CHUYÏËN ÀI NGÛÚÅC CHIÏÌU Tûaå nhû cêu chuyïnå vï ì Kimura trong “Quaã taoá thênì ky”â , ngûúiâ Nhêtå Banã àa ä trönì g taoá hûuä cú trïn àêtë cùnç bùnç g niïmì tin va â sû å ngoan cöë khöng chõu khuêtë phucå , thò ú ã mötå gocá nho ã cuaã thön Trung Cao, xaä Trung Hoaâ , huyïnå Chûúng Myä (Ha â Nöiå ) cunä g coá mötå ngûúiâ nöng dên kiïn àõnh nhû thï.ë Öng Lï Hûuä Diïnå kï í rùnç g, ban àêuì , khi quyïtë àõnh canh tacá hûuä cú, thû á chú â àúiå öng la â mötå thõ trûúnâ g kho á tñnh, mötå hï å thönë g canh tacá quen lï å thuöcå vaoâ hoaá chêtë , va â mötå xa ä höiå tûnâ g hoaiâ nghi sûå sacå h se ä tû â tay nöng dên. ÊyË vêyå ma â öng vênî chonå con àûúnâ g ào,á ài maiä , àïnë giú â vênî chûa chõu dûnâ g laiå . Ú Ã tuöií thêtë thêpå , öng Diïnå vênî ngayâ ngayâ miïtå maiâ ài tûnâ g luönë g àêtë , tóa tûnâ g taná cêy, u ã phên, xúiá àêtë ... “Nhaâ chó co á hai vú å chönì g gia,â con caiá no á coá viïcå cuaã no”á , öng giaiã thñch. “Quaã taáo thêìn kyâ cuãa Kimura” (taác giaã: Takuji Ishikawa) laâ cuöën tiïíu thuyïët (vïì sau àûúåc chuyïín thïí thaânh phim) dûåa trïn cêu chuyïån coá thûåc vïì ngûúâi nöng dên àûúåc cho laâ “keã ngöëc” cuãa Nhêåt Baãn vò àaä daânh suöët 20 nùm cuãa cuöåc àúâi àïí theo àuöíi ûúác mú tröìng taáo khöng sûã duång thuöëc baão vïå thûåc vêåt. Taáo cuãa Kimura àûúåc coi laâ taáo ngon nhêët Nhêåt Baãn, nïëu muöën ùn moán suáp taáo thûúång haång àûúåc laâm tûâ taáo Kimura phuåc vuå trong nhaâ haâng Phaáp úã Tokyo, thûåc khaách cêìn phaãi àùåt lõch trûúác caã nùm trúâi. Nùm 2004, öng Diïån tröìng thûã 140 cêy bûúãi Diïîn. Vuå àêìu tiïn àaåi thùæng, giaá bûúãi 40.000 àöìng/quaã, laäi lúán. Tûúãng chûâng con àûúâng àaä röång múã, öng múã röång diïån tñch, boã hùèn cêy lï göî vaâ hoa maâu, nhûäng thûá vêîn àûúåc tröìng tûâ xûa úã àêët Chûúng Myä. Nhûng chó vaâi nùm sau, cún söët bûúãi khiïën ngûúâi ngûúâi àöí xö tröìng, thõ trûúâng baäo hoâa, giaá bûúãi suåt giaãm, nùm 2014 rúi vaâo caãnh “àûúåc muâa mêët giaá”. Tûâ cuá trûúåt naây, öng Diïån nhêån ra: Tröìng nhiïìu chûa chùæc bïìn. Caái cêìn khöng chó laâ söë lûúång maâ laâ chêët lûúång, laâ sûå khaác biïåt, bûúãi Diïîn muöën trúã laåi thaânh “àùåc saãn” thò phaãi tòm àûúåc “löëi ài riïng”. Nùm 2017, öng duâng vöën tñch goáp lêåp HTX Nöng nghiïåp saåch Àûác Hêåu – Lûu Quang, quy tuå 11 thaânh viïn, àùåt ra muåc tiïu roä raâng: Laâm bûúãi saåch, chêët lûúång cao, hûúáng àïën nöng nghiïåp bïìn vûäng. Ban àêìu, öng choån mö hònh VietGAP. Nhûng úã tuöíi gêìn 70, laåi khöng thaåo cöng nghïå, viïåc hoåc hoãi vaâ aáp duång quy trònh múái khöng hïì dïî daâng. Ba nùm àêìu, sêu bïånh nhiïìu, doanh thu thêëp. Coá thúâi àiïím öng muöën boã cuöåc. Àuáng luác êëy, öng tham gia chûúng trònh truyïìn hònh “Khúãi nghiïåp”, bûúác