8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Ba n Ngày 11/2/2025 TRẬN ĐẦU ĐÁNH THẮNG Đầu tháng 7/1978, Trung đoàn 12 (Tây Sơn), Sư đoàn 3 có mặt tập kết quanh thị trấn Đồng Đăng (huyện Cao Lộc, Lạng Sơn), đảm nhiệm phòng ngự, bảo vệ thị xã Lạng Sơn. Đại tá Đặng Tố Kim, nguyên Phó Tham mưu trưởng Quân khu 1 chia sẻ: Ngày đó, tôi là cán bộ tác chiến Trung đoàn 12 có mặt tại tuyến đầu biên giới từ rất sớm. Ngày 17/2/1979 như thường lệ, hàng ngày cứ vào buổi sáng sớm, khi con chim rừng chưa thức, tiếng kẻng báo thức của đơn vị chưa dứt thì bỗng nhiên từng loạt pháo của quân Trung Quốc từ bên kia biên giới trút xuống Đồng Đăng ầm ầm, làm rung chuyển đất trời. Trong lúc đạn nổ sáng chớp cả vùng biên giới thì từ Sở chỉ huy Trung đoàn vang dồn tiếng kẻng báo động. Lập tức, chiếc xe ô tô của Trung đoàn chạy lên mạn biên giới, ngược chiều với đoàn người dân đang gồng gánh sơ tán với nhiều cụ già, trẻ nhỏ xuôi về mạn Khánh Khê, thị xã Lạng Sơn. Đạn pháo nổ hai bên đường, mảnh văng tứ tung. Trung đoàn trưởng Nguyễn Xuân Khánh nhắc nhở lái xe bình tĩnh, chắc tay lái và đi cẩn thận để đảm bảo an toàn cho nhân dân… Sau khoảng một giờ nã pháo tập trung vào các điểm tựa tiền duyên và trung tâm thị trấn Đồng Đăng, khu vực Bản Thẩu, Tân Thanh… quân xâm lược chuyển làn hỏa lực chi viện cho bộ binh, xe tăng ồ ạt tấn công sang đất ta. Mọi tình huống đúng như dự báo của Trung đoàn trưởng Nguyễn Xuân Khánh, địch ào ào xông lên hòng đánh chiếm pháo đài Đồng Đăng và các điểm cao xung quanh thị trấn với ý đồ tham vọng chỉ trong vòng 48 tiếng đồng hồ, chúng sẽ chiếm gọn thị xã Lạng Sơn…Khi quân địch vừa vượt qua biên giới ngay lập tức bị hỏa lực của ta dội bão lửa vào đội hình bộ binh, xe tăng của chúng. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các lực lượng Công an vũ trang đồn Hữu Nghị, đồi Pò Cốc Pung, điểm cao 371, Nà Pàn cùng với dân quân xã Bảo Lâm và lực lượng Trung đoàn 12 kiên cường đẩy lui hơn 10 đợt tấn công của quân xâm lược. Theo Đại tá Kim, sau khi địch tấn công vào Lạng Sơn, các lực lượng vũ trang của ta đã nhanh chóng bố trí quân số để củng cố và sẵn sàng nghênh địch tại pháo đài Đồng Đăng. Thấy rõ vị trí tầm quan trọng của pháo đài, không chỉ khống chế toàn bộ khu vực rộng lớn mà còn là nơi bảo tồn lực lượng chiến đấu tốt nhất nên quân Trung Quốc tập trung tổng lực gồm nhiều xe tăng, xe kéo pháo, xe chở bộ binh ùn ùn tiến đến điểm cao trọng yếu này như muốn nuốt chửng pháo đài… Đồng Đăng- một thị trấn nhỏ nằm giáp biên giới Việt - Trung, luôn là địa đầu bảo vệ cương vực, lãnh thổ. Lịch sử đã ghi nhận, quân và dân nơi đây là lá chắn thép, sẵn sàng chiến đấu, giữ nước, giữ làng. QUẢ PHẾT KHÔNG BAY LÊN Về xã Hiền Quan (huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) nhằm 12, 13 tháng Giêng, du khách cảm nhận không khí Tết vẫn râm ran khắp đường làng ngõ xóm. Đây là thời điểm người dân Hiền Quan thực sự ăn Tết. Hội làng to hơn đón Tết Nguyên đán, bởi dịp này con dân trong làng làm ăn phương xa sẽ tìm về bản quán thăm hỏi họ mạc. Nhà nhà rộn ràng tiếng lách cách, tíu tít gói bánh chưng, nấu nướng làm cỗ mời khách phương xa cùng nâng chén rượu quê mừng hội ngộ. Lễ hội Phết Hiền Quan diễn ra trong hai ngày, thường đông đúc hơn vào 13 tháng Giêng khi mà bên cạnh 3 quả phết có đường kính 6-7cm còn thêm 6 quả chúi (đường kính 4-5 cm) được tung ra bãi phết cho dân làng tranh giành lấy may. Đó là phần được mong chờ nhất trong năm đối với người dân Hiền Quan từ bao đời nay. Tương truyền lễ hội có từ thời Hai Bà Trưng, được tổ chức để tưởng nhớ công lao của hai vị thành hoàng làng là Thiều Hoa công chúa (nữ tướng của Hai Bà Trưng) và Mộc Trang đại vương có công dẹp loạn 12 