trời…) còn gặp nhiều khó khăn do giá điện chưa thực sự hấp dẫn, quy trình thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư còn phức tạp. Các dự án điện gió ngoài khơi yêu cầu vốn đầu tư lớn, công nghệ phức tạp, thời gian chuẩn bị đầu tư và xây dựng kéo dài. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, trong Quy hoạch điện VIII hiện có nhiều nguồn điện xây dựng chậm tiến độ. Trong đó miền Bắc bị chậm tổng cộng 3.000 MW nguồn nhiệt điện, miền Nam chậm hơn 3.600 MW. Một số dự án phát triển chưa phù hợp phân bố phụ tải. Việc chậm tiến độ ở hai miền gây nguy cơ thiếu điện, khó khăn trong vận hành do thiếu công suất nguồn dự phòng, nhất là tại miền Bắc đến 2025. Trong khi đó, với điện mặt trời, đến cuối 2020 đạt 8.700 MW, vượt hơn 9 lần công suất tại quy hoạch đưa ra trước đây và dự án chủ yếu tập trung tại miền Trung và Nam. Theo bà Nguyễn Thị Thu Huyền, Phó trưởng Phòng Môi trường và Phát triển bền vững (Viện Năng lượng), trong quy hoạch điện điều chỉnh, việc bảo vệ môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu, gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 đặt ra nhiều thách thức. Chi phí thiệt hại môi trường ở các kịch bản ước tính được khoảng 2.154 - 2.190 triệu USD năm 2025, đến 3.229 - 3.281 triệu USD năm 2030 và 3.637 - 4.779 triệu USD năm 2050. Tuy nhiên, bà Huyền cho rằng, những con số ước tính này khi đến các mốc thời gian thực dự kiến sẽ thấp hơn do những quy định, quy chuẩn, nghị định mới về khí phát thải, cũng như xu hướng đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại. ĐẨY MẠNH THU HÚT NGUỒN LỰC TƯ NHÂN Để phát triển các nguồn điện kịp tiến độ, theo TS Nguyễn Mạnh Cường - Phó trưởng Phòng phụ trách phòng Phát triển Hệ thống điện (Viện Năng lượng), Viện đã xây dựng 7 giải pháp về đảm bảo an ninh cung cấp điện. Theo đó, cùng với ưu tiên bổ sung các dự án có khả năng kịp vận hành thương mại (COD) trong giai đoạn 20252027, phát triển nguồn điện hạt nhân cần đẩy mạnh thu hút và huy động vốn đầu tư cho ngành điện. Nhiệm vụ cần quan tâm trước mắt chính là phải nhanh chóng hoàn thiện các cơ chế tài chính, cơ chế huy động nguồn tín dụng xanh, tín dụng khí hậu, trái phiếu xanh trong nước và quốc tế cho các doanh nghiệp nhà nước, tư nhân... “Cần quan tâm, thu hút mạnh khu vực doanh nghiệp tư nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư phát triển điện lực thông qua chính sách ưu đãi đầu tư về thuế, đất đai, đẩy mạnh phân cấp phân quyền cho chính quyền địa phương giải quyết thủ tục hành chính. Sớm xây dựng cơ chế tài chính, giá truyền tải cho các dự án lưới truyền tải xã hội hóa nhằm khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư hạ tầng lưới điện”, TS Nguyễn Mạnh Cường khuyến nghị. Theo các chuyên gia, cùng với thúc đẩy các nguồn điện mới trong Quy hoạch điện VIII, phải có các phương án dự phòng cho điện gió và điện mặt trời. Điều này xuất phát từ thực tế vận hành hệ thống điện năm 2023. Khi đó, dù công suất lắp đặt cao hơn nhu cầu khoảng 1,5 lần, miền Bắc vẫn xảy ra tình trạng thiếu điện cục bộ. Vì vậy, trong tương lai, khi tỷ trọng điện gió và điện mặt trời tăng lên 60 - 70% tổng