ngoùåt múã ra hûúáng ài hûäu cú. Àûúåc caác chuyïn gia àêìu ngaânh hûúáng dêîn tûâ khêu tröìng troåt, chùm boán àïën phoâng trûâ sêu bïånh, öng Diïån bùæt tay vaâo laâm laåi tûâ àêìu. Khöng thuöcë hoaá hocå , khöng phên vö cú. Cêy bûúiã vûútå qua nhûnä g nùm àêuì kho á khùn, dênì dênì sönë g lanâ h, cho qua ã ngotå thanh, khöng he àùnæ g. Nùng suêtë têtë nhiïn giamã , chi phñ tùng, nhûng möi trûúnâ g àûúcå baoã vï,å ngûúiâ trönì g khöng àöcå haiå , ngûúiâ ùn yïn têm. Vúiá öng, àoá la â thû á lúiâ laiä khöng àong àïmë àûúcå bùnç g tiïnì . Song öng Diïnå baoã , kho á nhêtë khöng phaiã la â trönì g, ma â la â tiïu thu.å Bûúiã hûuä cú gia á cao, nhûng ngûúiâ tiïu dunâ g chûa hiïuí hïtë gia á trõ. Co á ngûúiâ vò kinh tï,ë chonå bûúiã re ã hún. Co á ngûúiâ e ngaiå vò chûa coá thûúng hiïuå . Àï í thay àöií àiïuì nayâ , öng Diïnå àêuì tû tem truy xuêtë nguönì göcë , mang sanã phêmí ài khùpæ cacá höiå chú,å höiå nghõ xucá tiïnë . Öng khöng baná hanâ g, öng ài thuyïtë phucå . Àï í ngûúiâ ta hiïuí rùnç g: Bûúiã sacå h la â bûúiã co á cêu chuyïnå . Chiïën lûúåc tiïëp cêån thõ trûúâng cuãa öng cuäng rêët linh hoaåt. Nhûäng quaã to, àeåp, àöå ngoåt cao, öng àïí daânh cho phên khuác cao cêëp. Nhûäng quaã nhoã hún, hònh thûác khöng hoaân haão, baán giaá thêëp hún cho ngûúâi coá thu nhêåp trung bònh. Bùçng caách àoá, öng vûâa giûä vûäng chêët lûúång, vûâa múã röång àûúåc thõ phêìn. Vaâ quan troång hún, khöng coân caãnh àûúåc muâa mêët giaá. Cunä g nhû, àïí lamâ nïn àûúcå àiïuì ky â diïuå , ngûúiâ nöng dên Kimura àaä mêtë 8 nùm àún àöcå ài ngûúcå laiå le ä thûúnâ g va â bõ ca ã cönå g àönì g quay lûng. Àïnë tênå nùm thûá 9, mötå trong söë hún 400 göcë taoá cuaã öng múiá nú ã ra 7 böng hoa, trong àoá chó co á 2 böng kïtë traiá . LAÄO NÖNG “CHUYÏÍN ÀÖÍI SÖË” Tû â baiâ hocå thêtë baiå vò khöng ranâ h cöng nghïå ú ã giai àoanå àêuì , öng Diïnå àùtå ra mucå tiïu, khöng àûúcå sú å “röië mùtæ , röië ocá ” ma â phaiã hocå dunâ g àiïnå thoaiå thöng minh thanâ h thaoå àï.í .. chùm socá vûúnâ bûúiã . Cacá ky ä sû nöng nghiïpå kï í rùnç g, öng laâ mötå trong söë rêtë ñt nöng dên U70 taiå Viïtå Nam tû å tin ûná g dunå g cöng nghïå cao vaoâ sanã xuêtë nöng nghiïpå , biïnë manã h vûúnâ truyïnì thönë g thanâ h mötå mö hònh vênå hanâ h bùnç g sö ë hoaá . Nhênå thêyë tûúiá tiïu thuã cöng vûaâ tönë sûcá laiå khöng àamã baoã àö å àönì g àïuì cho ca ã vûúnâ bûúiã rönå g, öng Diïnå manå h danå àêuì tû hún 50 triïuå àönì g àï í lùpæ àùtå hï å thönë g tûúiá tû å àönå g àiïuì khiïní tû â xa qua àiïnå thoaiå . Chó cênì mötå thao tacá chamå nhe,å hï å thönë g tûúiá se ä tû å àönå g bêtå , nûúcá àûúcå phên phöië àïuì àùnå cho tûnâ g göcë cêy trong vonâ g 30 phutá , tiïtë kiïmå àûúcå lûúnå g nûúcá àaná g kï,í