8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Bảy n Ngày 29/3/2025 CON DAO HAI LƯỠI “Thực tế, dissing rap được xem như phần tinh hoa của cộng đồng hip hop rồi”, ICD, Quán quân King of Rap nhấn mạnh. Theo anh, đây là mảnh đất để các rapper “so trình”, bộc lộ cá tính, phơi bày mặt tối của bản thân và người khác một cách trực diện, điều mà các thể loại khác khó làm được. Từ đó, diss trở thành một công cụ sáng tạo, mang lại năng lượng cạnh tranh tích cực, kích thích cộng đồng rap phát triển về mặt kỹ thuật lẫn nội dung. Trong thị trường rap Việt, từng có nhiều cuộc rap diss giúp nghệ sĩ tạo dấu ấn. Pháo được biết đến từ King of Rap nhờ những bài diss gai góc. Hay HIEUTHUHAI, nhân vật bị nghi “dính đạn” trong MV của Pháo, cũng vụt sáng sau bài TRÌNH như một lời khẳng định cho các chỉ trích về năng lực. Nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Tường Khanh cho rằng, diss là hình thức phản biện bằng âm nhạc. Nó buộc người viết phải thông minh, biết sử dụng ngôn từ, cấu trúc và nhạc tính để tạo sức nặng. Khi làm đúng, nó giúp nâng cao kỹ năng, thậm chí trở thành tài sản văn hóa. Tuy nhiên, trong cộng đồng rap, sự tiết chế có vẻ chưa bao giờ là thế mạnh. Thế nên, người ta mới lo lắng đặt ra những câu hỏi như: Diss có nên tồn tại trong rap hay không, và nếu có thì đến đâu là vừa? Công kích như thế nào để không trở thành ngòi nổ cho hận thù cá nhân, không biến âm nhạc thành chiến trường ồn ào vô nghĩa? Diss có thể là công cụ thể hiện kỹ năng, đối thoại nghệ thuật, hay phản ánh thực trạng xã hội, nếu được làm với tư duy phê bình sắc sảo. Nhưng nếu chỉ nhằm bôi nhọ đối phương, châm chọc đời tư hay câu view bằng tranh cãi, diss sẽ sớm tự triệt tiêu giá trị của chính nó. Còn nhớ, vào năm ngoái, rapper Rich Choi dùng bản The Liems Freestyle đích danh “gọi thẳng” đến nhiều cái tên Dế Choắt, Wowy, GDucky, ICD, Hazel,... với mục đích “khuyên nhủ đồng nghiệp, bảo ban anh em” đã khiến cộng đồng Rap Việt rơi vào dầu sôi lửa bỏng trong suốt một thời gian dài. Hàng loạt những tấn công cá nhân đến từ các nhóm fan khác nhau nổ ra sau đó khiến nhiều người phát hoảng vì độ “chướng khí mù mịt” mà một bài diss có thể tạo ra. Hoặc cũng có trường hợp như B Ray từng nổi tiếng nhờ các bản diss “đốt sạch đối thủ”, giờ đây khi đã là HLV Rap Việt, B Ray từ chối tiếp tục “so trình”. Lý giải cho lựa chọn này, B Ray chia sẻ: “Không cần làm nhạc để mất hết tất cả chỉ để nhằm làm hài lòng một nhóm người độc hại”. B Ray được cho là một người “thoát hiểm” may mắn. Bởi có một thực tế, dù nghệ sĩ có làm lành, dừng diss hay chuyển hướng sang sáng tạo khác, thì fan, đặc biệt là fan toxic (độc hại), vẫn tiếp tục công kích, khơi lại mâu thuẫn, thậm chí chuyển từ nghệ sĩ sang tấn công cá nhân. “Ngay cả khi nghệ sĩ muốn dừng lại, cộng đồng fan có thể không MV Sự nghiệp chướng của Pháo đang vững vàng ở vị trí top 1 YouTube Việt Nam, soán ngôi Bắc Bling của Hòa Minzy. Không chỉ vì giai điệu bắt tai hay hình ảnh bắt mắt, ca khúc này còn gây xôn xao bởi tinh thần diss (công kích) rõ rệt, khơi lại tranh cãi cũ giữa Pháo và ViruSs. Nhân sự kiện này, câu hỏi về văn hóa diss trong rap một lần nữa được đặt ra. Nó đang tạo thêm màu sắc cho đời sống âm nhạc hay đẩy nghệ sĩ và khán giả vào một vòng xoáy công kích độc hại? Đọc Trong chiến hào Thành cổ của cố Đại tá Chu Tam Thành, tôi bị ám ảnh bởi cuộc đối đáp giữa những người lính vừa tiến vào trận địa Thành Cổ. Khi ấy đúng dịp Rằm tháng Bảy nước Thạch Hãn dâng cao, một