công suất, việc bổ sung dự phòng sẽ trở nên cấp thiết để đảm bảo an ninh năng lượng. Cơ cấu nguồn điện Việt Nam đã có sự chuyển dịch đáng kể. Trước năm 2010, hệ thống điện phụ thuộc vào nhiệt điện than, thủy điện và tua-bin khí. Đến giai đoạn 2011-2019, điện than tiếp tục được mở rộng. Thống kê cho thấy, năm 2024, tổng công suất hệ thống điện đạt khoảng 80 GW, sản lượng điện vượt 300 tỷ kWh. Tuy nhiên, một số nguồn điện quan trọng như điện gió ngoài khơi, thủy điện tích năng mới chỉ đạt 19-62% kế hoạch đề ra, làm giảm khả năng dự phòng trong ngắn hạn và đặt ra nhiều thách thức. LƯU TRINH - PHẠM TUYÊN năng lượng tái tạo, đặc biệt là nguồn điện gió, điện mặt trời. Về giải pháp thực hiện quy hoạch, lãnh đạo UBND tỉnh Điện Biên đề xuất Bộ Công Thương ban hành khung chính sách để phát triển điện lực, năng lượng tái tạo bao gồm cơ chế đấu giá, đấu thầu để chọn nhà đầu tư, cơ chế mua bán điện trực tiếp, cơ chế thực hiện quy hoạch ngành theo đúng phân cấp, phân quyền cho UBND cấp tỉnh; hoàn thiện mô hình phát điện cạnh tranh, tạo hành lang pháp lý trong việc tổ chức triển khai thực hiện Quy hoạch điện VIII đồng bộ, thống nhất trong quá trình triển khai thực hiện. Ông Huỳnh Chí Nguyện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu đề xuất Bộ Công Thương điều chỉnh bổ sung thêm trong Quy hoạch điện VIII điều chỉnh 1.000 MW điện gió và 500 MW điện mặt trời thay cho công suất phân bổ hiện tại vì tỉnh có tiềm năng hơn 8.000MW điện gió và 6.000MW điện mặt trời. Ông Lâm Văn Bi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết, hiện tỉnh có nhiều dự án chậm tiến độ, vì thế tỉnh đề xuất dự án LNG Cà Mau vào Quy hoạch điện VIII để Cà Mau và Tập đoàn công nghiệp năng lượng quốc gia có điều kiện triển khai mở rộng dự án nhà máy điện Cà Mau 1 và Cà Mau 2. Ông Lưu Văn Khôi - Giám đốc Sở Công Thương Đắk Lắk cho biết, thời gian qua có một số nhà đầu tư đến Đắk Lắk đề xuất khai thác công suất điện gió và điện mặt trời. Các nhà đầu tư xin đầu tư hệ thống lưu trữ, nhưng hiện rà soát các văn bản quy phạm pháp luật thì chưa có, nên đề xuất Bộ Công Thương sớm có các văn bản ban hành để có cơ sở pháp lý triển khai dự án. PHẠM TUYÊN Theo Quy hoạch điện VIII, Việt Nam xác định, tới năm 2030, quy mô vốn ước tính để phát triển các loại nguồn điện được Bộ Công Thương tính toán gần 120 tỷ USD. Trong đó, gần 76% là vốn tư nhân (gần 91 tỷ USD), Nhà nước chỉ chiếm 24%. Vốn đầu tư công, khoảng 50 tỷ USD, ưu tiên hoàn thiện chính sách, tăng năng lực ngành điện. Vốn cho chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo gần 29.800 tỷ đồng, hiện cân đối được 30%. Hiện việc nhập khẩu LNG phải theo các thông lệ mua bán LNG quốc tế. Trong khi Việt Nam chưa có bộ tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến thiết kế, xây dựng và vận hành các cơ sở hạ tầng phục vụ nhập khẩu. Cùng với đó, cơ chế giá điện sử dụng nhiên liệu LNG chưa có quy định đầy đủ. Vấn đề kho chứa cũng là thách thức lớn. Hiện nước ta mới chỉ có duy nhất 1 kho được xây dựng đưa vào vận hành tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Ngoài ra, nhiều kho chứa LNG đang trong giai đoạn