Nhiïmå vu å keoá daiâ hai nùm cuaã Lunar Trailblazer - mötå tauâ thùm doâ do cacá nha â nghiïn cûuá Anh va â My ä chï ë taoå - àa ä khúiã àönå g vaoâ thû á Nùm (27/2) khi tauâ thùm doâ àûúcå àûa vaoâ khöng gian tû â Florida (My)ä trïn tïn lûaã Space X Falcon. Mucå tiïu tòm kiïmë nûúcá trïn Mùtå trùng coá ve ã ky â la,å vò Mùtå trùng tûâ lêu àa ä àûúcå coi la â mötå núi khö cùnç . Tuy nhiïn, cacá nha â khoa hocå gênì àêy àa ä phatá hiïnå ra nhûnä g manh möië chûná g minh noá sú ã hûuä mötå lûúnå g nûúcá àaná g kï.í Nhiïmå vu å cuaã Lunar Trailblazer laâ tiïtë lö å chñnh xacá lûúnå g nûúcá trïn bïì mùtå Mùtå trùng vaâ xacá àõnh chñnh xacá cacá võ trñ cuaã no.á Tiïnë trònh cuaã tauâ thùm doâ seä àûúcå cacá ky ä sû vu ä tru å va â nha â thiïn vùn hocå theo doiä satá sao, nhûnä g ngûúiâ tin rùnç g nûúcá trïn Mùtå trùng co á thï í àoná g vai troâ quan tronå g trong cacá kï ë hoacå h thiïtë lêpå cacá thuöcå àõa co á ngûúiâ trong tûúng lai. Tênå dunå g nùng lûúnå g tû â cacá nha â mayá àiïnå mùtå trúiâ , nûúcá co á thï í àûúcå chuyïní hoaá thanâ h hydro vaâ oxy. Sau ào,á hydro se ä àûúcå dunâ g lamâ nhiïn liïuå trong khi oxy seä giupá cacá phi hanâ h gia thú.ã “Àêy chuã yïuë la â mötå nhiïmå vu å khoa hocå ”, Giaoá sû Neil Bowles cho biïtë . Öng laâ ngûúiâ àûná g àêuì nhomá cacá nha â vêtå ly á cuaã Àaiå hocå Oxford (Anh), nhûnä g ngûúiâ àa ä chï ë taoå mötå trong nhûnä g thiïtë bõ chñnh cuaã Lunar Trailblazer. “Tuy nhiïn, noá se ä cho chuná g ta biïtë cacá h nûúcá di chuyïní trïn bïì mùtå Mùtå trùng vaâ àiïuì ào á rêtë quan tronå g àöië vúiá hoatå àönå g thamá hiïmí Mùtå trùng trong tûúng lai cuaã con ngûúiâ ”. Cho àïnë gênì àêy, ngûúiâ ta vênî cho rùnç g cacá phên tûã nûúcá do thiïn thacå h va â sao chöií mang àïnë Mùtå trùng seä phên huyã nhanh choná g khi aná h saná g mùtå trúiâ biïnë chuná g thanâ h hydro vaâ oxy, sau àoá tröi vaoâ khöng gian. Tuy nhiïn, mötå sö ë tauâ robot thùm do â gênì àêy àa ä tòm thêyë bùnç g chûná g thuyïtë phucå rùnç g nûúcá , chu ã yïuë ú ã danå g bùng, tönì taiå kha á nhiïuì trong nhûnä g hö ë sêu chu ã yïuë ú ã cûcå nam cuaã Mùtå trùng. Thêmå chñ, tauâ thùm doâ Chandrayaan-1 cuaã ÊnË Àö å àa ä phatá hiïnå ra dêuë vïtë cuaã nûúcá trïn bïì mùtå Mùtå trùng úã rêtë xa cacá cûcå vaoâ nùm 2009. “Bêtë ngú â nayâ àa ä thay àöií nhênå thûcá cuaã chuná g töi vïì nhûnä g gò co á thï í xuêtë hiïnå trïn Mùtå trùng”, öng Bowles cho biïtë . Tuy nhiïn, thiïtë bõ trïn Chandrayaan-1 khöng coá kha ã nùng lêpå banã àö ì nûúcá àêyì àu,ã va â Lunar Trailblazer àaä àûúcå thiïtë kï ë àï í giaiã quyïtë vênë àï ì ào.