Nhú á mötå lênì àang lú ngú chönë ra mùtæ sacá h, mötå nam nhên tröng lanä g tû ã àiïuå àa,â mùtæ nheo nheo àêyì nghi hoùcå sau cùpå kñnh bûúcá laiå : “anh biïtë chu á qua…, cho nhau sö ë àiïnå thoaiå , höm naoâ lïn Viïtå Trò uönë g rûúuå ”. Töi ngênî ra mötå latá nghô bunå g: Mònh gò àêu maâ co á ngûúiâ sang bùtæ quen, vêyå la â qua á àu ã vinh dûå röiì , laiå conâ àûúcå ru ã rï lïn uönë g rûúuå , conâ gò bùnç g! Thò lïn! Co á cöng chuyïnå ú ã Vônh Phucá , sûcå nhú á trïn Viïtå Trò co á henå vúiá Nguyïnî Tham Thiïnå Kï,ë vêyå la â nöië tua sau cuá àiïnå thoaiå thöng ngay tûâ cuöcå rûúuå chûa dûtá vúiá ngûúiâ Vônh Yïn… Nguyïnî Tham Thiïnå Kï ë àoná töi va â hoaå sô Trênì Thùnæ g bùnç g tang rûúuå ha å thö í ma â anh khoe ào á la â thû á rûúuå thûúnå g thùnå g, rûúuå têy cunä g khöng ngon bùnç g. Maâ ngon thêtå , no á thúm hûúng muaâ manâ g, co á chutá khï khï nhû muiâ thocá chayá nhûng laâ caiá muiâ chayá chó lûútá nhe å qua cho àu ã co á võ. Cunä g thêtå bo ä cho chuyïnë taxi xuyïn tónh. Trûúcá ào,á chuná g töi àaä kõp nghña cú ngúi àepå , thoaná g, bayâ biïnå vùn minh cuaã gia chu.ã Ngöi nhaâ anh ú ã trong con ngoä phong quang thoai thoaiã àöiì , thuöcå diïnå nha â co á àiïuì kiïnå nhûng phaiã khen thêtå , baiâ trñ rêtë nha,ä khöng phö phang, àöì àacå àu ã dunâ g cho tiïpë khacá h va â sinh hoatå hùnç g ngayâ . Àêu ào á trïn manã g tûúnâ g la â nhûnä g tranh vaâ tranh. Àùcå biïtå nhiïuì hún ca ã la â tranh Àö î Phênë . Töi hoiã anh yïu Àöî Phênë , anh noiá : Conâ hún yïu, mï! Phaiã röiì , vùn nhû hoaå ! Anh Phênë mötå höm rûúuå , ró tai töi: “höiå hoaå thò phaiã la â höiå hoaå , la â chñnh no,á chû á khöng àûúcå lönì g leoå nhiïuì thûá y á tûúnã g khacá ”. Phaiã vêyå , töi noiá vùn Nguyïnî Tham Thiïnå Kï ë àuná g la â thûá vùn la â vùn, khöng chïcå h khoiã àûúnâ g bùng chûä nghôa, con ngûúiâ . Nguyïnî Tham Thiïnå Kï ë thuöcå tanå g ky ä trong tiïnë g Viïtå , nêng niu vaâ co á phênì nghiïm khùcæ . Khi cacá cuönë sacá h bayâ chû ä nghôa ra, laâ ta muönë thêyë no á hay ho nùnå g vña tûâ caiá tñt, nhan àï,ì röiì dênî du å vaoâ loiä trong cuaã thû á tuyâ butá nönì g men say nhûng cunä g àêyì ùpæ àúiâ sönë g. Anh noiá va â nhû khuyïn töi - àanâ em viïtë : “chû ä khöng phaiã ngöiì nùnå ra, tûúnã g tûúnå g, chû ä ú ã trong àúiâ !”