtë : “Nhûnä g con vêtå nayâ khöng àaná g bõ bùtæ cocá va â vênå chuyïní khùpæ àêtë nûúcá khi chuná g àang haiâ lonâ g vúiá núi chuná g àa ä ú ã trong hún 10 nùm”, öng noiá . “Töi laâ mötå thûúng binh mùcæ chûná g PTSD. Bacá sô cuaã töi àa ä chêpë thuênå cho nhûnä g chu á hö í lamâ àönå g vêtå hö î trú”å . Öng Mitchell cho biïtë sauá chu á hö í cuaã öng àa ä àûúcå giaiã cûuá khoiã Joe Exotic, mötå cûuå chu ã nuöi hö í hiïnå àaä bõ bo ã tu.â THUY ANH (theo upi.com) n TRAO ÀÖIÍ THIÏPÅ MÛN G TRONG HÚN 80 NÙM Hai ngûúiâ banå tri ky ã tû â bang Kentucky (My)ä àa ä gûiã cho nhau cunâ g mötå têmë thiïpå sinh nhêtå trong suötë 81 nùm qua - mötå truyïnì thönë g àûúcå cöng nhênå búiã tö í chûcá ky ã lucå thï ë giúiá Guinness. Ba â Pat DeReamer, ngûúiâ vûaâ bûúcá sang tuöií 95 vaoâ thû á Ba (1/4), cho biïtë truyïnì thönë g nayâ bùtæ àêuì vaoâ sinh nhêtå lênì thû á 14 cuaã ba,â khi ngûúiâ banå Mary Wheaton tùnå g ba â mötå têmë thiïpå mûnâ g sinh nhêtå . Ba â DeReamer àaä ky á tïn vaoâ têmë thiïpå va â gûiã tra ã laiå cho ba â Wheaton vaoâ àuná g ngayâ sinh nhêtå cuaã ba â vaoâ thaná g 5. Viïcå trao àöií nayâ hiïnå àaä bûúcá sang nùm thûá 81. “Chuná g töi chûa bao giúâ thönë g nhêtë se ä lamâ àiïuì nayâ . No á chó bönî g dûng xayã ra thöi”, ba â DeReamer noiá . Hai ngûúiâ phu å nû ä àa ä lêpå Ky ã lucå Thï ë giúiá Guinness vaoâ nùm thûá 60 cuaã truyïnì thönë g nayâ cho bûcá thiïpå chucá mûnâ g àûúcå trao àöií lêu nhêtë . THUY ANH (theo upi.com) n PHATÁ HIÏNÅ TÛÚNÅ G CÖÍ TAIÅ POMPEII Hai bûcá tûúnå g co á kñch thûúcá gênì bùnç g ngûúiâ thêtå àa ä àûúcå tòm thêyë trong quaá trònh khai quêtå mötå ngöi möå khöní g lö ì ú ã thanâ h phö ë cö í Pompeii (Y)Á Phoáng sûå Nhúá gêìn 10 nùm trûúác, töi cuâng nhaâ baáo Phaåm Thanh (àaä mêët) àûúåc cuå thên sinh anh Phoâng (Giaám àöëc Àiïån lûåc Ninh Bònh) vöën laâ haâng xoám thên gêìn cuãa nhaâ thúâ Phaát Diïåm vaâ mêëy öng baån úã Súã Vùn hoáa Ninh Bònh dêîn ài quan chiïm nhaâ thúâ chêåt caã möåt buöíi. Nhûäng tûúãng àaä quaá quen vïì cöng trònh kiïën truác Göî - Àaá àöåc àaáo kyâ vô. Nhûng àûúåc ài cuâng caác võ “chuã nhaâ” múái bûâng thûác caãm giaác múái chó laâ biïn biïët mang maáng trûúác nay cuãa mònh. May mùnæ àûúcå chiïm quan cunâ g nghe giúiá thiïuå chi tiïtë vï ì cacá quênì thï í kiïnë trucá àûúcå xêy dûnå g liïn tucå