8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Năm n Ngày 13/2/2025 SỐNG, CHẾT BÊN NHAU Ông Đào Đức Cường (SN 1954) sinh sống ở dốc Tịnh Tạm thuộc khu Dây Thép, thị trấn Đồng Đăng, huyện Cao Lộc, Lạng Sơn. Ở gần khu pháo đài Đồng Đăng nên cứ dịp lễ Tết hoặc ra dịp tháng 2 hàng năm, ông Cường đều leo đồi lên tận chân pháo đài thắp tâm nhang cho người thân của ông đã tử nạn trong hầm sâu lũy thép. Theo ông Cường, vào đầu tháng 2/1979, ông tham gia quân ngũ, đeo lon Thượng sỹ đóng quân ở Huế. Nghe thông tin chiến sự biên giới phía Bắc nổ ra, quê hương bị tàn phá, Cường xin phép và được đơn vị cho tranh thủ về nhà. Chuyến trở về của ông như dài bất tận, lòng như lửa đốt bởi linh tính mách bảo gia đình đang gặp nạn. Rạng sáng 17/2/1979, phía Trung Quốc khai chiến, nã pháo vào thị trấn Đồng Đăng, đồng bào các dân tộc địa phương tán loạn bìu díu nhau chạy về phía ga Đồng Đăng sơ tán về xuôi. Không ngờ, bọn địch đã cài cắm lực lượng vào thị trấn từ trước, khi chiến sự nổ ra, ga tàu nhanh chóng bị địch chiếm... Hàng trăm người dân, trong đó có 7 người trong gia đình ông Cường (gồm 2 nam, 5 nữ) cùng một cháu ngoại lúc đó có mấy tháng tuổi ngược lên pháo đài lánh nạn. Lũy thép trên đồi cao trở thành chiến trường ác liệt. Nằm cách biên giới Việt- Trung gần hai cây số, pháo đài Đồng Đăng có ba tầng, được xây dựng từ thời Pháp rất kiên cố. Quân Trung Quốc sử dụng rất nhiều xe tăng và các loại phương tiện khác tấn công, theo sau là hàng vạn bộ binh…Khi này, ở bốn hướng chiến hào quân ta có khoảng 300 người chỉ có súng AK, CKC, đại liên, B40... Theo “nhật ký chiến trường” của ông Nguyễn Duy Thực, cựu chiến binh Đại đội 42, Trung đoàn 4, Sư đoàn 3 đóng quân ở pháo đài Đồng Đăng thì phía Trung Quốc dùng chiến thuật “biển người” đánh chiếm bằng được lũy thép này. Lực lượng của ta tuy mỏng nhưng dũng mãnh, kiên cường, dùng các loại súng để đẩy lui các đợt tấn công của địch. Nòng súng đỏ ran từ bốn phía chiến hào pháo đài nhả đạn về phía quân thù. Lớp này ngã xuống, toán địch khác lại nhào lên hung hãn. Pháo địch, súng cối trút xuống trận địa ta ngày càng đan dày. Nhiều anh em đã ngã xuống. Những người lính bị thương vẫn không rời trận địa. Một số thanh niên, người dân sơ tán có sức khỏe cùng chung chiến hào, tiếp đạn dược, sơ cứu thương binh. Giữa lúc chiến sự ác liệt, tối 18/2, lực lượng trinh sát của Sư đoàn 3 Sao Vàng mở đường máu để đưa thương binh, người dân già yếu, em nhỏ đi về tuyến sau, song nhiều người vẫn tình nguyện ở lại, sống chết cùng nhau, trụ lại tiền phương. CUỘC CHIẾN TRONG HẦM TỐI Đại tá Nông Văn Phjeo, nguyên Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Lạng Sơn vẫn còn khắc ghi những giây phút sinh tử bên trong pháo đài Đồng Đăng: Trong pháo đài lúc này ngoài đơn vị chúng tôi còn có rất nhiều đồng bào. Hầu hết là đàn bà, trẻ em từ dưới thị trấn Đồng Đăng chạy lên tránh đạn pháo từ sớm ngày 17/2. Vì đông người nên thức ăn, nước uống dự trữ sắp hết, chỉ còn dăm cân mì sống và mấy lít nước cạn dưới đáy phuy. Trong pháo đài tối om và ngột ngạt vì hơi người, Đối với cư dân sống ở thị trấn miền biên viễn Đồng Đăng, những ngày tháng đối đầu với quân xâm lược tháng 2/1979 giống như những thước phim quay chậm bi thương mà hào hùng. Họ đã sống, chiến đấu cùng bộ đội hiên ngang như thành đồng lũy thép ngay tuyến đầu Tổ quốc. Với chủ đề “Tổ quốc bay lên”, có phải Ngày thơ Việt Nam 2025 muốn truyền đi thông điệp rằng, thơ ca cũng sẽ bay lên cùng sự vươn mình của đất nước trong kỷ nguyên mới? Nếu vậy, thơ ca sẽ “bay lên” như thế nào, thưa ông? Chủ đề Tổ quốc bay lên được lấy cảm hứng từ câu thơ Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân trong bài thơ Dáng đứng Việt Nam của nhà thơ, liệt sĩ Lê Anh Xuân, được sáng tác vào tháng 3/1968. Đây là bài thơ mang vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, được thể hiện qua hình ảnh người chiến sĩ Giải phóng quân đã làm nên “dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỷ”. Trong một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên mà