12 QUỐC TẾ n Thứ Sáu n Ngày 14/2/2025 Thỏa thuận này nhiều khả năng sẽ bao gồm những nhượng bộ lớn về lãnh thổ và chính trị đối với Ukraine, điều này có thể dẫn đến sự bất ổn lâu dài. Quá trình tái thiết sẽ phụ thuộc vào viện trợ tài chính từ phương Tây, các bảo đảm an ninh, và sự ổn định chính trị nội bộ của Ukraine. HÒA BÌNH TRONG TẦM VỚI Có một số yếu tố cho thấy khả năng đạt được một lệnh ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình trong thời gian tới, nhưng điều kiện có thể nghiêng về phía Nga. Có ít nhất 4 yếu tố chính, bao gồm: sáng kiến đàm phán hòa bình của ông Trump; lập trường của Mỹ về biên giới và tư cách thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của Ukraine; sự lo ngại nhưng thiếu ảnh hưởng của châu Âu; và lập trường của ông Putin về các nhượng bộ. Hai nhà lãnh đạo Nga và Mỹ đã bắt đầu các cuộc thảo luận về việc chấm dứt chiến tranh, báo hiệu một cách tiếp cận ngoại giao mới. Mỹ đang chuyển từ giải pháp quân sự sang giải pháp đàm phán; lập trường của ông Trump cho thấy Mỹ sẽ ưu tiên cải thiện quan hệ với Nga hơn là đáp ứng yêu cầu của Ukraine. Việc Tổng thống Trump trực tiếp tham gia vào các cuộc thảo luận với Tổng thống Putin cho thấy một sự thay đổi so với lập trường trước đây của Mỹ về việc hỗ trợ toàn diện cho Ukraine. Việc ông Trump đồng ý đàm phán ngay lập tức với ông Putin, trong khi Ukraine chỉ được thông báo sau đó, cho thấy Kiev có ít lợi thế trong quá trình này. Một số quan chức Mỹ, bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth tuyên bố rằng việc Ukraine trở lại biên giới trước năm 2014 là “mục tiêu không thực tế” và việc Ukraine gia nhập NATO cũng khó xảy ra. Điều này làm suy yếu nghiêm trọng vị thế của Ukraine và có thể khiến nước này phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình có nhượng bộ về lãnh thổ. Cụ thể, Ukraine nhiều khả năng phải chính thức chấp nhận sự kiểm soát của Nga đối với bán đảo Crimea và một phần Donetsk, Luhansk. Nhiều quốc gia châu Âu như Pháp, Đức, Anh… nhấn mạnh rằng, không thể có quyết định nào về Ukraine mà không có Ukraine, nhưng các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga dường như vẫn đang tiến triển mà không có sự tham gia rõ ràng của châu Âu. Nếu Mỹ ưu tiên ngoại giao với Nga hơn là hỗ trợ quân sự cho Ukraine, các quốc gia châu Âu có thể gặp khó khăn trong việc duy trì viện trợ quân sự quy mô lớn. Mấy năm qua, Tổng thống Putin luôn thể hiện muốn “loại bỏ nguyên nhân gốc rễ của xung đột”, nên có thể hiểu rằng, ông đang tìm kiếm sự đảm bảo rằng Ukraine sẽ duy trì trạng thái trung lập và không cố gắng giành lại các vùng lãnh thổ đã bị Nga chiếm đóng. Điều này có thể dẫn đến một thỏa thuận hòa bình mà Nga vẫn giữ quyền kiểm soát Crimea và một phần miền đông Ukraine. CƠ HỘI CHIẾN LƯỢC CHO MỸ Với Mỹ, việc chấm dứt xung đột mang lại một cơ hội chiến lược. Bằng cách đảm nhận vai trò chủ chốt trong công cuộc tái thiết Ukraine (đồng nghĩa đem lại nhiều lợi ích kinh tế), Mỹ không chỉ giúp xây dựng lại một quốc gia tàn phá bởi chiến tranh mà còn củng cố ảnh hưởng của mình ở Đông Âu. Việc điều phối quá trình tái thiết sẽ cho phép Mỹ đảm bảo các mối quan hệ kinh tế và tạo ra một “vùng đệm” hỗ trợ sự ổn định