10 n Thứ Sáu n Ngày 7/3/2025 ĐỜI SỐNG Lòng tin của công chúng bị xói mòn THIẾU CÔNG KHAI, MINH BẠCH TRONG HOẠT ĐỘNG TIỀN TỪ THIỆN ĐI ĐÂU? Một trong những vụ việc khiến dư luận dậy sóng gần đây là trường hợp của TikToker Phạm Thoại và chị Lê Thị Thu Hòa, mẹ của bé Bắp - một bệnh nhi mắc ung thư máu. Vào cuối năm 2024, Phạm Thoại đã kêu gọi cộng đồng mạng quyên góp để hỗ trợ chi phí điều trị cho bé Bắp, và số tiền thu được lên tới hơn 16,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến ngày 24/2, số dư tài khoản chỉ còn hơn 50 triệu đồng, không hề có một bản sao kê chi tiết nào được công bố. Không dừng lại ở đó, mẹ bé Bắp còn bị tố cáo sử dụng tiền từ thiện để mua đất, mua xe, bọc răng sứ… làm dấy lên làn sóng phản đối. Trước áp lực từ công chúng, chị Hòa phải lên tiếng phủ nhận và khẳng định toàn bộ số tiền được sử dụng cho việc chữa trị của con trai. Những lùm xùm tương tự không phải là hiếm trong thời gian gần đây. Nhìn lại những vụ bê bối từ thiện từng gây xôn xao dư luận, có thể thấy sự thiếu minh bạch chính là nguyên nhân khiến các nghệ sĩ như Trấn Thành, Thủy Tiên hay Hoài Linh rơi vào vòng xoáy tranh cãi. Năm 2021, Trấn Thành từng bị yêu cầu công khai sao kê sau khi kêu gọi hơn 9,6 tỷ đồng ủng hộ miền Trung. Dù anh đã tung ra hơn 1.000 trang sao kê nhưng công chúng vẫn hoài nghi vì các giao dịch không rõ ràng và thiếu một hệ thống kiểm toán độc lập. Thủy Tiên thậm chí còn đối mặt với áp lực lớn hơn khi số tiền quyên góp lên đến 177 tỷ đồng. Sự chậm trễ trong việc công bố sao kê và những con số không thống nhất đã khiến dư luận phản ứng dữ dội. Hoài Linh cũng không tránh khỏi lùm xùm khi số tiền từ thiện hơn 14 tỷ đồng do anh đứng ra kêu gọi bị “đóng băng” trong suốt 6 tháng mà không có lời giải thích hợp lý. Nhiều người đặt vấn đề: Đâu chỉ người lớn mới từ thiện, trẻ con cũng còn bị ép từ thiện. “Một năm đi học không biết bao nhiêu lần các con bị kêu gọi từ thiện, trẻ con đã làm gì kiếm ra tiền mà suốt ngày nhà trường kêu gọi đóng góp? Bao nhiêu năm nay từ thiện là vấn nạn của giáo dục mà không thấy ai ý kiến gì. Trên cả nước có bao nhiêu em học sinh, mỗi em 10.000 đồng thôi thì tính ra con số cũng siêu khổng lồ, mà tiền đó đi về đâu, trôi về đâu vẫn là một câu hỏi lớn”, một phụ huynh bức xúc. LÒNG TỐT “TẠM DỪNG” Những vụ việc không minh bạch liên tiếp xảy ra không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của cá nhân liên quan mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến lòng tin của công chúng. Nhiều người bắt đầu đặt câu hỏi: Liệu số tiền họ đóng góp có thực sự đến tay những người cần giúp đỡ hay không? Nhiều người trở nên dè dặt hơn khi muốn giúp đỡ người khác. Nhà văn Nguyễn Thu Thủy chia sẻ, thời gian qua, chuyện kêu gọi từ thiện cá nhân chẳng khác nào một trò đùa khi quá nhiều vụ hô hào cứu trợ, diễn ra rầm rộ, nhưng đến lúc sao kê lại mập mập mờ mờ. Kêu gọi hàng tỷ đồng, khóc lóc thảm thương trên livestream, nhưng khi dân tình hỏi tiền đi đâu thì im ỉm như chưa từng tồn tại. “Cái trò quyên góp giúp đời nhưng sổ sách lại thất lạc, con số vênh nhau cả trăm triệu đồng, có khác gì biến lòng tốt của người ta thành món hời cá nhân? Từ chuyện nghệ sĩ chậm giải ngân tiền từ thiện đến những người nổi tiếng ôm tiền tỷ nhưng sao kê như trò đùa, tất cả chỉ khiến lòng tin của công chúng bị xói mòn trầm trọng. Người cần giúp vẫn khổ, còn kẻ trục lợi ung dung sống tốt. Nói trắng ra, từ thiện cá nhân mà không có cơ chế giám sát chặt chẽ chẳng khác nào cái hố đen hút hết lòng trắc ẩn của xã hội, để lại sự hoài nghi và bất mãn ngày càng lớn trong lòng người dân”, chị nói. Ngay khi vụ việc “Phạm Thoại và mẹ bé Bắp” vừa nổ ra, hàng loạt ý kiến được nêu ra: Có nên từ thiện cá nhân, góp tiền cho nhà từ thiện mua biệt thự, chúng tôi cần sao kê minh bạch... Câu vè “nhà tranh đi giúp biệt thự, răng ố đi giúp răng sứ...”, được cho là “lẩy” từ trường hợp mẹ Bắp được lan tỏa với tốc độ chóng mặt. Chị Minh Anh, một nhân viên văn phòng tại Hà Nội, chia sẻ, trước đây thường xuyên tham gia các hoạt động quyên góp, nhưng sau những vụ việc không rõ ràng về tài chính không còn muốn đóng góp nữa. Anh Hoàng Nam, một doanh nhân tại TPHCM, bày tỏ: “Mỗi lần nghe về việc nghệ sĩ hay cá nhân nào đó kêu gọi từ thiện, tôi đều tự hỏi liệu số tiền mình đóng góp có đến được tay người cần hay không. Sự thiếu minh bạch đã làm mất đi lòng tin của tôi”. Không chỉ những người từng tham gia đóng góp, mà cả những người chưa từng làm công việc này cũng cảm thấy e ngại. Chị Thu Hằng, một giáo viên tiểu học ở Đà Nẵng, nói: “Tôi luôn muốn giúp đỡ người khó khăn, nhưng khi thấy nhiều vụ việc không minh bạch, tôi sợ rằng lòng tốt của mình sẽ bị lợi dụng”. Trong thời đại công nghệ số, việc kêu gọi quyên góp từ thiện trở nên dễ dàng nhờ sự phát triển của mạng xã hội. Tuy nhiên, cùng với đó, những vụ việc thiếu minh bạch trong hoạt động từ thiện khiến một bộ phận công chúng bức xúc khi số tiền mình bỏ ra không được sử dụng đúng cam kết. CỦA CHO KHÔNG BẰNG CÁCH CHO Lòng tốt của bạn cần thêm đôi phần sắc sảo là tên cuốn sách của bác sĩ tâm lý Mộ Nhan Ca. Sách đã chọc trúng “chỗ đau ngầm” của nhiều người, khiến nó nhanh chóng trở thành sách ăn khách, bán được hàng triệu bản và tạo nên cơn sốt tại Trung Quốc. Chuyên gia xã hội học Nguyễn Thị Minh nói: “Lòng tốt cần được đặt đúng chỗ và thực hiện một cách thông minh”. Luật sư Trần Văn Hùng (Đoàn Luật sư Hà Nội) nhấn mạnh: “Theo quy định pháp luật, cá nhân kêu gọi quyên góp từ thiện cần tuân thủ các quy định về công khai, minh bạch và chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc sử dụng số tiền quyên góp. Người dân có quyền yêu cầu họ cung cấp thông tin chi tiết và rõ ràng”. Vậy, khi nào nên quyên góp cá nhân, khi nào nên gửi qua tổ chức chuyên nghiệp? Ông Hùng nói: “Nếu số tiền kêu gọi ở mức nhỏ và đối tượng nhận hỗ trợ cụ thể, rõ ràng, việc cá nhân đứng ra làm từ thiện có thể thực hiện dễ dàng. Tuy nhiên, nếu số tiền quá lớn, việc để một cá nhân tự quản lý có thể dẫn đến sai sót hoặc nghi ngờ. Giải pháp tốt hơn là gửi tiền qua các tổ chức từ thiện có uy tín, nơi có hệ thống giám sát tài chính, kiểm toán độc lập và cơ chế minh bạch. Các tổ chức chuyên nghiệp như Hội Chữ thập đỏ, UNICEF hay các quỹ từ thiện lớn trong nước đều có kinh nghiệm và quy trình rõ ràng”. TỪ THIỆN KHÔNG CHỈ LÀ CHO TIỀN Chuyên gia Nguyễn Thị Minh cho rằng, khi nhắc đến từ thiện, nhiều người thường nghĩ ngay đến việc quyên góp tiền bạc. Tuy nhiên, từ thiện không chỉ giới hạn ở việc trao tặng tài chính mà còn bao gồm nhiều hình thức hỗ trợ khác, mang lại hiệu quả và giá trị bền vững hơn cho cộng đồng. Thực tế cho thấy, việc quyên góp vật chất, như quần áo, thực phẩm, nhu yếu phẩm, là hình thức từ thiện phổ biến, đáp ứng trực tiếp nhu cầu thiết yếu của người nhận, giúp họ vượt qua khó khăn trước mắt. Tuy nhiên, việc quyên góp vật chất cũng tiềm ẩn rủi ro nếu không được tổ chức hợp lý. Chẳng hạn, việc tặng quần áo không phù hợp với khí hậu hoặc văn hóa địa phương có thể gây lãng phí... Tiến sĩ tâm lý Nguyễn Mai Hoa (Viện Tâm lý học) đề xuất: “Hỗ trợ tâm lý cũng là một kiểu từ thiện, nó đóng vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ những người gặp khó khăn vượt qua khủng hoảng tinh thần, bằng cách đồng hành, lắng Việc thiếu minh bạch trong giải trình tài chính của TikToker Phạm Thoại và mẹ bé Bắp khiến nhiều người mất lòng tin vào những lời kêu gọi từ thiện Lòng tốt cần thêm đôi phần sắc sảo Những ồn ào gần đây về tiền từ thiện đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh. Lòng tốt cần được đặt đúng chỗ để giúp người cần giúp, thực sự mang lại giá trị cho cộng đồng. Trấn Thành từng vướng vào lùm xùm “sao kê” trong việc kêu gọi từ thiện
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==