. Nghôa la â anh àa ä nhùtå no,á sanâ g sêyí nhûnä g hatå lepá tû â caiá nong nia thêmë traiã cuöcå àúiâ àï í ra nhûnä g hatå thocá chùcæ mêyí muaâ manâ g. Co á mötå daoå khi tùnå g sacá h ngûúiâ banå thên, töi coá viïtë mêyë donâ g thï ë nayâ : “bêtë cû á cuöcå hanâ h trònh, trang viïtë naoâ cunä g phaiã neo vaoâ nhûnä g “cötå möcë ” be â banå , chiïnë hûuä … hoùcå ai ào á hûuä duyïn gùpå trïn àûúnâ g, nïuë khöng coá thên phênå , chuná g chó laâ nhûnä g trang khaoã cûuá thiïuë húi ngûúiâ , rùtå chû ä ma â vùnæ g men say. Vaâ la â nhûnä g trang viïtë cuaã ke ã chong àenâ ñt buiå àûúnâ g, khöng phaiã cuaã ngûúiâ ài cunâ g boná g àïm…”, xong àûa lïn face nhûnä g mong sûå àönì g camã tû â nhûnä g ngûúiâ viïtë . Va â ngay giú,â khi cêmì trïn tay vaâ giú ã àocå tûnâ g trang cuönë tuyâ butá “Xuên thò trong chená àùnæ g” cuaã Nguyïnî Tham Thiïnå Kï,ë töi thêyë co á nhûnä g àönì g camã ào,á ñt nhiïuì trong cacá h tiïpë cênå vúiá trang viïtë . Ngûnâ g tamå chûa noiá chi tiïtë cuönë sacá h, àï í noiá vï ì tuyâ butá , thûcå ra töi cunä g khöng quaá sanâ h vï ì cacá thï í taiâ vò cunä g khöng coá y á àõnh lamâ thay mêyë võ phï bònh vùn hocå ; thû á nûaä la â nhiïuì khi cacá thï í taiâ cunä g dñnh vaoâ nhau, mocá vaoâ nhau… khöng dïî phên biïtå : tuyâ butá , butá ky,á tanã vùn. Ranh giúiá mú â lùmæ , nhêtë la â ú ã cuönë nayâ no á khacá vúiá nhiïuì tuyâ butá nghiïng vïì baoá chñ, húi vùn cûá röng röní g, saoá ngû ä nhiïuì cönå g thïm ñt con sö,ë sö ë liïuå , baoá caoá . Àocå lïn kiïuí radio nghe qua sûúná g caiá lö î nhô nhûng ngêmî ky ä thò xöpë nhe,å ñt thêmë traiã àúiâ sönë g, thên phênå ; àiïuå àa â vùn ve ã ma â thiïuë têm can. Nguyïnî Tham Thiïnå Kï ë quan niïmå , tuyâ butá vênî cênì phaiã co á nhên vêtå giönë g nhû truyïnå ngùnæ , búiã vêyå anh thûaâ nhênå àa ä àocå Nguyïnî Tuên àïí hocå cacá h viïtë tuyâ butá . “Tuyâ butá ma â chó vùn àemâ àepå thò ai cunä g viïtë àûúcå ”. Töi àönì g camã vúiá anh, töi viïtë tanã vùn cunä g hay nhúâ nhên vêtå àï í dênî dùtæ cêu chuyïnå . Àocå tuyâ butá anh, thêyë ro ä löië viïtë cuaã nha â vùn cunä g co á duyïn vúiá truyïnå ngùnæ . Tuyâ butá Nguyïnî Tham Thiïnå Kï ë co á netá taiâ hoa ú ã cêu cu,á hanâ h vùn vaâ ú ã tû thï ë kï í chuyïnå ; trong cacá h thûcá chúi vúiá nhên vêtå , vúiá cêu chuyïnå nïn bao giú â no á cunä g àï í laiå nhûnä g phong võ cuaã nha â vùn - nghïå sô (khöng phaiã nha â vùn naoâ cunä g la â nghï å sô) luön kïtë nöië vúiá thï ë giúiá