18-19/10/2025 www.tienphong.vn THỜI SỰ HƠN CẢ TIỀN MÃ HÓA chứng thực số 5 Minh bạch và có thể kiểm chứng: Dữ liệu trên blockchain được lưu trữ một cách công khai (đối với chuỗi khối công khai) hoặc cho phép các bên liên quan cùng truy cập (đối với chuỗi khối liên minh). Mọi giao dịch hay thay đổi đều được gắn dấu thời gian và ghi vào sổ cái phân tán mà các bên đều có bản sao. Nhờ đó, thông tin trở nên trong suốt và dễ dàng kiểm chứng chéo, tạo dựng niềm tin số giữa các bên tham gia. Chẳng hạn, trong chuỗi cung ứng nông sản, tất cả các khâu từ nông dân, nhà vận chuyển đến cửa hàng đều nhập dữ liệu vào cùng một chuỗi, giúp người tiêu dùng cuối cùng có bức tranh minh bạch về nguồn gốc sản phẩm. - Bất biến và chống giả mạo: Một khi dữ liệu đã ghi vào chuỗi khối thì gần như không thể thay đổi hoặc xóa bỏ nếu không có sự đồng thuận của phần lớn mạng lưới. Cơ chế mã hóa và liên kết các khối thông tin giúp ngăn chặn việc chỉnh sửa trái phép - mọi hành vi can thiệp sẽ để lại dấu vết rõ ràng. Nhờ tính chất bất biến này, blockchain đặc biệt hữu dụng trong việc chứng thực nguồn gốc và phát hiện giả mạo. Ví dụ, văn bằng tốt nghiệp hay giấy tờ tùy thân số lưu trên blockchain sẽ không thể bị sửa nội dung hay tạo bản sao giả mạo, bởi bất kỳ khác biệt nào so với bản gốc trên chuỗi đều bị phát hiện ngay lập tức. Điều này tăng cường tính toàn vẹn của dữ liệu, giúp các bên an tâm khi sử dụng thông tin. - Bảo mật và an toàn dữ liệu: Blockchain sử dụng các thuật toán mã hóa mạnh (SHA-256, chữ ký số…) để bảo vệ dữ liệu. Thêm vào đó, mô hình phi tập trung giúp hệ thống kháng lỗi tốt hơn trước tấn công mạng - không có điểm chết duy nhất nào để hacker tấn công chiếm quyền. Nếu một nút mạng bị sự cố, các nút khác vẫn duy trì hoạt động, đảm bảo dữ liệu không bị gián đoạn hoặc mất mát. Với các ứng dụng đòi hỏi độ an toàn cao như hồ sơ sức khỏe, danh tính công dân…, blockchain tạo thành “bức tường thành số” bảo vệ dữ liệu khỏi rủi ro tấn công hay rò rỉ. - Phân cấp và loại bỏ trung gian thừa: Công nghệ chuỗi khối cho phép thiết lập niềm tin trực tiếp giữa các bên tham gia thông qua cơ chế đồng thuận và quy tắc mã hoá, thay vì phải phụ thuộc hoàn toàn vào một bên thứ ba để xác minh. Ví dụ, trong truy xuất nguồn gốc nông sản, thay vì phải qua nhiều cấp xác nhận (cơ quan cấp giấy chứng nhận, tổ chức kiểm định…), blockchain cho phép dữ liệu tự chứng thực dựa trên chữ ký số của các bên. Điều này tinh giản quy trình, giảm chi phí trung gian và nguy cơ lỗi do con người. Đồng thời, việc phân cấp quản lý cũng thúc đẩy tính trách nhiệm của mỗi bên khi tham gia mạng lưới, bởi dữ liệu ghi vào chuỗi là công khai và gắn danh tính (hoặc khóa) của người cung cấp. - Dễ dàng tích hợp, mở rộng và liên thông: Các nền tảng blockchain hiện đại (như NDAChain của Việt Nam) được thiết kế với khả năng mở API/SDK để tích hợp vào hệ thống hiện có. Điều này giúp các tổ chức có thể áp dụng blockchain mà không phải thay đổi toàn bộ cơ sở dữ liệu sẵn có - blockchain có thể đóng vai trò lớp xác thực bổ sung bên cạnh hệ thống truyền thống. Hơn nữa, blockchain có thể kết hợp với các công nghệ khác như IoT để tự động ghi dữ liệu cảm biến lên chuỗi (ví dụ cảm biến nhiệt độ kho lạnh đưa dữ liệu bảo quản vaccine lên blockchain), hoặc kết hợp với AI để phát hiện bất thường trong chuỗi cung ứng dựa trên dữ liệu chuỗi khối. Tính linh hoạt này mở ra không gian sáng tạo rộng lớn cho các ứng dụng mới trong tương lai. HỒNG PHÚC chia sẻ một số cái chung về hành trình của sản phẩm, trong đó mọi cập nhật (giao nhận, thông quan, vận chuyển…) đều được ghi lại minh bạch và bất biến. Điều này giúp ngăn chặn gian lận, rút