trong hai thêpå niïn cuöië thïë ky ã 19. Nhûnä g nha â thú â Traiá tim Àûcá Me å - tûcá Nha â thú â Àa á (1883), Nhaâ thú â Lúná (1891), Nhaâ thú â Thaná h Röcö (1896), Nhaâ thú â Thaná h Giuse (1896), Nha â thú â Thaná h Phïrö (1896), Nhaâ thú â Traiá tim Chuaá (1889), hang àaá Lö å Àûcá , cunâ g nhûnä g cöng trònh nhû vûúnâ cêy, höì nûúcá , cacá tûúnå g Chuaá , tûúnå g Thaná h, hï å thönë g nha â viïcå va â nha â ú.ã .. Cûá nhû nhûäng têëm tùæc maäi khöng thöi cuãa mêëy nhaâ chûác viïåc Súã Vùn hoáa thò nhaâ thúâ Phaát Diïåm laâ möåt daång nhû traáng ca giûäa Göî vaâ Àaá! Möåt quy hoaåch töíng thïí nhêët quaán, haâi hoâa vaâ chùåt cheä húåp lyá àïën tûâng xùng ti meát! Khöëi kiïën truác thïí hiïån têìm voác taáo baåo vïì tû tûúãng nghïå thuêåt, vïì taâi nùng vaâ trñ tuïå cuãa nhaâ thiïët kïë, vïì taâi hoa cuãa ngûúâi thúå laânh nghïì, vïì trònh àöå quaán xuyïën bêåc thêìy, vaâ àùåc biïåt vïì têm höìn Viïåt Nam cuãa ngûúâi thuã lônh. Têët nhiïn cuäng àûúåc tûúâng thïm vïì võ thuã lônh, Töíng cöng trònh sû, Àûác Thêìy Phïrö Trêìn Luåc (coân àûúåc goåi laâ cha Saáu, cuå Saáu), sinh nùm 1825 taåi laâng My Quan, huyïån Nga Sún, Thanh Hoáa, àûúåc phong linh muåc nùm 1860, laâm Chaánh xûá Phaát Diïåm tûâ 1875 àïën 1899. Cuå Saáu khöng àûúåc àaâo taåo chuyïn ngaânh kiïën truác, nhûng hêåu thïë àïìu coi àoá laâ möåt KTS löîi laåc. Cuå chi duâng phêìn àúâi cuãa mònh xêy nïn quêìn thïí Nhaâ thúâ Phaát Diïåm trong suöët möåt phêìn tû thïë kyã, tûâ luác nhêåm chûác Chaánh xûá cho àïën khi truát húi thúã cuöëi cuâng taåi àêy, ngaây 6/7/1899! …Töi àang nghe thïm möåt Phaát Diïåm chaã phaãi laâ núi “phi chiïën àõa”. Biïën cöë nùm 1953, àaåi baác Phaáp tûâng naä truáng gian cuöëi phña àöng nhaâ thúâ, song toaân böå cöng trònh chó bõ hû haåi nheå. Ngaây 15/8/1972, maáy bay B52 cuãa Myä döåi 8 quaã bom saát khu vûåc àêìu nhaâ thúâ lúán ra túái cuöëi nhaâ thúâ. Vêåy maâ mêìu nhiïåm thay, Nhaâ thúâ Phaát Diïåm laåi khöng bõ gò múái laå? Chûa hïët, möåt àúåt oanh taåc khaác cuäng B52. Trêån bom khiïën nhaâ thúâ Phaát Diïåm nghiïng vïì phña têy bùæc 15 - 20cm. Thïm möåt àiïìu kyâ bñ nûäa, chaã sûãa sang kï kñch gò maâ 7 nùm sau, ngöi Thaánh àûúâng naây laåi trúã vïì traång thaái cên bùçng nhû cuä! Vïì pheáp mêìu naây, giúái kiïën truác àaä khöí cöng nghiïn cûáu giaãi maä nghe