quanh mònh. Múã thïnh thang àúiâ sönë g nöiå têm ra ngoaiâ nïn khöng u trêmì , röië rùmæ nùnå chû ä ma â haoâ sanã g cêtë tiïnë g tû â chñnh nöiî tûnâ g traiã thêmë võ àúiâ . Cêu daiâ cêu ngùnæ àu ã ca ã gian dñu trong mötå khöng gian chûä lucá nhanh lucá chêmå , nhõp theo tiïtë àiïuå camã xucá . Co á êuë thú höiì nghô vaâ ca ã nhûnä g nhõp àûúnâ g múiá . Ào á la â nhûnä g caiá tñt chûaá àûnå g ca ã chêtë thú va â vïtå buiå trïn àûúnâ g lanä g du: “Tocá chõ daiâ trùm nùm”, “Giai thûcá cuaã tanâ tro”, “Muaâ thûúng Muâ Cùng Chaiã ”, “Hönì g hacå miïnì Bacå h Hacå ”… Ua vï ì nhûnä g khöng gian vùn hoaá , nhûnä g chi tiïtë caiâ cùmæ , tuyïnë kïí mang húi hûúná g tiïuí thuyïtë cû á dênì da â nhõp chêmå àûa ta vïì nhûnä g miïnì trong veo thú êuë , xen lênî ca ã nhûnä g nhocå nhùnç bao cêpë . Viïtå Trò va â rönå g hún nhiïuì vunâ g Phu á Tho å theo Àaoå , thanâ h ra êm hûúnã g thaná h ca cû á phanã g phêtë khöng khñ xomá Àaoå va â trong lonâ g ngûúiâ vúiá nhûnä g mú ûúcá an lanâ h muön coiä . Töi, keã ngoaiå àaoå chútå lùnæ g àûúcå tiïnë g chuöng nhaâ thú â vonå g lucá gênì thêtå gênì nhû chamå àûúcå vaoâ , khi laiå mú hö ì nhû mötå qua á vanä g àa ä thêtå xa. Hatå nhên laâ nhûnä g donâ g chuyïnå co á Ngûúiâ , nhêní nha kï í àï í röiì chútå bunâ g lïn nhûnä g y á “tuyâ butá ” chötë laiå nhûnä g chòa khoaá nhên vùn, khacá xa nhûnä g thû á tuyâ butá khêuí hiïuå giaoá àiïuì . Thêyë xuêtë hiïnå nhiïuì nhên vêtå Töi, laâ ngûúiâ chûná g kiïnë , kï í chuyïnå , cêuì nöië giûaä cacá nhên vêtå , têm canã h vúiá ngoaiå canã h. Nhên vêtå Töi phaiã cùtæ nghôa cho àuná g, tacá gia ã mûúnå chñnh mònh àêyë , àï í xûng danh Töi, àïí khöng phaiã la â ai khacá , nhûng laâ noiá chuyïnå thï ë gian, noiá chuyïnå cuöcå àúiâ , vûútå xa khoiã chuyïnå trong nhaâ mònh. Àêyë la â mötå cacá h tùng diïnå phu ã soná g cho caiá Töi ma â nhên vêtå luön viïtë hoa. Anh viïtë vï ì nhûnä g cuöcå chúi àêyì phong võ, vïì nhûnä g dùnç vùtå nöiå têm, vïì nhûnä g chuyïnë lanä g du xû á ngûúiâ : “Gùpå rûúuå ngon àaä kho,á huönë g chi laâ rûúuå quy.