đất nước sẽ vươn mình về mọi mặt: kinh tế, chính trị, văn hóa…, thì thơ ca cũng phải cất cánh, vươn mình ra khỏi biên giới Việt Nam để đến với bạn bè khắp năm châu bốn bể. Thơ ca phải nói lên được những ước mơ, khát vọng và cả những thách thức của dân tộc trong thời đại mới với bạn bè quốc tế. Đó là ý nghĩa đầu tiên của chủ đề Tổ quốc bay lên. Nước ta cũng hướng đến kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Do đó, chủ đề Tổ quốc bay lên còn mang ý nghĩa tưởng nhớ, tôn vinh những con người đã dâng hiến cả cuộc đời cho Tổ quốc. Nhà thơ, liệt sĩ Lê Anh Xuân là một người như thế. Chỉ 2 tháng sau khi sáng tác bài thơ Dáng đứng Việt Nam, ông đã anh dũng hi sinh. Để dân tộc Việt Nam có thể “rũ bùn đứng dậy sáng lòa” và tiến vào một kỷ nguyên mới, không thể thiếu công lao của những liệt sĩ đã ngã xuống trên chiến trường. Trong thời gian qua, một số người vô tình hoặc cố tình hiểu chủ đề “Tổ quốc bay lên” theo chiều hướng tiêu cực. Họ cho rằng, Hội Nhà văn Việt Nam đang cố “bắt trend” động từ “bay lên” trong một bài thơ nào đó xuất hiện gần đây… Ông nghĩ sao về những ý kiến trái chiều này? Chủ đề Tổ quốc bay lên đã được Hội Nhà văn Việt Nam lựa chọn từ tháng 9/2024. Sau đó, chúng tôi làm công văn gửi tới các hội văn học nghệ thuật ở các tỉnh, thành cả nước để nói về tinh thần của chủ đề. Công tác chuẩn bị cho sự kiện Ngày thơ Việt Nam luôn bắt đầu từ rất sớm. Hơn nữa, tôi cũng đã giải thích về nội hàm của chủ đề này ở trên. Không có chuyện Hội Nhà văn Việt Nam cố tình “bắt trend” (xu hướng). Tôi nghĩ một người có đủ hiểu biết, suy nghĩ đủ sâu sắc và có sự thiện chí sẽ không nhận xét như vậy. Giữa nhịp sống xô bồ, bon chen trong thời đại hiện nay, thơ giúp con người có một khoảng lặng để tìm thấy sự bình yên, cảm nhận vẻ đẹp cuộc sống, nuôi dưỡng tâm hồn để hướng thiện. Ông có nghĩ rằng, đây là một trong những sứ mệnh quan trọng nhất của thơ ca hiện nay? Từ năm 1961 đến nay, trong mỗi nhiệm kỳ nhậm chức của Tổng thống Mỹ, Nhà Trắng đều mời một nhà thơ Mỹ tới ngâm thơ. Họ đọc những bài thơ về con người, thiên nhiên, nỗi sợ hãi, tình yêu thương,… nhưng tất cả đều hướng đến việc bảo vệ vẻ đẹp của cuộc sống, của con người và đánh thức lương tri trong mỗi người. Tôi nghĩ đó chính là một trong những vai trò quan trọng nhất của thơ trong thời đại hiện nay. Trong các hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam có một nhà thơ là doanh nhân nổi tiếng. Anh từng chia sẻ, khi gặp phải những khó khăn, thử thách trên thương trường khốc liệt, anh đều đọc thơ và làm thơ. Với anh, thơ như một người bạn luôn đồng hành, lắng nghe, chia sẻ và cảm thông, giúp tâm hồn anh được chữa lành và mở ra cho anh những chân trời mới. Trong thời đại mà cuộc sống đặt ra quá nhiều áp lực cho con người, thơ ca như một sự cứu rỗi cho tâm hồn của mỗi chúng ta. Nhưng vẫn còn đó một sứ mệnh lớn lao khác của thơ ca. Đó là thuyết phục, cảm hóa những người chưa biết đến cái đẹp, cái hay của văn học nghệ thuật.. Theo tôi, người ta không đến với thơ ca vì yêu nội dung của một bài thơ, hay yêu một kỹ thuật làm thơ, mà vì yêu tinh thần, thông điệp mà thơ ca muốn truyền tải. Đó là vẻ đẹp của cuộc sống xung quanh, của tình yêu thương giữa con người với nhau, của những ước mơ, khát vọng lớn lao trong mỗi chúng ta. Tại làng Chùa (xã Sơn Công, huyện Ứng Hòa, Hà Nội) là quê Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng, trong một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên mà đất nước sẽ vươn mình về mọi mặt: kinh tế, chính trị, văn hóa…, thì thơ ca cũng phải cất cánh, vươn mình ra khỏi biên giới Việt Nam. Ông trò chuyện với Tiền Phong về diện mạo của thi ca Việt Nam trong bối cảnh “vươn mình”. NHÂN SỰ KIỆN PHÁO ĐÀI ĐỒNG ĐĂNG ĐƯỢC CÔNG NHẬN DI TÍCH LỊCH SỬ QUỐC GIA: Người dân Lạng Sơn biểu thị sự quyết tâm giữ đất biên cương (Ảnh tư liệu chụp tháng 2 năm 1979) Họp báo Ngày thơ Việt Nam 2025 nNGUYỄN DUY CHIẾN KÝ SỰ Kỳ 3: Chứng tích bi hùng Thơ ca “cất cánh” khi nói lên khát vọng
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==