Chó trong gênì ba thaná g àêuì tiïn nùm 2025, camã giacá bêtë an àa ä hiïnå hûuä . Ú Ã My,ä nùm múiá bùtæ àêuì bùnç g mötå cuöcå tênë cöng khunã g bö;ë sau ào á la â cacá vuå hoaã hoanå , pha á huyã cuöcå sönë g, nha â cûaã va â sinh kï.ë Nhûnä g tai ûúng thïë ky ã giú â êpå àïnë möiî thaná g, trong khi chiïnë tranh vaâ dõch bïnå h luên phiïn nöië àuöi nhau. Trú á trïu thay, tûâ “chûa tûnâ g thêyë ” àa ä trú ã thanâ h mötå thoiá quen. Dûúnâ g nhû chuná g ta àang mùcæ ketå trong mötå chu ky â tai hoaå khöng ngûnâ g nghó, khöng coá thúiâ gian àïí phucå höiì thò mötå thamã hoaå múiá àa ä laiå bùtæ àêuì . Àa khunã g hoanã g - mötå thuêtå ngû ä do cacá tacá gia ã Edgar Morin vaâ Anne Brigitte Kern àùtå ra - amá chó rùnç g chuná g ta khöng chó phaiã àöië mùtå vúiá cacá thamã hoaå liïnì kï ì ma â chuná g conâ liïn quan àïnë nhau, khiïnë moiå thû á trú ã nïn töiì tï å hún. Hoùcå , nhû öng Adam Tooze, mötå giaoá sû lõch sû ã va â trñ thûcá cöng chuná g taiå Àaiå hocå Columbia (My)ä àa ä noiá : “Trong polycrisis, tuy hêuå qua ã khacá nhau, nhûng vò chuná g tûúng tacá vúiá nhau nïn töní g thï í trú ã nïn trêmì tronå g hún ca”ã . Thï ë giúiá toanâ cêuì hoaá cuaã chuná g ta àûúcå xêy dûnå g trïn cacá hï å thönë g kïtë nöië va â khi mötå hï å thönë g bõ xaoá trönå , cacá hï å thönë g khacá cunä g vêyå - vñ du,å khñ hêuå noná g lïn lamâ tùng nguy cú xayã ra àaiå dõch, àaiå dõch lamâ suy yïuë nïnì kinh tï,ë va â nïnì kinh tïë khöng öní àõnh thucá àêyí biïnë àönå g chñnh trõ. “Loaiå bêtë öní nayâ lamâ mêtë cên bùnç g hï å thönë g lúná ”, nha â nghiïn cûuá Thomas Homer-Dixon noiá . Tûúng tûå nhû vêyå , ngay caã cacá chuyïn gia cunä g thûúnâ g khöng hiïuí ro ä vï ì cacá h cacá hï å thönë g toanâ cêuì tûúng tacá vò chuná g bõ cö lêpå trong cacá nganâ h cuaã chuná g. Àiïuì ào á hanå chï ë kha ã nùng àöië mùtå vúiá cacá vênë àï ì giao thoa cuaã chuná g ta: khunã g hoanã g khñ hêuå dênî àïnë di cû; nanå phên biïtå thucá àêyí sû å tröiî dêyå cuaã phe cûcå hûuä ú ã cacá quöcë gia tiïpë nhênå ngûúiâ di cû; chñnh phuã cûcå hûuä lamâ suy yïuë cacá biïnå phapá baoã vï å möi trûúnâ g; thiïn tai coá sûcá tanâ pha á lúná hún. Tuy nhiïn, cacá chuyïn gia vïì di cû coá thï í khöng phaiã la â chuyïn gia vï ì khunã g hoanã g khñ hêuå , va â cacá chuyïn gia vïì khñ hêuå co á thï í co á kiïnë thûcá hanå chï ë vï ì àõa chñnh trõ. Ào á la â ly á do taiå sao öng HomerDixon tin rùnç g giao tiïpë tötë hún la â àiïuì cênì thiïtë - khöng chó àïí taoå ra sû å àönì g thuênå xung quanh thacá h thûcá hiïnå taiå ma â conâ àï í giaiã quyïtë no.