người nói về sự tích mưa Rằm tháng Bảy, rằng mưa nước lên để chở mả cho người âm, sau đó hỏi liệu chúng mình hy sinh cho thuộc vào thập loại chúng sinh không? Một người đốp lại, liệt sỹ không nằm trong thập loại ấy. Một người khác cướp lời, nằm trong thì đã sao, đều là người cả, đốt mã có quần áo, giày dép, vàng lá, có khi cả xe đạp, ngựa nghẽo cưỡi nhong nhong chả thích à? Tớ mà hy sinh, tớ chịu nằm trong thập loại ấy… Trong những năm khốc liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, lớp lớp thanh niên từ mọi miền đất nước cùng khoác balo, quàng cây súng ra chiến trường. Họ xem cái chết bình thản, nhẹ nhàng đối mặt với nó. Họ sẵn sàng chết bất cứ lúc nào, bởi đã sống cuộc đời trọn vẹn, vì lý tưởng cách mạng, vì tình yêu quê hương, đất nước. Và khi những người lính nằm xuống, đó không phải cái chết mà tất cả thường định nghĩa. Máu của họ đã đổ để nhuộm đỏ lá cờ Tổ quốc, thắp sáng ý chí đấu tranh và tô thắm truyền thống anh hùng của dân tộc. Liệu họ có thuộc vào thập loại chúng sinh không? Tôi không biết. Nhưng tôi chắc chắn một điều, sự hy sinh của những anh hùng liệt sĩ là vô giá. Và họ bất tử, trường tồn mãi trong tâm khảm những người đang sống. Đến Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn, trên khu đồi Bến Tắt, thuộc địa phận xã Linh Trường, huyện Gio Linh, vào một ngày lất phất mưa bụi bay, nhưng tôi không hề cảm thấy lạnh lẽo. Trong không gian ngát hương trầm cùng tiếng chuông vang lên từ Đại hồng chung trên đỉnh đồi, có một sự ấm cúng lan tỏa khắp 10.263 phần mộ các liệt sĩ đã hy sinh trên chiến trường Trường Sơn. Dù không phải ngày lễ, rất đông người đến dâng hương, tưởng niệm các bậc tiền nhân. Đó là các em học sinh đến từ Quảng Nam theo hành trình “Tìm về địa chỉ đỏ”, là các cựu chiến binh tìm đến bên đồng đội cũ, là những đồng bào muốn thắp nén hương thơm thay cho lời Những anh hùng liệt sĩ là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, đánh đổi tuổi thanh xuân lấy ngày thống nhất non sông và khúc khải hoàn chiến thắng. NGẪM SUY MIỀN "GIÓ LÀO, CÁT TRẮNG" Người dân dâng hương, tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ tại Nghĩa trang Trường Sơn ẢNH: TRỌNG TÀI nTHANH HẢI KÝ SỰ B Ray sau nhiều bản diss phải giải trình đã từ chối “so trình” với lý do “không cần làm nhạc để mất đi tất cả” Kỳ 4: Khúc khải hoàn từ đất Cô Hồng quản trang, cựu thanh niên xung phong Binh đoàn Trường Sơn ẢNH: NHƯ Ý Đằng sau những cú công kích có vần điệu Độ Mixi bị tấn công dù “không liên quan” Dissneeland, sân chơi battle rap (đấu rap) hoạt động từ năm 2016, đang đối mặt với làn sóng chỉ trích dữ dội sau trận đấu ngày 23/3 tại Hà Nội. Nguyên nhân xuất phát từ phần thi của một rapper sử dụng lời lẽ công kích streamer Độ Mixi, người không liên quan tới sự kiện. Dù BTC đã yêu cầu không phát tán nội dung và MC ILL nhanh chóng xin lỗi, đoạn rap nhạy cảm vẫn bị khán giả tung lên mạng, kéo theo phản ứng gay gắt từ cộng đồng mạng và chính Độ Mixi. Vụ việc bị đánh giá là nghiêm trọng, vượt ra ngoài giới hạn của văn hóa rap diss khi tấn công cá nhân không tham gia cuộc đấu. Sự cố cho thấy, ranh giới giữa tự do sáng tạo và độc hại trong battle rap đang bị xóa nhòa. Battle rap dễ biến tướng thành sân khấu bạo lực ngôn từ, gây tổn thương cho người bị nhắc tên đồng thời làm méo mó giá trị văn hóa mà battle rap vốn dĩ hướng tới. Rich Choi từng gây chia rẽ cộng đồng rap bằng bản diss “bảo ban anh em”
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==