9 n Thứ Tư n Ngày 12/3/2025 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ đậy kín. Khoảng 3-4 tháng sau, chọn lúc trời nắng to, cá sẽ được khuấy đều để xác cá tan ra, rồi tiếp tục ủ kín, phơi nắng khoảng 10 tháng nữa. “Khoảng một năm rưỡi, khi kiểm tra các hũ mắm đã chuyển màu đỏ, có mùi thơm là lúc thu hoạch được”, ông Mười cho biết. Trên thị trường vẫn gọi là mắm “nhĩ”, ông Mười khẳng định dân Mân Thái gọi là nhỉ mới chính xác. Từ xưa, quá trình ủ mắm để làm loại mắm lọc qua phễu, nhiều chum lâu ngày bị nứt, nước mắm rỉ từ chum ra, người ta lấy bát hứng từ khe nứt rỉ ra thấy ngon hơn hẳn. Mắm nhỉ có tên gọi từ đó. “Phải chờ mắm thẩm thấu từ trên rồi nhỉ từng giọt xuống nên dân làng gọi là nhỉ (rỉ). Còn đổ mắm qua phễu có lớn có màng lọc như các làng nghề hiện nay, đó là cách làm để lấy số lượng nhiều” ông Mười giải thích. Hôm đến, có 4 hũ mắm đang thu hoạch, những hũ mắm to, bên dưới đục lỗ, gắn vòi nhỉ từng giọt mắm đỏ au. Phải mất từ 24 giờ đến 48 giờ mỗi chum mắm mới cho ra 1 lít nước mắm. GIỮ LẤY NHỮNG DI SẢN VĂN HÓA BIỂN CÒN SÓT LẠI Ông Mười nhẩm tính, một chum ủ 40 kg cá cơm than thì lấy được khoảng 12 lít mắm nhỉ. Trong khi, nếu làm mắm bằng cách lọc qua phễu như các làng nghề thì lấy được khoảng 23 lít nước mắm. Mắm để nhỉ giọt sẽ có màu đỏ đậm hơn mắm lọc. Vì thế mắm nhỉ đắt tiền hơn nhưng bù lại hương vị tinh khiết và thơm ngon hơn nhiều. Tiến sĩ Phạm Châu Huỳnh, Giám đốc Trung tâm Công nghệ sinh học Đà Nẵng là người rất tâm huyết, có nhiều đề tài bảo tồn văn hóa miền biển, trong đó có nghề làm nước mắm truyền thống đã theo đuổi nhiều năm. Ông và anh chị em trung tâm đã trực tiếp mục sở thị quy trình, cách làm mắm nhỉ truyền thống của làng chài Mân Thái mà ông Mười đang bảo tồn. Một đề tài bảo tồn nghề mắm nhỉ truyền thống của vùng Mân Thái đang được trung tâm xây dựng và kiến nghị lên thành phố, để gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa miền biển cho thế hệ sau. Tiến sĩ Huỳnh chia sẻ, ông ấn tượng với cách làm mắm kỳ công, chăm chút của người xưa. Cách làm đó đang được ông Mười lưu giữ một cách “tôn trọng quá khứ”. Đó là di sản của cha ông để lại, cần được gìn giữ và phát huy để thành một bản thể trong văn hóa Việt Nam khi phát triển và hội nhập quốc tế. Hiện nay, những quốc gia phương Tây đã quan tâm nhiều về nước mắm. Ngay trung tâm Công nghệ sinh học, thời gian qua, đã tiếp và làm việc với các đoàn Nhật Bản, trong đó có các giáo sư của các trường đại học đã qua làm việc để phối hợp thực hiện các đề tài quốc tế về những sản phẩm nước mắm và tương tự. “Nhật Bản tổ tiên của họ cũng làm nước mắm nhưng sau đó bị ảnh hưởng đồng hóa bởi các loại nước tương bên ngoài du nhập vào. Khi qua Đà Nẵng họ rất tâm huyết để phục hồi lại nghề truyền thống. Câu chuyện đó, để thấy nước mắm truyền thống, trong đó có cách làm mắm nhỉ rất là quý giá. Chúng ta cần gìn giữ và nâng tầm một di sản quý giá của văn hóa biển. Đó không chỉ là nghề mà là hồn cốt, kết tinh của một vùng đất”, ông Huỳnh cho biết. Nhắc đến làng chài cổ, ông Huỳnh bảo, làng chài cổ Nam Ô mất đi tiếc vô