á No á se ä mang theo hai thiïtë bõ, mötå mayá quetá hönì g ngoaiå àï í xacá àõnh chñnh xacá nûúcá vaâ cacá àùcå àiïmí àõa chêtë khacá , va â mötå mayá lêpå banã àö ì nhiïtå . Khi hoatå àönå g song song, hai thiïtë bõ nayâ co á thï í taoå ra banã àö ì nûúcá trïn Mùtå trùng. “Chuná g töi biïtë co á nûúcá ú ã hai cûcå cuaã Mùtå trùng, nhûng chuná g töi khöng chùcæ bùnç g cacá h naoâ . Chuná g töi nghô rùnç g co á mötå vonâ g tuênì hoanâ nûúcá trïn Mùtå trùng giönë g nhû trïn Traiá àêtë , cho du â trong trûúnâ g húpå cuaã Mùtå trùng thò no á khöng liïn quan gò àïnë mêy hoùcå mûa”, öng Bowles noiá . Öng noiá thïm rùnç g, co á hai kõch banã chñnh. “Coá thï í sao chöií hay thiïn thacå h va chamå vúiá bï ì mùtå Mùtå trùng àaä giaiã phoná g mötå lûúnå g nûúcá lúná , va â sau ào á no á ngûng tuå trong cacá hö ë ú ã hai cûcå . Hoùcå coá thï í cacá lúpá nûúcá rêtë monã g àa ä àûúcå àûúcå hònh thanâ h do phanã ûná g trong àêtë Mùtå trùng. “Tuy nhiïn, chuná g töi khöng biïtë nûúcá àa ä di chuyïní va â tñch tu å thanâ h cacá mo ã bùng nhû thïë naoâ . Ào á la â àiïuì chuná g töi àang cöë gùnæ g tòm hiïuí . Chuná g töi muönë biïtë vò sao laiå co á nûúcá trïn Mùtå trùng vaâ àiïuì àoá khöng chó quan tronå g àöië vúiá sû å hiïuí biïtë cuaã chuná g ta vï ì Mùtå trùng maâ conâ àï í àaná h gia á nhûnä g gò co á thï í xayã ra trïn cacá möi trûúnâ g tûúng tûå Mùtå trùng, chùnè g hanå nhû Sao Thuyã ”. Tuy nhiïn, Lunar Trailblazer khöng phaiã la â tauâ vu ä tru å duy nhêtë àûúcå lïn lõch phoná g vaoâ khöng gian tuênì nayâ . Tauâ IM-2, do cöng ty Intuitive Machines cuaã My ä chïë taoå , dû å kiïnë se ä ha å caná h xuönë g Mùtå trùng vaâ khoan bïn dûúiá bï ì mùtå àïí tòm nûúcá . Ngoaiâ ra, mötå tauâ thùm do â tïn Odin cuaã cöng ty AstroForge co á àiïmí àïnë rêtë khacá : tiïuí hanâ h tinh 2022 OB5. Odin seä chupå anã h noá nhùmç chuêní bõ cho mötå nhiïmå vuå khacá la â ha å caná h trïn tiïuí hanâ h tinh va â bùtæ àêuì khai thacá khoaná g sanã trïn bï ì mùtå cuaã no.á Têtë ca ã cacá nhiïmå vu å nayâ àïuì thuöcå chûúng trònh dõch vuå thûúng maiå Mùtå trùng cuaã NASA, àûúcå thiïtë lêpå nhùmç khuyïnë khñch cacá cöng ty phoná g tauâ àö í bö å va â xe thamá hiïmí lïn Mùtå trùng vaâ cacá àiïmí àïnë gênì Traiá àêtë khacá . Mucå àñch chñnh cuaã chûúng trònh laâ chuêní bõ cho viïcå “thuöcå àõa” hoaá Mùtå trùng sau nayâ . n Nhòn ra thïë giúái Chuã nhêåt 2/3/2025 13 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ coân viïcå laâm “sú ã thñch caá nhên” - mötå y á tûúnã g àucá kïtë tû â kïtë qua ã cuaã cacá chûúng trònh UBI trïn thïë giúiá . “Khi moiå ngûúiâ àûúcå cêpë thu nhêpå cú banã , khöng coá sû å sutå giamã àaná g kï í naoâ trong cöng viïcå àûúcå tra ã lûúng”, baâ Cleo Goodman, ngûúiâ àûná g àêuì vï ì thu nhêpå cú banã cuaã Autonomy, cho biïtë . Vaoâ nùm 2017 vaâ 2018, nhûnä g ngûúiâ thêtë nghiïpå ú ã Phênì Lan àa ä àûúcå cêpë khoanã g 500 banã g Anh (16 triïuå VND) mötå thaná g, va â ho å vênî tiïpë tucå àûúcå tra ã ngay ca ã nïuë sau ào á ho å tòm thêyë viïcå lamâ . Nhûnä g ngûúiâ nhênå àûúcå khoanã tiïnì àa ä lamâ viïcå trung bònh 78 ngayâ tû â thaná g 11/2017 àïnë thaná g 10/ 2018 – nhiïuì hún sauá ngayâ so vúiá nhûnä g ngûúiâ hûúnã g trú å cêpë thêtë nghiïpå . Sûcá khoeã tinh thênì va â mûcá àö å tû å tin vï ì tûúng lai cuaã nhûnä g ngûúiâ tham gia chûúng trònh cunä g àûúcå caiã thiïnå àaná g kï.