á Nhûng tòm àûúcå ngûúiâ xûná g vúiá ngûúiâ , xûná g vúiá rûúuå laiå la â àõnh phênå tuyâ duyïn. Dêuî co á ngupå lùnå trong hêmì rûúuå Bourgogne, dêuî ngêpå chòm muön mï lö å hoa nûúcá Phapá ma â khöng coá giai sùcæ nhû Chõ, thò möiî bûúcá lanä g du cuaã töi naoâ mêyë nghôa gò”. Nghe àönì höiì tre ã anh cunä g àûúcå nhiïuì ngûúiâ àepå lanâ g vùn mï, laâ nghe noiá vêyå ma â cunä g cha ã tòm hiïuí lamâ gò. Vò thûcå ra vúiá phong àöå vùn va â ngûúiâ ào á thò viïcå hutá ngûúiâ àepå cunä g la â àiïuì dô nhiïn. Nhûng quan tronå g hún hïtë , la â Nguyïnî Tham Thiïnå Kï ë àa ä àõnh danå g àûúcå mötå danh xûng vùn chûúng, khöng chó nhú á ú ã caiá tïn la å ma â conâ ú ã chêtë lûúnå g theo chiïuì daiâ rönå g thúiâ gian, khöng gian. Maâ “Xuên thò trong chená àùnæ g” la â mötå vñ du å gênì àêy nhêtë ! n Chuã nhêåt 6/4/2025 14 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Àö í xö sùn tòm xacá ve sêuì Theo tòm hiïuí cuaã phoná g viïn, khu vûcå huyïnå Chû Sï giapá vúiá huyïnå Àak Àoa (àïuì thuöcå Gia Lai) la â núi co á nhiïuì xacá ve sêuì to, àûúcå gia á cao. Taiå xa ä Ia Tiïm (huyïnå Chû Sï) giûaä chiïuì , cû á nûaã tiïnë g laiå thêyë ngûúiâ dên chú ã tûnâ g bao xacá ve sêuì túiá cacá àiïmí thu gom. Àiïmí thu mua cuaã anh Hö ì Anh Kiïtå (thön 19, xaä Ia Tiïm) cunä g la â tiïmå sûaã chûaä xe mayá . Muaâ ve sêuì nùm ngoaiá , anh Kiïtå laiä ca ã trùm triïuå àönì g. Anh Kiïtå viïtë tamå “Thu mua xacá ve” trïn banã g giêyë cûná g, àùtå ú ã ven àûúnâ g. Möiî chiïuì co á khoanã g 30 ngûúiâ túiá baná . Anh cho biïtë cû á têmì hai ngayâ thûúng laiá Trung Quöcë se ä túiá àûa 100 triïuå àönì g àï í thu mua xacá ve sêuì . Tû â àêuì muaâ túiá nay, anh àaä thu gom àûúcå 1 ta å (100kg) baná ài. Anh Ksor Lên (26 tuöií , xa ä Ia Tiïm) chú ã vú å túiá nha â anh Kiïtå cunâ g mötå tuiá xacá ve sêuì . Tuy tuiá phönì g lïn khaá lúná nhûng khi cên chûa àûúcå mötå ky á (1kg). Àï í co á sö ë xacá ve nayâ , anh Lên cunâ g vúå phaiã nhùtå , tòm trong khoanã g 10 giú.â Vúiá sö ë lûúnå g nayâ , vú å chönì g anh Lên àûúcå tra ã 1,4 triïuå àönì g. “Nhòn vêyå thöi chû á ài nhùtå cunä g kho á tòm, mïtå lùmæ . Mònh tranh thuã ca ã buöií trûa. Möiî göcë cêy ca â phï, cao su, àiïuì cunä g chó coá vaiâ con, göcë nhiïuì thò hún chucå con thöi. Thúiâ gian ranã h ma,â du â sao cunä g co á àönì g ra àönì g vaoâ àûa vú å mua gaoå ”, anh Lên noiá . Anh Lï Vùn Hunâ g (36 tuöií , tru á huyïnå Àûcá Cú, Gia Lai) laâ thûúng laiá àa ä nhiïuì nùm thu gom xacá ve sêuì àï í baná cho thûúng laiá Trung Quöcë . Anh Hunâ g chia se,ã viïcå thu mua xacá ve sêuì àa ä diïnî ra hún mötå thaná g nay. Möiî ky á xacá ve sêuì dao àönå g tû â 1,5 triïuå àïnë hún 2 triïuå àönì g. Nhûnä g con buön leã nhû anh Hunâ g se ä nhênå tiïnì cocå cuaã thûúng laiá Trung Quöcë , ài gom àûúcå vaiâ ngayâ seä xuêtë baná mötå lênì , chû á khöng àêuì cú, tñch trû.