sứ quân. Quả phết xưa được đẽo từ gốc tre già để binh lính rèn luyện, sau này được làm bằng gỗ, sơn đỏ trở thành vật thiêng để người dân chạm vào lấy may, ai giành được xem như rước may mắn về nhà. Với số lượng ít ỏi lộc may đó nên những năm gần đây, không chỉ hàng trăm trai tráng trong làng mà người dân lân cận, một số khách phương xa nghe tin cũng đổ về. Họ hùa theo không khí tranh phết gây nên khung cảnh hỗn loạn, có đôi khi xảy ra xô xát và thương tích. Từ năm 2019, lễ hội Phết Hiền Quan bị tạm dừng phần cướp phết. Nghị định 110 (2018) quy định rõ về quy củ tổ chức lễ hội cũng như các lễ hội có yếu tố bạo lực. Mùa hội năm 2025 cho thấy sự đìu hiu khác lạ. Ngày hội 12 tháng Giêng dù rơi vào Chủ nhật (9/2), nghi thức tế lễ tại đền thờ Thiều Hoa công chúa diễn ra trong sự thờ ơ của đông đảo thanh niên trai tráng trong làng. Ông Thu - người dân ở xóm Chùa Hiền Quan - kể, nghe ngóng năm nay tiếp tục bỏ cướp phết nên nhiều người dân làng làm ăn xa cũng không về trẩy hội. Mấy năm nay dân làng vẫn thấy day dứt vì trong hội làng không còn thấy quả phết bay lên. Nhất là năm nay, họ vẫn nung nấu mong mỏi được tranh phết, bởi đây đó vẫn có một vài hội làng “xé rào” xông vào cướp chiếu, cướp lộc. ĐẸP CẢ ĐÔI ĐƯỜNG Ông Bùi Phúc Khánh, 75 tuổi, nguyên cán bộ Phú Thọ sinh ra và lớn lên tại Hiền Quan giãi bày nỗi day dứt. Mấy năm qua hội làng không trọn vẹn bởi không còn màn tranh phết. Từ tấm bé, ông Khánh chứng kiến không biết bao mùa hội phết. Ông bảo, nhiều người chỉ nhìn thấy cảnh tranh giành phết cho rằng đó là bạo lực, nhưng không hiểu truyền thống tốt đẹp của lễ hội, không lắng nghe những tiếng hô phết khích lệ người ta rèn luyện sức khỏe, cống hiến cho cộng đồng. “Ngay cả trong những năm bom rơi đạn lạc, người dân Hiền Quan chưa bao giờ dừng tranh phết. Trong những năm chiến tranh ấy, tại ngôi đền thờ Thiều Hoa công chúa vẫn dìu dặt tiếng nhạc Lưu thủy trong các nghi thức tế lễ. Mấy năm nay quả phết không bay lên, lòng dân day dứt lắm”, ông Khánh nói. Hầu khắp các lễ hội lớn ở miền Bắc đã đi qua trong không khí yên bình, bớt đi cảnh chen lấn tả tơi. Điều này có được nhờ cả quá trình chấn chỉnh và thực hiện Nghị định 110 về tổ chức lễ hội. Tuy nhiên, đây đó vẫn còn những tâm tư của cộng đồng về chuyện dừng các phần có tính chất tranh cướp. Chẳng hạn như lễ hội Phết Hiền Quan, sau 7 năm không cướp phết, người dân vẫn chưa thể thích ứng. NHÂN SỰ KIỆN PHÁO ĐÀI ĐỒNG ĐĂNG ĐƯỢC CÔNG NHẬN DI TÍCH LỊCH SỬ QUỐC GIA: Đau đầu lễ hội có tranh, cướp Bốn tân binh đứng hàng trên cùng bức ảnh thì hai anh Trần Đăng Thảo, Nguyễn Quốc Công (bìa phải) đã hy sinh tại Lạng Sơn ngày 17/2/1979 ẢNH TƯ LIỆU Cánh “binh sĩ” kéo quân, rước phết từ cung cấm của đình làng ra đền thờ để tế lễ ẢNH: KỲ SƠN nNGUYỄN DUY CHIẾN KÝ SỰ Xôn xao hình ảnh “tiễn phết” Cuối ngày 10/2 (13 tháng Giêng), một số video lan truyền hình ảnh đám đông cướp phết Hiền Quan. Tại bãi sông cạnh ngôi đền thờ Thiều Hoa công chúa, một nhóm hơn trăm người túm tụm để tranh giành quả phết. Ông Lê Trung Huyên, Chủ tịch UBND xã Hiền Quan, cho PV Tiền Phong biết, không hề có phần tranh cướp phết trong lễ hội Phết Hiền Quan 2025. Ban tổ chức chấp hành quy định và các văn bản hướng dẫn của các cấp có thẩm quyền trong quá trình tổ chức lễ hội. Ông Huyên khẳng định, sau khi tổ chức, các cụ cao niên sẽ tìm thời gian phù hợp để tiễn phết. Một cán bộ văn hóa xã Hiền Quan khẳng định, các năm trước, nghi thức tiễn phết diễn ra gần nửa đêm. Tuy nhiên, năm nay các cụ cao niên thấy số lượng người ở lại không đông nên tiến hành tiễn phết nhanh chóng và an toàn. Kỳ 1: Cánh cửa thép Lạng Sơn CÂU CHUYỆN VĂN HÓA
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==