á Öng àiïuì hanâ h Viïnå Cascade, núi àang thucá àêyí “mötå cönå g àönì g cacá hocå gia,ã chuyïn gia, nhaâ khoa hocå va â nha â hoacå h àõnh chñnh sacá h quöcë tï ë tiïpë cênå khaiá niïmå àa khunã g hoanã g theo hûúná g xêy dûnå g”. “Xêy dûnå g” la â tû â khoaá . “Banå phaiã chêní àoaná àuná g trûúcá khi co á thï í kï àún thuöcë ”, öng noiá . Viïcå tòm ra chêní àoaná co á nghôa laâ xem xetá cacá h hïå thönë g khacá nhau - khñ hêuå , àõa chñnh trõ, giao thöng, thöng tin... - giao thoa va â xacá àõnh “àiïmí can thiïpå coá àonâ bêyí cao”: “nhûnä g núi banå co á thïí tham gia vaâ taoå ra tacá àönå g lúná vúiá khoanã àêuì tû tûúng àöië thêpë ”. Cacá àï ì xuêtë cuaã Viïnå Cascade nhùmæ vaoâ giaiã quyïtë nhûnä g nguyïn nhên chñnh cuaã cuöcå àa khunã g hoanã g, chùnè g hanå nhû phên cûcå va â biïnë àöií khñ hêuå , bùnç g cacá h caiã thiïnå chûúng trònh gianã g dayå úã trûúnâ g hocå àï í cunã g cö ë hiïuí biïtë cuaã hocå sinh vaâ mú ã rönå g viïcå sû ã dunå g nùng lûúnå g àõa nhiïtå sêu. Mötå sö ë ngûúiâ phanã àöië gia ã thuyïtë vï ì àa khunã g hoanã g. Nha â sû ã hocå Niall Ferguson àaä coi no á “chó la â lõch sû ã àang diïnî ra”. Theo nhaâ khoa hocå chñnh trõ Daniel Drezner, nhûnä g ngûúiâ unã g hö å “cho rùnç g co á nhûnä g tacá àönå g tiïu cûcå manå h me ä ma â thûcå tï ë co á thï í khöng tönì taiå ” - noiá cacá h khacá , khi cacá cuöcå khunã g hoanã g chönì g cheoá lïn nhau, kïtë qua ã co á thï í khöng phaiã lucá naoâ cunä g tï å (vñ du,å lïnå h gianä cacá h do àaiå dõch àaä àem laiå mötå sö ë lúiå ñch ngùnæ hanå cho möi trûúnâ g). Mötå sö ë ngûúiâ chó ra cacá cuöcå khunã g hoanã g trong quaá khûá la â bùnç g chûná g cho thêyë nhûnä g gò chuná g ta àang traiã qua khöng phaiã la â múiá . Öng Homer-Dixon khöng àönì g y.á “Chuná g ta àang di chuyïní qua á xa va â qua á nhanh ra khoiã traiã nghiïmå trûúcá àêy cuaã loaiâ ngûúiâ àïnë nöiî nhiïuì hocå gia ã khöng coá khuön khöí nhênå thûcá àï í nùmæ bùtæ tònh hònh hiïnå taiå , ngay caã khi ho å nïn lamâ vêyå ”, öng viïtë vaoâ nùm 2023. Mùtå khacá , öng cho biïtë “cuöcå khunã g hoanã g thûcå chêtë co á thï í la â thúiâ àiïmí àï í taoå ra nhûnä g thay àöií àaná g kï”í , búiã vò no á cho thêyë cacá h vênå hanâ h hiïnå taiå khöng conâ phu â húpå . “Àêy thûcå sû å la â thúiâ àiïmí quan tronå g trong lõch sûã nhên loaiå , vaâ moiå thû á àïuì kha ã thi”, öng HomerDixon cho biïtë . Va â vï ì thuêtå ngûä nayâ , du â nghe àaná g sú,å öng Tooze tin rùnç g no á cunä g co á thï í la â mötå nguönì an uiã . “Töi nghô rùnç g viïcå àùtå tïn rêtë hûuä ñch. Noá co á tacá dunå g trõ liïuå ”, öng noiá . Khi thïë giúiá giönë g nhû mötå cún acá mönå g, viïcå xacá àõnh tònh tranå g bïnå h se ä giupá chuná g ta hiïuí ro ä hún vï ì no á va â ào á la â mötå tia hy vonå g giûaä sû å hönî loanå . n Nhòn ra thïë giúái 13 