lập kế hoạch trên toàn quốc… Cùng với đó, việc tháo gỡ các cơ chế về pháp lý cần đi kèm với việc điều chỉnh giá điện cho phù hợp với thực tế hiện tại. Việc “nén” giá điện, không điều chỉnh kịp theo thực tế sẽ để lại nhiều hệ luỵ. Cụ thể, với việc phát triển điện hạt nhân hiện nay, theo ông Long, để hiện thực hóa chương trình phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam, cần có một hệ thống chính sách đồng bộ, trong đó chính sách giá điện đóng vai trò quyết định đến tính khả thi và khả năng thu hút đầu tư của loại hình năng lượng mới này. Theo vị chuyên gia này, chính sách giá điện hiện tại của Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt trong việc phản ánh đầy đủ chi phí sản xuất và tạo động lực cho phát triển năng lượng sạch. “Giá điện chưa phản ánh đầy đủ chi phí sản xuất, đặc biệt là các nguồn năng lượng sạch. Theo báo cáo, giá thành sản xuất điện trung bình năm 2023 là 2.088 đồng/kWh, trong khi giá bán lẻ điện bình quân chỉ đạt 1.953 đồng/kWh, thấp hơn 6,92% so với giá thành sản xuất. Sự chênh lệch này gây khó khăn cho các nhà sản xuất điện, đặc biệt là các dự án năng lượng tái tạo, khi chi phí đầu tư ban đầu cao nhưng giá bán điện không đủ bù đắp chi phí. Cơ chế giá còn nhiều rào cản đối với các nhà đầu tư tư nhân”, ông Long phân tích. Cũng theo ông Long, việc áp đặt trần giá điện cho các nhà máy điện sử dụng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) đã tạo ra lo ngại cho các nhà đầu tư về khả năng thu hồi vốn và lợi nhuận. Để thúc đẩy phát triển bền vững ngành điện, Việt Nam cần điều chỉnh chính sách giá điện theo hướng phản ánh đúng chi phí sản xuất, tạo môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư tư nhân và giảm dần trợ giá cho năng lượng hóa thạch. Điều này không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xanh. Về giải pháp để thúc đẩy các dự án điện quan trọng như điện hạt nhân, theo ông Long, cần áp dụng mô hình hợp đồng mua bán điện dài hạn (PPA) với giá cố định. Việc ký kết hợp đồng mua bán điện dài hạn (PPA) với giá cố định giúp giảm rủi ro cho nhà đầu tư và đảm bảo lợi nhuận ổn định. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các dự án điện hạt nhân, do chi phí đầu tư ban đầu cao và thời gian thu hồi vốn dài. PHẠM TUYÊN 5 n Thứ Tư n Ngày 26/2/2025 KINH TẾ Trao đổi với PV Tiền Phong, chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, cùng với việc đẩy mạnh phát triển nguồn điện, Bộ Công Thương cần sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho các dự án LNG điện ở Việt Nam. Theo PGS. TS Ngô Trí Long, Việt Nam cần điều chỉnh chính sách giá điện theo hướng phản ánh đúng chi phí sản xuất Dự án Điện mặt trời ẢNH: HOÀNG ANH Hoàn thiện sớm cơ chế giá điện “Việc áp dụng PPA dài hạn với giá điện phản ánh đúng chi phí sản xuất sẽ tạo niềm tin cho nhà đầu tư và thúc đẩy phát triển điện hạt nhân bền vững. Cùng đó, việc có cơ chế giá ưu đãi trong giai đoạn đầu và hợp đồng mua bán điện dài hạn với giá cố định sẽ là chìa khóa để thu hút đầu tư và phát triển bền vững ngành điện hạt nhân”. PGS.TS NGÔ TRÍ LONG
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==