í Viïcå loaiå bo ã sû å khöng chùcæ chùnæ la â mötå yïuë tö ë chñnh, cunä g nhû “quyïnì noiá khöng vúiá nhûnä g cöng viïcå khöng öní àõnh, lûúng thêpë ”, theo giaoá sû Helena Blomberg - Kroll tûâ Àaiå hocå Helsinki (Phênì Lan), ngûúiâ àa ä dênî àêuì nghiïn cûuá nayâ . Chûúng trònh nayâ cunä g trao cho mötå sö ë ngûúiâ “cú höiå sönë g ûúcá mú cuaã mònh”, theo àuöií cöng viïcå ma â hoå camã thêyë àam mï thay vò phaiã chêpë nhênå lúiâ àï ì nghõ àêuì tiïn do nhu cêuì cêpë thiïtë . Àiïuì nayâ cho thêyë rùnç g trong mötå thï ë giúiá ma â tiïnì khöng phaiã la â àönå g cú thucá àêyí quan tronå g nhêtë , nhiïuì ngûúiâ se ä chonå cöng viïcå dûaå trïn súã thñch. “Nhiïuì ngûúiâ chuná g töi troâ chuyïnå cunâ g noiá vï ì cacá h ho å se ä tênå dunå g thúiâ gian cuaã mònh. Nhiïuì ngûúiâ muönë giamã giú â lamâ viïcå vò ho å co á nhûnä g möië quan têm khacá , co á thï í ho å muönë khúiã nghiïpå , chùm lo gia àònh, tiïpë tucå viïcå hocå hoùcå lamâ tònh nguyïnå . Moiå ngûúiâ se ä thñch ûu tiïn nhûnä g viïcå khöng àûúcå tra ã lûúng, nhûnä g viïcå ma â chñnh laâ mucå àñch cuaã cuöcå sönë g”, ba â Goodman cho biïtë . O’Donovan hy vonå g chûúng trònh Thu nhêpå Cú banã cho Nghïå thuêtå cuaã Ireland seä phatá triïní thanâ h mötå hï å thönë g toanâ cêuì . Chó riïng àöië vúiá nghïå thuêtå , cö co á thï í thêyë nhiïuì lúiå ñch tiïmì nùng. “Moiå ngûúiâ luön àùtå cêu hoiã vï ì gia á trõ cuaã nghï å thuêtå vò nhûnä g gò no á mang laiå cho xa ä höiå khöng thïí àong àïmë . Nhûng giaá trõ cuaã no á la â rêtë lúná va â UBI se ä giupá no á phatá triïní manå h me”ä , cö noiá . Cö coi viïcå nhênå àûúcå khoanã taiâ trúå la â mötå tracá h nhiïmå , va â gênì àêy cö àaä trú ã thanâ h thû kyá cuaã Praxis, liïn àoanâ nghï å sô Ireland. “Giúâ töi àamã baoã àûúcå tra ã lûúng, vêyå töi co á thï í lamâ gò àï í höî trú å cacá nghï å sô khacá . Nhûnä g chûúng trònh thñ àiïmí nayâ cho thêyë chuná g ta co á thï í sönë g nhû mötå cönå g àönì g thêtå sû”å cö noiá . n Kï í tû â khi ChatGPT ra mùtæ cacá h àêy mötå nùm, cöng viïcå cuaã hanâ g triïuå ngûúiâ hiïnå àang bõ àe doaå Haânh trònh tòm nûúcá trïn Mùtå trùng Mötå tauâ thùm doâ àaä àûúcå phoná g vaoâ tuênì qua nhùmç xacá àõnh võ trñ co á nûúcá trïn Mùtå trùng, àï í hö î trú å kï ë hoacå h àõnh cû cuaã con ngûúiâ trong tûúng lai. [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo physicsworld.com, ngaây 27/02/2025) Lunar Trailblazer seä bùtæ àêuì mötå nhiïmå vu å keoá daiâ hai nùm Cacá tauâ thùm doâ àa ä tòm thêyë bùnç g chûná g cho thêyë nûúcá tönì taiå trïn Mùtå trùng keã lûâa àaão àaä sûã duång AI àïí sao cheáp gioång noái cuãa con gaái baâ nhùçm muåc àñch töëng tiïìn baâ 1 triïåu USD (25,5 tyã VND). n Hònh anã h Brad Pitt àûúcå taoå ra búiã AI
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==