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Àöng Êu vaâ ra mùæt möåt cöng cuå baáo caáo daânh riïng cho nûúác Anh. Àaåi biïíu quöëc höåi Chi Onwurah, Chuã tõch UÃy ban Khoa hoåc, àöíi múái vaâ Cöng nghïå cuãa Haå viïån, cho biïët: “UÃy ban àang àiïìu tra tònh traång lan truyïìn thöng tin sai lïåch trûåc tuyïën. Cuöåc àiïìu tra cuãa chuáng töi àaä nïu lïn nhûäng lo ngaåi àaáng kïí vïì hiïåu quaã cuãa Àaåo luêåt An toaân Trûåc tuyïën (OSA) trong viïåc giaãi quyïët caác haânh vi xêëu trïn maång, caác möëi àe doåa tûâ AI vaâ caác vêën àïì vïì quaãng caáo trûåc tuyïën. Trûúâng húåp naây cho thêëy tñnh cêëp thiïët trong viïåc khùæc phuåc nhûäng thiïëu soát cuãa OSA àïí àaãm baão rùçng, noá coá thïí baão vïå cöng chuáng”. “Nhûäng keã lûâa àaão àang phaåm töåi hònh sûå vaâ phaãi bõ trûâng phaåt. Nhûng caác cöng ty truyïìn thöng cuäng coá traách nhiïåm àaãm baão trang web cuãa hoå khöng cung cêëp nïìn taãng cho nhûäng nöåi dung nhû vêåy”, möåt phaát ngön viïn cuãa chñnh phuã Anh cho biïët. Möåt phaát ngön viïn cuãa Meta traã lúâi rùçng, viïåc chaåy quaãng caáo “khuyïën khñch hoùåc taåo àiïìu kiïån cho caác vuå lûâa àaão” laâ vi phaåm chñnh saách cuãa cöng ty. Hoå cho biïët: “Moåi ngûúâi cêìn chung tay giaãi quyïët nhûäng vuå lûâa àaão tinh vi naây, àoá laâ lyá do vò sao chuáng töi taåo ra chûúng trònh Trao àöíi thöng tin gian lêån (FIRE) àïí cho pheáp caác ngên haâng vaâ töí chûác taâi chñnh chia seã thöng tin vaâ giaãi quyïët vêën àïì naây töët hún”. Google viïtë : “Baoã vï å ngûúiâ dunâ g la â ûu tiïn hanâ g àêuì cuaã chuná g töi vaâ chuná g töi coá chñnh sacá h nghiïm ngùtå àï í quanã ly á cacá loaiå quanã g caoá va â nha â quanã g caoá trïn nïnì tanã g cuaã mònh. Chuná g töi apá dunå g chñnh sacá h cuaã mònh thûúnâ g xuyïn vaâ chuná g töi seä xoa á moiå quanã g caoá vi phamå ”. n Nhên viïn taiå mötå trong nhûnä g trung têm lûaâ àaoã ú ã Georgia Nhên loaåi àang rúi vaâo “àa khuãng hoaãng”? Thuêtå ngû ä “polycrisis” (àa khunã g hoanã g) ngayâ canâ g phö í biïnë khi Traiá àêtë phaiã àöië mùtå hïtë thamã hoaå nayâ àïnë thamã hoaå khacá . Camã giacá thêtå choaná g ngúpå - nhûng nhiïuì chuyïn gia tin rùnç g chêní àoaná la â bûúcá àêuì tiïn àïí giaiã quyïtë no.á [ HOAI VY ] (theo theguardian.com, ngaây 6/3/2025) Mötå ngöi nhaâ böcë chayá ú ã California, ngayâ 8/1 Hiïnå tûúnå g àa khunã g hoanã g xuêtë hiïnå do cacá hï å thönë g liïn kïtë chùtå che ä vúiá nhau (minh hoaå ) ly á nayâ àûúcå àapá ûná g, öng Marocco khöng giûä bêtë ky â chûcá vu å naoâ taiå USADF, vaâ öng khöng àûúcå phepá noiá hoùcå hanâ h àönå g thay mùtå cho quy”ä , Brehm viïtë . Khoanã g 30 nhên viïn àaä co á mùtå trong toaâ nha â khi öng Marocco àïnë cunâ g