traná h tònh tranå g uná g, khö cucå bö å nhû khi tûúiá bùnç g tay. Möiî saná g, öng chó cênì bêtå ûná g dunå g, kiïmí tra camã biïnë àö å êmí trong àêtë , nïuë thöng söë xuönë g dûúiá 70%, hïå thönë g se ä tû å àönå g tûúiá . “Töi khöng cênì xacá h thunâ g, cunä g khöng cênì ngûúiâ lamâ nhiïuì nhû trûúcá . Nûúcá tûúiá àïuì , cêy matá ma â töi cunä g... nhanâ ”, öng cûúiâ . Nhûng cöng nghïå chó la â phênì khung. Caiá loiä trong cacá h trönì g bûúiã cuaã öng Diïnå vênî la â triïtë ly á lamâ nöng tû ã tï.ë Öng noiá : “Tûúiá cho cêy bùnç g cöng nghï,å nhûng boná cho àêtë thò phaiã boná bùnç g lûúng têm”. Vò thï,ë öng tuyïtå àöië khöng dunâ g phên boná hoaá hocå . Thay vaoâ ào,á öng tû å tay uã phên hûuä cú tû â camá ngö, camá gaoå , àö î tûúng vaâ ca á àönì g, öcë àönì g, toanâ nguyïn liïuå sacå h, dï î phên huyã va â thên thiïnå vúiá möi trûúnâ g. Phên àûúcå u ã ky ä trong nhiïuì thaná g vúiá chï ë phêmí sinh hocå EM àï í taoå ra nguönì dinh dûúnä g tû å nhiïn, giupá cêy bûúiã khoeã manå h tû â göcë rï.î Cunâ g vúiá ào,á öng conâ caiã taoå àêtë bùnç g tro rúm ra,å vo ã trûná g, nhûnä g thû á tûúnã g nhû boã ài nhûng laiå khiïnë àêtë thïm túi xöpë , giû ä êmí va â tùng lûúnå g vi sinh vêtå hûuä ñch. Têtë nhiïn, khúiã àêuì khöng hïì dï.î Àa ä co á lucá ca ã vûúnâ ngêpå muiâ phên chûa àuã lïn men, höi nönì g àïnë mûcá khöng ai damá bûúcá vaoâ . Nhûng öng khöng bo ã cuöcå . Möiî göcë bûúiã la â mötå baiâ toaná dinh dûúnä g àûúcå öng giaiã bùnç g trûcå giacá , sû å cênì mênî va â kinh nghiïmå tûå hocå tû â àêtë . Khöng dûnâ g laiå ú ã ào,á öng Diïnå conâ sû ã dunå g cacá chï ë phêmí sinh hocå àïí phonâ g trû â sêu bïnå h, thay cho thuöcë baoã vï å thûcå vêtå . Nûúcá vöi pha loanä g, gûnâ g, útá , toiã àûúcå nghiïnì nho,ã ngêm lïn men, röiì phun cho cêy. Cacá h lamâ nayâ vûaâ hiïuå qua ã trong kiïmí soatá sêu bïnå h, vûaâ àamã baoã an toanâ cho ngûúiâ trönì g lênî ngûúiâ ùn. “Töi dunâ g caiá mònh cunä g damá ùn, khacá h hanâ g cunä g khöng phaiã lo. Bûúiã sacå h tû â göcë àïnë vo”ã , öng noiá . Va â àï í baoã vï å qua ã khoiã nùnæ g gùtæ , gio á lúná hay cön trunâ g, öng conâ apá dunå g ky ä thuêtå bocå qua ã bùnç g tuiá vaiã khöng dïtå ngay tûâ khi qua ã conâ non. Nhûnä g chiïcë “aoá ” baoã vï å nayâ giupá bûúiã phatá triïní àönì g àïuì , co á mêuî ma ä àepå , khöng tò vïtë , yïuë tö ë rêtë quan tronå g khi xuêtë khêuí . Tû â mö hònh nho,ã HTX Àûcá Hêuå – Lûu Quang àaä phatá triïní hún 7ha vúiá 1.000 göcë bûúiã Diïnî , sanã lûúnå g hún 1 ty ã àönì g möiî nùm. Riïng gia àònh öng Diïnå sú ã hûuä 500 göcë , thu vïì 400–700 triïuå àönì g/nùm. Hiïnå bûúiã Diïnî cuaã öng Diïnå àa ä co á mùtå taiå nhiïuì tónh thanâ h va â xuêtë khêuí sang caã Nga. n Xaä höåi Chuã nhêåt 6/4/2025 5 