Trung Quốc đang sử dụng sự hợp tác AI như một công cụ cả về kinh tế lẫn địa chính trị; ASEAN được xem là vùng chiến lược mới vừa để mở rộng ảnh hưởng, vừa để san sẻ rủi ro. Giới quan sát nhận định, hợp tác công nghiệp, đổi mới, nhân lực là 3 trụ cột mà Trung Quốc đang rất quan tâm trong việc triển khai chiến lược này. Cụ thể là hội nhập kinh tế và mở rộng thị trường; xây dựng liên kết công nghệ và chuỗi giá trị; tác động thể chế và quản trị; mở rộng chỗ đứng thương mại và hạ tầng; gia tăng ảnh hưởng ngoại giao mềm và văn hóa; tăng hiệu quả ứng phó với áp lực bên ngoài như các hạn chế công nghệ, hạn chế xuất khẩu chip từ phương Tây. 5 CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG CHÍNH Theo giới quan sát, Trung Quốc xác định AI là chìa khóa để tạo đột phá về năng suất lao động, gia tăng ảnh hưởng của mình với các nước đang phát triển ở Nam bán cầu và trên toàn cầu nói chung, thoát khỏi sự bao vây, cô lập của Mỹ cùng đồng minh trong lĩnh vực khoa học công nghệ. Tại cuộc họp cấp cao về Sáng kiến Phát triển Toàn cầu, diễn ra ngày 23/9/2025 tại trụ sở Liên Hợp Quốc, Trung Quốc công bố Sáng kiến Hợp tác quốc tế AI+, nhấn mạnh việc sử AI như một lực lượng chuyển đổi toàn diện, không chỉ để nâng cấp công nghệ mà còn để thúc đẩy phát triển bền vững toàn cầu và nâng cao phúc lợi con người. Sáng kiến này đề ra 5 chương trình hành động chính. Một là, AI+ Phúc lợi công - ứng dụng AI trong y tế, giáo dục và các vấn đề dân sinh, cải thiện sức khỏe toàn cầu và phân bổ công bằng nguồn lực giáo dục chất lượng. Hai là, AI+ Tiến bộ công nghệ - dùng AI để rút ngắn chu kỳ R&D, thúc đẩy nghiên cứu liên ngành và mở rộng các ranh giới khoa học. Ba là, AI+ Ứng dụng công nghiệp - hiện đại hóa ngành truyền thống, mở rộng lĩnh vực mới, ổn định chuỗi cung ứng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Bốn là, AI+ Phồn vinh văn hóa - tận dụng AI để bảo tồn số hóa, trưng bày di sản, đẩy mạnh giao lưu văn hóa và tăng cường đối thoại giữa các nền văn minh. Năm là, AI+ Đào tạo nhân tài - mở rộng giáo dục AI, trao đổi nhân lực và xây dựng hệ thống đào tạo nhân lực AI có năng lực số, sáng tạo và tầm nhìn toàn cầu. Cả về trước mắt và lâu dài, Trung Quốc muốn gia tăng ảnh hưởng kinh tế-công nghiệp; khẳng định vai trò lãnh đạo và định hình luật chơi; mở rộng sức mạnh mềm; ngoại giao hướng Nam toàn cầu; xây dựng hệ sinh thái tri thức và nhân lực. Cụ thể, tăng cường các ngành công nghiệp ứng dụng AI, củng cố chuỗi cung ứng và mở rộng cơ hội cho doanh nghiệp AI Trung Quốc ra nước ngoài; đặt Trung Quốc ở vị thế tiên phong trong quản trị và phát triển AI gắn với Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc và tầm nhìn “cộng đồng nhân loại chia sẻ tương lai”; thúc đẩy giao lưu văn hóa và học hỏi lẫn nhau, tạo hình ảnh Trung Quốc là nước bảo vệ đa dạng văn hóa và chia sẻ thịnh vượng... CÁC BƯỚC ĐI TIẾP THEO Trung Quốc luôn có kế hoạch và tìm mọi cách thực thi mở rộng ảnh hưởng, định hình quản trị AI toàn cầu và gắn AI với phát triển kinh tế-xã hội toàn cầu. Bước đi tiếp theo sẽ là triển khai dự án thực tế, mở rộng chương trình đào tạo nhân lực AI và thúc đẩy nỗ lực ngoại giao để đưa chuẩn mực và nền tảng AI Trung Quốc lan rộng trong hợp tác quốc tế, nhiều nhà phân tích nhận định. Cụ thể, khởi động dự án AI trong y tế, giáo dục, công nghiệp thông minh tại các nước Nam toàn cầu, gắn với hợp tác Vành đai - Con đường; thành lập trung tâm đào tạo AI, trung tâm nghiên cứu chung và các chương trình trao đổi nhân tài với đối tác; đề xuất quy tắc quản trị AI tại Liên Hợp Quốc và các diễn đàn đa phương, quảng bá mô hình “AI vì điều tốt đẹp” của Trung Quốc; khuyến khích doanh nghiệp Trung Quốc triển khai dịch