àöiå DOGE - àûúcå mö ta ã la â mötå nhomá àanâ öng treã àeo ba lö - coá yá àõnh sa thaiã dûaå trïn lïnå h hanâ h phapá do öng Trump ban hanâ h vaoâ ngayâ 19/2. Cuöcå àöië àêuì , dênî àêuì búiã mötå trong nhûnä g cú quan chñnh phuã nho ã nhêtë chó co á khoanã g 50 nhên viïn, àaä àûúcå cacá quan chûcá chñnh phuã hoan nghïnh nhû mötå hanâ h àönå g phanã khaná g chönë g laiå cuöcå canâ quetá bö å mayá liïn bang cuaã öng Trump vaâ Musk. Lïnå h cuaã öng Trump tuyïn böë USADF va â ba cú quan khacá -Tö í chûcá Baoã tönì Di tñch Presidio, Quyä Inter-American (chuyïn taiâ trú å cho cacá hoatå àönå g phatá triïní ú ã My ä Latinh vaâ Caribe) vaâ Viïnå Hoaâ bònh My ä - la â “khöng cênì thiïtë ” va â phaiã bõ xoaá bo.ã Cuöcå chamå traná diïnî ra sau khi àanã g Dên chuã cöng khai lïn aná nö î lûcå giaiã thï í cú quan nayâ la â bêtë húpå phapá . “Bêtë ky â nö î lûcå naoâ nhùmç àún phûúng giaiã thï í USADF àïuì vi phamå luêtå phapá va â vûútå qua á giúiá hanå cuaã quyïnì hanâ h phapá ”, cacá thanâ h viïn àanã g Dên chuã cuaã uyã ban àöië ngoaiå Ha å viïnå àa ä viïtë trong mötå la á thû gûiã öng Trump ngayâ 24/2. Àanã g Dên chuã àa ä lêpå luênå rùnç g DOGE khöng coá thêmí quyïnì àï í loaiå bo ã mötå cú quan àöcå lêpå do Quöcë höiå thanâ h lêpå va â cacá nö î lûcå àûa öng Marocco lïn lamâ chu ã tõch tamå thúiâ cuaã USADF vaâ IAF la â bêtë húpå phapá . Theo mötå viïn chûcá quen thuöcå vúiá tònh hònh, khöng giönë g nhû cacá cú quan liïn bang khacá nhû USAid, USADF laâ mötå “têpå àoanâ àûúcå Quöcë höiå cêpë phepá ”, vúiá mötå höiå àönì g quanã trõ àûúcå Töní g thönë g àï ì cû ã va â Thûúnå g viïnå xacá nhênå . “Àiïuì lï å nïu ro ä rùnç g USADF khöng thïí giaiã thï í trû â khi co á àaoå luêtå cuaã Quöcë höiå ”, viïn chûcá nayâ cho biïtë . “Chu ã tõch USADF khöng nhênå lïnå h tû â bêtë ky â ai ngoaiå trû â ban quanã trõ. Chuã tõch thêmå chñ conâ khöng àûúcå phepá nhênå lïnå h tû â töní g thönë g My”ä . Cú quan nayâ , àûúcå Quöcë höiå thanâ h lêpå vaoâ nùm 1980 àïí hö î trú å cacá doanh nghiïpå nho ã phucå vu å cacá cönå g àönì g thiïuí sö ë ú ã chêu Phi, tûâ lêu àa ä nhênå àûúcå sû å unã g hö å rönå g raiä cuaã ca ã hai àanã g. Tûâ nùm 2019 àïnë nùm 2023, cú quan nayâ àa ä trao cacá khoanã taiâ trú å trõ gia á khoanã g 141 triïuå USD (3,6 nghòn tyã VND) cho 1.050 doanh nghiïpå àõa phûúng, giupá àú ä hún 6,2 triïuå ngûúiâ . n Chuã nhêåt 9/3/2025 Quảng cáo THÔNG BÁO MẤT GIẤY TỜ Tôi tên là Lê Thị Bích Thủy, trên đường về nhà tôi có đánh rơi Hợp đồng mua bán căn hộ CH09-03/2019/HĐMB ngày 8/11/2019. Ai nhặt được xin liên hệ giúp tôi theo số điện thoại: 0903.146.599 Tôi xin trân trọng cám ơn!
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==