cùng. Đà Nẵng giờ còn vùng Mân Thái vẫn còn duy trì nghề đi biển với số thuyền, ngư dân còn nhiều, nghĩa là văn hóa đi biển vẫn còn. “Giữa một đô thị phát triển như Đà Nẵng còn làng chài cổ thì sẽ rất đáng quý. Phải làm sao duy trì được vì đó là cả một di sản văn hóa giá trị không gì đong đếm được”, ông Huỳnh bộc bạch. N.T Cá cơm than ủ với muối tinh, phơi nắng hơn 1 năm, mất 24 đến 48 giờ mới nhỉ ra một lít nước mắm đỏ au, thơm phức Ông Mười chăm chút những chum mắm để đảm bảo sạch sẽ nhất ẢNH: NGUYỄN THÀNH Các ứng viên đều được đánh giá khách quan, không chỉ qua một phần thi mà cả quá trình ẢNH: PHẠM NGUYỄN Với giọng văn văn dịu dàng đầy cá tính, người đọc dễ dàng nhận ra nhân vật của Minh Ngọc là những phụ nữ đương đại, đa dạng phong cách, từ cô gái mới lớn cho tới những người tình, người mẹ, những cô gái ưa phiêu lưu khám phá hay kẻ cao sang, người cùng khốn, có người chấp nhận sự chèn ép như một nô lệ hay có người sẵn sàng hy sinh cho người khác… Mỗi truyện ngắn đều được tác giả lựa chọn nhân vật người nữ là trung tâm và Minh Ngọc mượn yếu tố của hoàn cảnh, của bối cảnh xã hội-thời đại để cảm nhận và bóc tách các lớp vỏ tâm lý của họ ở nhiều độ tuổi. Cũng từ trung tâm là các nhân vật nữ, tác giả đã đặt họ giữa vòng tròn tương quan của tập thể như gia đình, cha mẹ, anh chị em, bạn bè, xã hội để rồi cho người đọc thấy mối liên hệ tương quan đó đã phản chiếu đến đời sống, và những biến chuyển của đời sống dao động “hồ nước cảm xúc” bên trong mỗi người. Chính Minh Ngọc thừa nhận tất cả các nhân vật chính và phụ trong truyện đều được chị gom nhặt từ các nguyên mẫu ngoài đời thật. Một điều khá thú vị là một số truyện ngắn trong tập sách này đã được chuyển thể thành phim như truyện Gói Cẩm Lệ (phim Ngọc Viễn Đông do Hồng Ánh thủ vai), phim Trăng huyết (Ngô Thanh Vân đóng) và Sắc (Trương Ngọc Ánh đóng)… Ngoài ra, Minh Ngọc còn là tác giả của phim Song Lang cũng như đang làm hậu kỳ cho bộ phim Quán Kỳ Nam. Minh Ngọc cho rằng với mỗi tác phẩm, soi vào đó người xem có thể thấy được thấp thoáng phận đời của chính bản thân hay một người nào đó chung quanh. Minh Ngọc thừa nhận khi lao vào làm việc, chị ít khi lưu tâm đến việc mình là nữ và chỉ biết mình là một người sáng tác phải làm tốt và chuyên nghiệp hết sức có thể. Dù rằng có thể vẫn có những rắc rối từ những định kiến luôn có trong một xã hội phụ hệ nhưng chị không phải trăn trở, khắc khoải về giới tính như các đồng nghiệp nữ khác. “Tôi có khuynh hướng không viết những gì mình không rành, không trải nghiệm qua. Trong tuyển tập này, có những truyện viết từ tôi tuổi mới lớn và có truyện mới viết cách đây không lâu. Khi viết, tôi đặt tâm thế vào thời mình đang sống, và luôn có cảm giác tuổi trẻ là tuổi mình đang mang, dù con số có tăng đến đâu”, Minh Ngọc nói. Đánh giá về tập sách Hồ nước mùa Xuân, PGS-TS Nguyễn Thị Thanh Xuân cho rằng không như một số nhà văn nữ in hằn lịch sử, khuôn định trong cảm quan xã hội, Nguyễn Thị Minh Ngọc tung tăng trong tinh cầu của những tình thân (gia đình, bạn bè). Một vài biến cố tình tiết mang tính thời sự được