ä Theo anh Hunâ g, co á hai loaiå xacá ve sêuì (to va â nho)ã , moiå nùm Trung Quöcë thu mua hïtë , nhûng nùm nay hoå chó mua loaiå to. Anh Hunâ g noiá rùnç g, nùm ngoaiá thûúng laiá Trung Quöcë co á ngûúiâ thua lö î búiã mua xacá ve sêuì nho ã dênî àïnë dï î natá . “Töi thêyë viïcå thu mua nayâ cunä g co á lúiå cho ngûúiâ dên, vò ài nhùtå vaiâ tiïnë g la â co á tiïnì röiì , cha ã cênì àêuì tû gò ca.ã Riïng töi, cacá nha â thuöcë cuaã Viïtå Nam mònh cunä g àùtå mua möiî nùm gênì chucå ky.á Lo nhêtë la â thûúng laiá àêuì cú, tñch trûä sö ë lûúnå g lúná . Nhú ä may thûúng laiá Trung Quöcë ho å khöng mua nûaä se ä thiïtå haiå vö cunâ g lúná ”, anh Hunâ g noiá . Àï í thuênå tiïnå cho viïcå thu mua xacá ve sêuì , ngoaiâ cú sú ã nho ã mua baná cacá loaiå dûúcå liïuå ú ã Àûcá Cú, anh Hunâ g àùng thöng tin thu mua lïn cacá trang manå g xa ä höiå . Nùm nay coá rêtë nhiïuì thûúng laiá nïn hún mötå thaná g thu mua, anh Hunâ g múiá xuêtë baná hún 2 taå xacá ve sêuì . n Vaâi chêëm phaá vúái Nguyïîn Tham Thiïån Kïë Nguyïnî Tham Thiïnå Kïë thuöcå tuypá ngûúiâ phong nha,ä tocá tai lanä g tû,ã khöng rêu ria ngêuì dû;ä ùn noiá nhe å nhomä , lõch thiïpå , cûúiâ duyïn, ùn mùcå àiïuå àa,â boná g bêyí , khöng noiá to, mùtæ quùcæ lucá tao ngöå bïn ly rûúuå banå be.â [ TRÊNÌ NHÊTÅ MINH ] Nha â vùn Nguyïnî Tham Thiïnå Kïë Tacá phêmí múiá cuaã Nguyïnî Tham Thiïnå Kïë Ngûúâi dên úã Gia Lai àang àöí xö ài tòm, nhùåt xaác ve sêìu àïí baán cho thûúng laái Trung Quöëc vúái giaá hún 2 triïåu àöìng/kg. Xacá ve sêuì hiïnå co á gia á hún 2 triïuå àönì g/kg Trao àöií vúiá phoná g viïn, öng Trênì Vùn Ban, Chuã tõch UBND xa ä Ia Tiïm, cho biïtë trïn àõa banâ co á khoanã g 20 àiïmí thu mua xacá ve sêuì . Trûúcá tònh hònh trïn, öng Ban àaä giao cacá àún võ tuyïn truyïnì túiá ba â con, khöng àïí trûúnâ g húpå àï í hocå sinh nghó hocå ài nhùtå , anã h hûúnã g túiá viïcå hocå têpå . Theo öng Ban, viïcå ngûúiâ dên ài nhùtå xacá ve sêuì àa ä diïnî ra nhiïuì nùm, àõa phûúng chûa ghi nhênå gò anã h hûúnã g túiá sanã xuêtë , an ninh. Conâ viïcå thu mua àïí lamâ gò thò öng Ban noiá àang tòm hiïuí , hiïnå chûa nùmæ ro.ä [ TIÏNÌ LÏ ]
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==