coá veã chêëp nhêån àûúåc nhû naây. Rùçng khi xêy moáng nhaâ thúâ Phaát Diïåm, àïí khùæc phuåc gia cöë nïìn àêët buân, Cha Saáu àaä cho àoáng haâng vaån göëc tre tûúi cuâng vúái hïå thöëng caác lúáp beâ maãng tre, nûáa. Laåi gia cöë thïm hïå thöëng àaá taãng àaá höåc xïëp nghiïng 45 àöå vaâo têm. Vêåy nïn khi bõ rung chuyïín búãi thúâi gian vaâ ngoaåi lûåc naâo àoá, thò cêëu kiïån nhaâ seä tûå àöång trûúåt vaâo têm, khöng thïí suåp àöí. Biïn ra coá veã daâi doâng nhû trïn cuäng coá caái yá khöëi cêëu kiïån khöíng löì cuâng àûúâng neát kiïën truác tinh kheáo cuãa Ngöi nhaâ thúâ àaá kyâ vô tûâng chônh chiïån ngay ngùæn 130 nùm nay khöng hïì hêën gò nûäa laâ caái maái? Nhûng múái àêy tiïëp àûúåc caái tin, Toâa Giaám muåc giaáo phêån Phaát Diïåm àang triïín khai dûå aán thay thïë toaân böå phêìn maái ngoái cuãa nhaâ thúâ chñnh toâa. Töi moâ vïì Phaát Diïåm. May àûúåc gùåp möåt chiïn laânh. Anh Àaåo, ngûúâi söëng ngay gêìn Nhaâ thúâ àûa ài coi viïåc thay ngoái. Thuá võ khi biïët thïm, cuå öng thên sinh anh Àaåo trûúác laâm úã Àiïån lûåc Ninh Bònh tûâ 1976 vïì hûu nùm 2006. Anh Àaåo cho hay, thúâi gian haå ngoái tûâ ngaây 20 thaáng Giïng. Àûúâng phña bïn phaãi nhaâ thúâ àang quêy raâo chùæn chûáng toã viïåc thi cöng àang tiïën haânh. Nhûng anh Àaåo cho hay, trong thúâi gian sûãa chûäa, sinh hoaåt tön giaáo vaâ tham quan cuãa du khaách taåi nhaâ thúâ chñnh toâa Phaát Diïåm vêîn diïîn ra bònh thûúâng. Anh coá heån thïm, nïn àïën têìm àêìu giúâ chiïìu. Löëi 4 giúâ, anh mùæc möåt caái lïî. Tiïëc laâ khöng àûúåc gùåp vaâ hêìu chuyïån àûác cha coi soác Nhaâ thúâ Phaát Diïåm Phïro Kiïìu Cöng Tuâng. Ngaâi àûúng mùæc viïåc bêån. Töi ngöìi vúái töëp thúå àang thay ngoái nhaâ thúâ àaá thúâ Traái tim Àûác meå vö nhiïåm nguyïn töåi. Àûúåc biïët viïåc choån thúå laâm caái viïåc thay ngoái khaá kyä caâng cöng phu. Kñp thúå àûúåc lûåa choån quï maäi úã xaä Haãi Anh, huyïån Haãi Hêåu, do Nguyïîn Vùn Thuãy phuå traách. Chó tay lïn voiâ voiå maiá nha â Chñnh toaâ , anh Thuyã cho hay, maiá ngoiá khoanã g 1.500 m2. Anh cho biïtë viïcå thay ngoiá bùtæ àêuì tû â phênì maiá bïn caná h phaiã röiì lúpå laiå theo kiïuí cuönë chiïuë tû â phña thapá chuöng ngûúcå lïn gian Cung thaná h. Thu á võ khi nghe anh dunâ g tû â “moiã ” chó maiá ngoiá dùnç g dùcå nhûnä g nùm thaná g phúi mûa nùnæ g che