tác giả nhắc qua như thể nhân tiện, thờ ơ như một cái phẩy tay”. Còn theo GS Nguyễn Văn Sâm, tuyển tập là những câu chuyện được chắt lọc, viết về cuộc đời và thân phận của nhiều người phụ nữ. Đó là “những con người từng bước qua sóng gió cuộc đời, có bầm dập đau thương trong cuộc sống từ quá khứ đến hiện tại, họ có chút ngang ngạnh, phản kháng trước những va chạm bất công và có cả sự chịu đựng trong tủi nhục”, GS Nguyễn Văn Sâm nói. TRỌNG THỊNH trong đó có người đã đồng hành suốt bảy mùa hoa hậu. Với hàng chục năm làm việc trong lĩnh vực này, không gì có thể lọt qua con mắt của những người đã quen với từng chi tiết nhỏ nhất về nhân trắc học”. Giám khảo nhân trắc học nhấn mạnh, sự cải thiện về hình thể của người Việt ngày càng rõ rệt. Nếu trước đây, tỷ lệ hình thể của nhiều thí sinh chưa thực sự cân đối thì nay, chiều cao, dáng đứng, dáng ngồi đều có sự thay đổi tích cực. “Các thí sinh có tỷ lệ chân dài hơn, thân hình cân đối hơn, đặc biệt là nhiều bạn sở hữu vòng eo nhỏ gọn, thắt đáy lưng ong đúng chuẩn. Là một bác sĩ nữ, tôi cũng phải trầm trồ trước vẻ đẹp tự nhiên của các em. Quả thực, nét đẹp mà tạo hóa ban tặng đôi khi còn vượt ngoài mong đợi”. Điều đặc biệt hơn cả, theo bác sĩ Thủy là tỷ lệ thí sinh có vẻ đẹp tự nhiên ngày càng cao. "Hầu hết các thí sinh không hề can thiệp nội khoa hay ngoại khoa, giữ nguyên nét đẹp nguyên bản. Điều đó không chỉ chứng tỏ các bạn trân trọng vẻ đẹp tự nhiên mà còn cho thấy một thế hệ trẻ ngày càng hiểu rõ giá trị của bản thân, biết cách chăm sóc và hoàn thiện chính mình theo thời gian", bác sĩ Trương Hoàng Lệ Thủy nói. HẠ ĐAN Á hậu 1 Hoa hậu Việt Nam 2020 Phạm Ngọc Phương Anh, thành viên Ban giám khảo đặc biệt ấn tượng với một số thí sinh có dự án nhân ái riêng. "Có những bạn đã thực hiện dự án thiện nguyện trước khi đến với cuộc thi. Điều đó cho thấy các bạn đã có ý thức trách nhiệm với cộng đồng từ rất sớm”. Thân phận phụ nữ đương đại qua góc nhìn Minh Ngọc Diễn viên, đạo diễn kiêm nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc vừa ra mắt tập sách Hồ nước mùa Xuân (NXB Phụ Nữ). Đây là cuốn sách tập hợp 21 truyện ngắn được tuyển chọn từ hơn 80 tác phẩm của Minh Ngọc. Trong đó, mỗi tác phẩm lại kể về 1 thân phận người phụ nữ với những nỗi niềm chất chứa của thời đại. Nguyễn Thị Minh Ngọc được biết tới với nhiều vai trò như diễn viên, đạo diễn, tác giả kịch bản, biên kịch, giảng viên sân khấu, nhà văn... Chị đã có hàng trăm vai diễn trên sân khấu, là đạo diễn hơn 30 vở kịch, là tác giả của hơn 70 vở kịch và phim điện ảnh. Minh Ngọc là người phụ nữ Việt đầu tiên đưa các tác phẩm Việt Nam vào sân khấu off-off Broadway tại New York (Mỹ) với cương vị tác giả, đạo diễn và diễn viên như: Người đàn bà thất lạc (2008) và Chúng Tôi Là.. (2011). Với vai trò cầm bút, Minh Ngọc đã từng ra mắt kịch bản Cô đào hát (2023) cùng nhiều truyện ngắn được giới thiệu trong các tờ báo, tạp chí. Minh Ngọc đã được Hội Nhà văn TPHCM bình chọn là một trong 20 nhà văn tiêu biểu của TPHCM. Bìa cuốn “Hồ nước mùa Xuân”
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==