ngắn thời gian kiểm tra thủ tục, đồng thời tạo niềm tin giữa các đối tác trong chuỗi cung ứng. Tại Việt Nam, các doanh nghiệp logistics bước đầu quan tâm đến blockchain như một giải pháp tối ưu hoá quản lý vận tải. Một số hãng vận chuyển đang nghiên cứu áp dụng hợp đồng thông minh (smart contract) để tự động hoá khâu thanh toán khi giao hàng, hoặc dùng blockchain để quản lý vận đơn điện tử (e-BL) và chứng từ hải quan, qua đó giảm sai sót giấy tờ và tăng tốc lưu thông hàng hoá. Dù các ứng dụng này chưa phổ biến, chúng nằm trong xu hướng tất yếu mà Việt Nam sẽ đón nhận nhằm số hoá chuỗi cung ứng và hòa nhịp với chuẩn mực quốc tế. Y TẾ, GIÁO DỤC VÀ QUẢN LÝ CHỨNG TỪ SỐ Trong lĩnh vực y tế, blockchain được kỳ vọng cải thiện đáng kể việc quản lý và chia sẻ dữ liệu sức khỏe. Hồ sơ bệnh án điện tử (EMR) khi lưu trữ trên chuỗi khối sẽ được mã hoá và phân tán, giúp bảo mật thông tin bệnh nhân trước nguy cơ rò rỉ hoặc tấn công mạng. Đồng thời, mỗi lần cập nhật hay truy xuất bệnh án đều được ghi dấu (timestamp) trên blockchain, tạo lịch sử rõ ràng và không thể chỉnh sửa, nhờ đó các bác sĩ có thể tin cậy vào tính toàn vẹn của dữ liệu y khoa. Tại Việt Nam, Viettel đã bước đầu ứng dụng blockchain vào hệ thống hồ sơ bệnh án điện tử do Tập đoàn phát triển. Giải pháp này cho phép kết nối dữ liệu bệnh án giữa các cơ sở y tế trong mạng lưới Viettel một cách an toàn, đồng thời hỗ trợ bệnh nhân dễ dàng chia sẻ thông tin y tế của mình cho bác sĩ khi chuyển tuyến khám chữa bệnh. Việc liên thông dữ liệu y tế trên nền tảng blockchain được kỳ vọng xóa bỏ tình trạng rời rạc, cục bộ của hồ sơ bệnh nhân, giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn dựa trên lịch sử điều trị đầy đủ, và tránh được những sai sót (ví dụ trùng lắp xét nghiệm, nhầm lẫn thuốc…) do thiếu thông tin. Bên cạnh đó, blockchain còn có tiềm năng giải quyết bài toán truy xuất nguồn gốc dược phẩm - một vấn nạn nhức nhối với hàng giả, thuốc kém chất lượng. Mỗi lô thuốc có thể được cấp một “chứng minh thư” trên blockchain ngay từ khâu sản xuất, sau đó mọi khâu phân phối, vận chuyển tới nhà thuốc đều được ghi vào chuỗi. Người mua thuốc chỉ cần quét mã là biết được thuốc có thực sự từ nhà sản xuất chính hãng hay không, qua đó ngăn chặn thuốc giả tuồn ra thị trường. Hiện một số công ty dược và chuỗi nhà thuốc lớn ở Việt Nam đang nghiên cứu áp dụng công nghệ này nhằm nâng cao độ tin cậy và an toàn cho người tiêu dùng. Nếu được triển khai rộng, blockchain sẽ trở thành “hàng rào kỹ thuật” hữu hiệu chống lại nạn hàng giả trong y tế. Trong lĩnh vực giáo dục, vài năm gần đây, tại Việt Nam đã xuất hiện bằng cấp, chứng chỉ được cấp phát qua blockchain. Năm 2020, lần đầu tiên, Trường Đại học Hoa Sen cấp văn bằng tốt nghiệp có phiên bản xác thực trực tuyến trên blockchain, hợp tác cùng đối tác quốc tế BCDiploma. Mỗi tân cử nhân ngoài tấm bằng giấy truyền thống còn nhận được một URL định danh duy nhất trỏ tới bản cấp phát văn bằng trên chuỗi khối, kèm mã QR in trên bằng giấy để tiện truy cập. Nhà tuyển dụng hoặc bất cứ ai có đường dẫn này đều có thể kiểm tra tính xác thực của văn bằng ngay lập tức qua Internet. Do văn bằng số được lưu trên blockchain nên không thể bị sửa đổi hay làm giả, và tồn tại vĩnh viễn dưới sự cam kết duy trì của hệ thống BCDiploma. Điều này giúp quy trình xác minh bằng cấp trở nên nhanh chóng, thuận tiện và tin cậy tuyệt đối, khắc phục tình trạng bằng giả, bằng bị chỉnh sửa mà trước đây các đơn vị tuyển dụng hay gặp phải. Sau thành công thí điểm của Hoa Sen, một số trường đại học khác tại Việt Nam cũng đã nghiên cứu ứng dụng blockchain cho việc quản lý văn bằng, chứng chỉ. Thậm chí, một