chùnæ mang laiå sû å bònh yïn cho Toaâ Phatá Diïmå cunâ g chiïn lanâ h. Lúpá ngoiá àêuì tiïn tûâ thúiâ cu å Sauá cho lúpå dùnç g dùcå hún 130 nùm àïnë nay àa ä mêyë lênì moiã phaiã thay röiì ? Lênì thay ngoiá gênì nhêtë la â nùm 2000. Moãi chûá! Taåi sao khöng? Töi nêng viïn ngoái cuä - ngoái Haå Long thay nùm 2000 vaâ viïn ngoái múái. Coá caãm giaác troång lûúång hai viïn naây khaá chïnh? Anh thúå cho hay, viïn ngoái Haå Long naây nùång trung bònh 2,7 kg. Cûá thïë maâ nhên lïn vúái söë meát vuöng thò phaác ra con söë töíng troång lûúång ngoái lúåp úã nhaâ thúâ chñnh toâa Phaát Diïåm lïn túái haâng trùm têën. Vúái troång lûúång êëy vïì lêu vïì daâi seä gêy hiïån tûúång moãi maái. Lûåc taãi êëy trong thúâi gian daâi seä aãnh hûúãng xêëu cho tuöíi thoå hïå thöëng cöåt keâo, rui meâ, taác àöång xêëu àïën kïët cêëu vaâ an toaân cuãa cöng trònh. Töi cêìm lïn viïn ngoái cuä hiïëm hoi nghe noái khöng biïët coá chñnh xaác khöng laâ coá tûâ thuúã Cuå Saáu àûúåc thay tûâ möåt võ trñ maái nhaâ thúâ Phaát Diïåm cuâng vúái loaåi ngoái múái. Thûá ngoái möåc haâng vaån viïn cuå cho àöët bùçng böíi… Coá caãm giaác nhû nùçng nùång nhû nheå böîng vaâ chïnh chao troång lûúång cuãa viïn ngoái cuãa tiïìn nhên maäi gêìn 130 nùm trûúác? Àútå thay múiá la â nùm 2000. Nhû vêyå la â 25 nùm phaiã thay ngoiá ? Anh Thuyã laiå cûúiâ rùnç g khöng damá chùcæ . Nhûng ngoiá lúpå nùm 2000 êyë nhiïuì viïn bõ nûtá gayä gêy thêmë dötå . Thïm nûäa, nhiïìu viïn àûúåc chïë theo cöng nghïå tuynel nïn bïì mùåt quaá nhùén. Sau tûâng êëy nùm chang chang mûa nùæng, chuáng khöng ngaã maâu rïu phong maâ vêîn hêy hêy àoã khöng ùn vúái veã kiïën truác cöí cuãa nhaâ thúâ. Vêåy nïn phaãi thay! Ngöiì vên vi chuyïnå tro â thò loaná g thoaná g biïtë thïm. Loaiå ngoiá múiá thay thïë cunä g la â ngoiá muiä nhûng Ài coi nhaâ thúâ Phatá Diïåm Möåt trong nhûäng con höí höî trúå cuãa öng Mitchell Ba â Pat DeReamer vaâ ba â Mary Wheaton Cùpå bûcá tûúnå g cö í àaiå taiå mötå ngöi mö å Pompeii Nha â thú â Phatá Diïmå trong quaá trònh thay ngoiá nhòn tûâ trïn cao [ XUÊN BA ] Múiá àêy tiïpë àûúcå caiá tin, Toaâ Giamá mucå giaoá phênå Phatá Diïmå àang triïní khai dû å aná thay thïë toanâ bö å phênì maiá ngoiá cuaã nha â thú â chñnh toaâ . Töi moâ vï ì Phatá Diïmå .
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==