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Öng Lï Hûuä Diïnå ngoaiâ 70 tuöií , sönë g ú ã Chûúng My,ä ngayâ naoâ cunä g löiå vûúnâ bûúiã , tû å hocå cacá h u ã phên sinh hocå , lamâ àêtë sacå h, noiá chuyïnå bûúiã hûuä cú nhû mötå nha â khoa hocå nghiïpå dû. Giönë g nhû nhên vêtå nöng dên àaä trú ã thanâ h huyïnì thoaiå – öng Kimura tûnâ g bõ ngûúiâ Nhêtå goiå la â ganâ dú,ã öng Diïnå cunä g mang tiïnë g “àiïn” suötë nhiïuì nùm, trûúcá khi nhûnä g qua ã bûúiã do öng trönì g àûúcå thõ trûúnâ g chaoâ àoná . [ HA Å ÀAN ] Nhú â kiïn trò canh tacá hûuä cú, hiïnå bûúiã diïnî cuaã vûúnâ öng Diïnå àûúcå àùtå mua tû â rêtë súmá , nùm naoâ cunä g ú ã tònh tranå g cung khöng àuã cêuì Öng Diïnå goiå giönë g bûúiã chum laâ “löcå trúiâ ” Anh: NGUYÏN THÙNG Æ Î Ã Giêëc mú bûúãi sacå h cuãa Kimura Viïtå Trong söë hún 1.000 göëc bûúãi Diïîn trong vûúân nhaâ öng Diïån, coá böën cêy vö cuâng àùåc biïåt. Quaã moåc ra tûâ nhûäng cêy êëy coá hònh daáng laå thûúâng: Troân cùng, nùång tay, voã xanh mûúát, àêìu quaã khum laåi nhû möåt caái chum nhoã, muái ngoåt, gioân hoaân toaân tûå nhiïn, khöng qua bêët kyâ kyä thuêåt can thiïåp naâo cuãa con ngûúâi. Ban àêuì , öng Diïnå chó nghô àún gianã : Co á le ä la â mötå danå g àötå biïnë . Nhûng canâ g quan satá ky,ä öng canâ g camã thêyë chuná g la â giönë g “khacá thûúnâ g mötå cacá h àùcå biïtå ”. Öng quyïtë àõnh khöng haiá , khöng baná , ma â êm thêmì theo doiä trong suötë ca ã muaâ quaã àêuì tiïn. Khi thöng tin àûúcå chia se,ã mötå nhomá chuyïn gia nöng nghiïpå àa ä àïnë tênå vûúnâ khaoã satá , phên tñch cacá àùcå tñnh sinh hocå , hònh thaiá hocå , hûúng võ vaâ kha ã nùng sinh trûúnã g cuaã nhûnä g cêy nayâ . Kïtë luênå khiïnë ca ã öng Diïnå lênî giúiá chuyïn mön phênë khúiã : Àêy laâ mötå giönë g bûúiã múiá , chûa tûnâ g xuêtë hiïnå trïn bêtë ky â taiâ liïuå nghiïn cûuá naoâ trûúcá ào.á Va â quan tronå g hún, noá co á tiïmì nùng phatá triïní thanâ h giönë g cêy thûúng phêmí chêtë lûúnå g cao, phucå vu å cho mucå tiïu xuêtë khêuí daiâ hanå . Tûâ phaát hiïån tònh cúâ êëy, giöëng bûúãi àûúåc àùåt tïn theo àïì xuêët cuãa chñnh quyïìn àõa phûúng laâ “Bûúãi Chum Chûúng Myä”, phaãn aánh hònh daáng àöåc àaáo vaâ gùæn vúái vuâng àêët sinh ra noá. Öng Diïån nhanh choáng àùng kyá súã hûäu trñ tuïå cho giöëng bûúãi naây vúái tïn thûúng hiïåu “Bûúãi Àùåc biïåt Àûác Hêåu – Lûu Quang”, àïí baão vïå taâi saãn trñ tuïå cuãa HTX cuäng nhû hûúáng àïën phaát triïín bïìn vûäng. Àïën nay, caác cêy bûúãi chum àaä bûúác vaâo vuå quaã thûá ba, vaâ vêîn àang àûúåc caác nhaâ khoa hoåc theo doäi saát sao nhùçm àaánh giaá àöå öín àõnh giöëng cuäng nhû khaã nùng nhên röång. n “Löcå trúiâ ” - phatá hiïnå giönë g bûúiã quyá
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==