khu vực, đồng thời thể hiện cam kết với trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Trong khi đó, Nga có thể được hưởng lợi về mặt lãnh thổ từ một thỏa thuận đàm phán. Một thỏa thuận hòa bình có thể chính thức hóa những lợi ích mà Mátxcơva đã theo đuổi từ lâu, có khả năng hợp pháp hóa quyền kiểm soát của Nga đối với các khu vực mà Ukraine vẫn có yêu sách chủ quyền như Crimea và một số vùng ở miền đông Ukraine. Đối với Nga, việc đảm bảo các nhượng bộ về lãnh thổ có thể được xem là một chiến thắng chiến lược, củng cố phạm vi ảnh hưởng của mình dù đang phải đối mặt sự cô lập kinh tế và chính trị từ phần lớn các nước phương Tây. Ngoài những lợi ích tức thời của Mỹ và Nga, việc chấm dứt xung đột mở ra con đường để chấm dứt vòng luẩn quẩn bạo lực và khôi phục sự ổn định cho một khu vực là điểm nóng trong nhiều thập kỷ. Một nền hòa bình bền vững có thể mở đường cho những thỏa thuận an ninh và hợp tác kinh tế mới, mang lại lợi ích không chỉ cho các bên trực tiếp liên quan mà còn góp phần tạo nên một môi trường quốc tế ổn định hơn. GẬP GHỀNH TÁI THIẾT UKRAINE Ngay cả khi đạt được thỏa thuận hòa bình, quá trình tái thiết Ukraine vẫn sẽ đối mặt nhiều thách thức lớn, bao gồm sự bất ổn về lãnh thổ và chính trị, sự không chắc chắn về hỗ trợ tài chính và quân sự từ phương Tây, khả năng bảo đảm an ninh từ châu Âu và NATO, việc Nga có lợi thế trong đàm phán, vai trò của Trung Quốc… Nếu Ukraine buộc phải chấp nhận mất lãnh thổ, tình hình chính trị nội bộ có thể trở nên bất ổn, gây trì hoãn quá trình tái thiết. Lãnh đạo Ukraine, đặc biệt là Tổng thống Volodymyr Zelensky, có thể gặp phải sự phản đối trong nước nếu đồng ý với các điều khoản bất lợi. Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ tiếp tục hỗ trợ tài chính cho Ukraine, nhưng ông cũng liên kết điều này với các lợi ích kinh tế của Mỹ, như việc tiếp cận tài nguyên thiên nhiên của Ukraine, đặc biệt là đất hiếm. Điều này cho thấy viện trợ trong tương lai có thể không còn vô điều kiện như trước. Với việc Mỹ giảm cam kết an ninh đối với Ukraine, châu Âu có thể sẽ phải tăng cường vai trò của mình. Tuy nhiên, để răn đe Nga trong tương lai, Ukraine sẽ cần một lực lượng quân sự đa quốc gia từ 100.000-150.000 quân, trong khi châu Âu hiện tại chưa có khả năng triển khai một lực lượng lớn như vậy mà không có sự hỗ trợ từ Mỹ. Nga có thể sẽ yêu cầu những đảm bảo an ninh, và nếu Ukraine không có sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ phương Tây, nhiều khả năng nước này sẽ buộc phải chấp nhận những điều kiện hạn chế khả năng phục hồi quân sự và kinh tế của mình. Tổng thống Trump gợi ý rằng, Trung Quốc có thể giúp tạo điều kiện cho hòa bình, nhưng với mối quan hệ chặt chẽ giữa Bắc Kinh và Mátxcơva, Trung Quốc có thể nghiêng về việc bảo vệ lợi ích của Nga hơn là hỗ trợ tái thiết Ukraine. THÁI AN Một thỏa thuận hòa bình đang dần trở nên khả thi, với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin dẫn đầu các cuộc đàm phán về kết thúc cuộc chiến kéo dài 3 năm qua. Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay nhau trước cuộc gặp tại Phần Lan năm 2018 ẢNH: GETTY IMAGES Nguy cơ bất ổn lâu dài Nhiều nước liên quan, cộng đồng quốc tế mong muốn xung đột NgaUkraine sớm kết thúc để máu thôi đổ, nhà thôi sập, cuộc sống người dân trở lại bình thường… Và cộng đồng quốc tế cũng mong muốn sớm tìm ra cách loại bỏ nguy cơ bất ổn sau đó, như bất ổn chính trị trong nước, căng thẳng chưa được giải quyết triệt để, an ninh suy yếu, ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế. Nhiều người lo ngại rằng, nếu chính quyền Ukraine đồng ý với việc mất một phần lãnh thổ, nước này có thể đối mặt với sự phản đối từ trong nước. Một thỏa thuận vẫn để lại các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng có thể dẫn đến xung đột tiếp diễn hoặc bùng phát chiến tranh trong tương lai. Nếu Ukraine không nhận được tư cách thành viên NATO hoặc các đảm bảo an ninh mạnh mẽ, không loại trừ khả năng nước này sẽ tiếp tục là mục tiêu dễ bị tổn thương trong tương lai. Trong khi đó, một thỏa thuận do Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin dẫn dắt, mà không có sự tham gia mạnh mẽ của châu Âu, có thể làm suy yếu quan hệ của Ukraine với các đồng minh phương Tây và thay đổi cục diện an ninh toàn cầu. XUNG ĐỘT NGA-UKRAINE: Sẽ sớm chấm dứt, nhưng tái thiết khó khăn BÌNH LUẬN QUỐC TẾ Tương lai của ông Zelensky Nhưng nếu thỏa thuận bao gồm sự nhượng bộ bất đắc dĩ, sự nghiệp chính trị của ông có thể suy giảm, nhưng tầm ảnh hưởng quốc tế vẫn có khả năng tiếp tục phát triển. Nếu thỏa thuận hòa bình được coi là một sự nhượng bộ giúp chấm dứt chiến tranh nhưng đồng nghĩa với việc mất lãnh thổ (ví dụ công nhận sự kiểm soát của Nga đối với một phần Donetsk, Luhansk…), ông Zelensky có thể mất đi sự ủng hộ của người dân. Nhiều người Ukraine có thể coi đây là một sự phản bội, dẫn đến tỷ lệ ủng hộ giảm sút và khả năng ông phải từ chức hoặc bị đánh bại trong cuộc bầu cử tiếp theo. Nếu thỏa thuận giúp Ukraine giữ vững lãnh thổ mà không có sự nhượng bộ lớn và được đảm bảo an ninh (ví dụ gia nhập NATO hoặc nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phương Tây), ông Zelensky có thể trở thành anh hùng dân tộc, có cơ hội tái đắc cử và duy trì vị thế lãnh đạo vững chắc. Ngay cả khi Tổng thống Zelensky mất đi sự ủng hộ trong nước, danh tiếng của ông với tư cách là một nhà lãnh đạo thời chiến có thể giúp ông có được một vị trí quan trọng trên trường quốc tế, như làm việc với EU, Liên Hợp Quốc hoặc NATO về các vấn đề an ninh. Ông có thể đi theo con đường của các chính trị gia như nhà tài phiệt, cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko (vẫn hoạt động chính trị) hoặc cựu Tổng thống Georgia Mikheil Saakashvili (chuyển sang vai trò cố vấn ở nước ngoài). Tuy nhiên, thỏa thuận hòa bình có thể tạo cơ hội cho các lực lượng đối lập trong nước, bao gồm các chính trị gia theo đường lối phương Tây, thậm chí là cựu tổng thống như ông Poroshenko. Nếu kinh tế Ukraine gặp nhiều khó khăn sau chiến tranh, Tổng thống Zelensky có thể đối mặt bầu cử sớm hoặc áp lực từ chức. Đối mặt mối đe dọa ám sát, ông Zelensky có thể cần được bảo vệ nghiêm ngặt, thậm chí phải tạm thời sống lưu vong. Nếu quyết định rời khỏi chính trường, ông có thể quay lại lĩnh vực truyền thông và giải trí, tận dụng danh tiếng quốc tế của mình… THÁI AN TIẾP THEO TRANG 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==