nhóm startup người Việt đã phát triển dự án “Nền tảng quản lý văn bằng chứng chỉ quốc gia” trên blockchain và giành giải Nhất cuộc thi VietChain Talents 2025. Dự án này hướng tới một hệ thống hạ tầng chung, cho phép mọi trường học, trung tâm đào tạo tại Việt Nam có thể phát hành và xác thực chứng chỉ trên cùng một chuỗi khối, tạo cơ sở dữ liệu văn bằng quốc gia minh bạch và liên thông. Cùng với văn bằng, nhiều loại chứng từ số khác cũng được tăng cường độ tin cậy nhờ blockchain. Công ty MISA (Việt Nam) đã phát triển hệ thống hóa đơn điện tử trên nền tảng blockchain, giúp đảm bảo mỗi hóa đơn được phát hành là duy nhất, không thể bị sửa đổi hay làm giả, đồng thời có thể tra cứu xác thực dễ dàng bởi cơ quan thuế và đối tác. Lĩnh vực bảo hiểm cũng bắt đầu ứng dụng chuỗi khối để quản lý chứng nhận hợp đồng và lịch sử yêu cầu bồi thường, nhờ vậy quy trình giải quyết quyền lợi khách hàng trở nên nhanh chóng hơn do các bên (khách, công ty bảo hiểm, garage sửa chữa…) cùng truy cập một nguồn dữ liệu thống nhất. Trong ngành xây dựng, bất động sản, blockchain đang được thử nghiệm để số hoá giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ), qua đó giúp việc chuyển nhượng, công chứng trở nên thuận tiện và ngăn chặn nguy cơ một mảnh đất bán cho nhiều người (do trạng thái giao dịch được cập nhật tức thời trên sổ cái chung). Những ứng dụng quản lý chứng từ số này, dù còn mới mẻ, cho thấy blockchain có thể đóng vai trò như một “công chứng viên kỹ thuật số”, đảm bảo tính xác thực và nguồn gốc của mọi loại giấy tờ quan trọng trong nền kinh tế số. NGUYỄN HỒNG PHÚC Cách thức hoạt động của blockchain NGUỒN: ONUS BLOCKCHAIN MANG LẠI NHIỀU LỢI ÍCH KHI ỨNG DỤNG VÀO ĐỜI SỐNG, QUẢN TRỊ VÀ SẢN XUẤT, KINH DOANH. NHÌN CHUNG, CÔNG NGHỆ CHUỖI KHỐI CÓ 5 ƯU ĐIỂM NỔI BẬT. 5 ưu điểm của blockchain trong ứng dụng phi tài chính Sáng nay (18/10), sự kiện Sóng Festival với thông điệp “Một chạm - Vạn niềm tin” chính thức diễn ra. Đây là điểm nhấn trong khuôn khổ Ngày Thẻ Việt Nam lần thứ 5, do báo Tiền Phong phối hợp Công ty Cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) tổ chức, dưới sự chỉ đạo nội dung của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Sự kiện diễn ra trong 2 ngày 18-19/10, tại sân vận động Đại học Bách Khoa, Hà Nội. Sóng Festival được xây dựng như một lễ hội thanh toán số - công nghệ - giải trí dành cho giới trẻ, nơi 100% giao dịch tại các gian hàng được thực hiện bằng phương thức điện tử, không sử dụng tiền mặt với sự tham gia của 25 ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính, tổ chức thẻ quốc tế và gần 100 gian hàng thuộc các lĩnh vực giáo dục, ẩm thực, tiêu dùng, thời trang, công nghệ… Trong suốt hai ngày sự kiện, sân khấu Sóng Festival liên tục hoạt động với 5 khung giờ trình diễn công nghệ và nghệ thuật, mang đến chuỗi trải nghiệm tương tác sống động từ các ngân hàng và nhóm biểu diễn đến từ các trường đại học. Tại đây, người tham dự được trực tiếp chạm - trải nghiệm - thanh toán thông qua các công nghệ Tap to Pay, Tap to Phone, mã QR, ví điện tử, thanh toán di động, định danh điện tử (eKYC) cùng các giải pháp bảo mật dữ liệu mới nhất. Ban Tổ chức dành 6.000 phần quà top-up 50.000 đồng trực tiếp vào tài khoản người tham dự, khuyến khích trải nghiệm thanh toán không tiền mặt ngay tại sự kiện. Toàn bộ gian hàng được thiết kế với ngôn ngữ trực quan, màu sắc trẻ trung, sản phẩm đa dạng như sách, trà sữa, cà phê, mỹ phẩm, thời trang, phụ kiện, đồ tiêu dùng và ưu đãi đặc biệt từ các đơn vị tham gia. NGỌC MAI Sóng Festival - Ngày Thẻ Việt Nam chính thức diễn ra từ hôm nay
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==