vụ AI (điện toán đám mây, sản xuất thông minh, bảo tồn văn hóa số) trên toàn cầu; cung cấp học bổng, chương trình đào tạo và giáo trình chung để bồi dưỡng nhân tài AI theo định hướng Trung Quốc. Riêng với ASEAN, Trung Quốc quyết tâm thành lập Trung tâm Hợp tác Ứng dụng AI Trung Quốc - ASEAN (tập trung vào xây dựng hạ tầng AI, nền tảng nguồn mở, đào tạo nhân tài AI, ứng dụng thực tiễn, và bảo đảm khả năng tiếp cận công bằng); thực hiện Hành động AI+ nhằm thúc đẩy hợp tác giữa Trung Quốc và ASEAN về AI, bao gồm việc thiết lập cơ chế hợp tác cấp bộ trưởng về AI giữa hai bên; thực hiện Kế hoạch “Hành động tăng cường năng lực AI vì lợi ích chung và cho tất cả” của Trung Quốc, với mục tiêu giúp các nước (đặc biệt là các nước đang phát triển) xây dựng hạ tầng AI, nâng cao nhận thức và ứng dụng; tiếp tục tổ chức Cuộc thi “Cúp Hành động tăng cường năng lực AI cho tất cả” (AAA Cup), nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo và phát triển ứng dụng thực tiễn trong khuôn khổ hợp tác Trung Quốc-ASEAN… PHẢN HỒI CỦA MỘT SỐ NƯỚC ASEAN Đa số nước ASEAN đón nhận tích cực các sáng kiến, dự án của Trung Quốc vì coi đây là cơ hội thúc đẩy số hóa, nhưng đồng thời thừa nhận tồn tại khoảng trống về hạ tầng, nhân lực và nhu cầu về khung pháp lý. Lào đã thành lập Trung tâm Hợp tác Đổi mới AI Trung Quốc-Lào, coi đây là mô hình nhanh và thiết thực để củng cố nền tảng AI của Lào. Từ chuyến thăm của đoàn tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) tới Lào, lãnh đạo Lào “công nhận tiến trình phát triển AI của Trung Quốc và hy vọng sẽ làm sâu rộng hợp tác với Trung Quốc để phát triển các mô hình AI dựa trên ngôn ngữ riêng của họ”, Vientiane Times đưa tin. Trong khi đó, Campuchia coi chuyển đổi số là trọng tâm, hoan nghênh hợp tác AI để phát triển toàn diện. Quốc vụ khanh Bộ Bưu chính viễn thông Campuchia Sok Puthyvuth nói rằng, kinh nghiệm và chuyên môn AI của Trung Quốc mang lại cơ hội quý giá cho các nước ASEAN như Campuchia để đẩy nhanh tiến độ trong lĩnh vực AI, theo Phnom Penh Post. Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, nhà báo Indonesia Maryono Endro (báo Bharata Online), nói rằng, Indonesia coi hợp tác AI là chìa khóa để thực hiện Chiến lược AI Quốc gia 2020-2045, song hiện thiếu hạ tầng, vốn và nhân lực. “Có quan chức Indonesia nói rằng Trung Quốc-ASEAN hợp tác trong AI là cơ hội để khu vực ASEAN tăng tốc phát triển cơ sở hạ tầng số và nhân lực AI, miễn là cần vốn đầu tư phù hợp để xây dựng hạ tầng và đào tạo để tận dụng sáng kiến”, ông Endro cho biết. Phía Malaysia, Singapore, Thái Lan có những phát ngôn tương tự. Giới chức Malaysia (cấp bộ trưởng) nhiều lần công khai chào đón hợp tác sâu hơn với Trung Quốc trong lĩnh vực AI, điện toán đám mây, nền tảng số. Trong khi đó, lãnh đạo Bộ Thương mại và Công nghiệp và Bộ Văn hoá, Cộng đồng và Thanh thiếu niên Singapore nói rằng, hợp tác giữa ASEAN và Trung Quốc sẽ giúp thúc đẩy tạo quyền AI trong khu vực, tức là khả năng ứng dụng AI để nâng cao năng lực công nghệ, cải thiện dịch vụ, kinh tế; còn giới chức Thái Lan đặc biệt quan tâm hạ tầng và nhân lực, nhấn mạnh phát triển hạ tầng AI và nhân tài thông qua hợp tác sâu rộng với Trung Quốc… Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành cũng chỉ ra một số khó khăn, thách thức trong hợp tác quốc tế liên quan AI. Đó là những rào cản về nhân lực, quy định nội bộ, và tính minh bạch; rủi ro về lao động và tác động kinh tế-xã hội; rủi ro an ninh, giám sát, quyền riêng tư và giá trị dân chủ; cạnh tranh công nghệ và địa chính trị có thể dẫn tới tăng chi phí; cạnh tranh tiêu chuẩn quốc tế giữa Trung Quốc và Mỹ về sự minh bạch, quyền riêng tư, kiểm soát nội dung sẽ dẫn tới sức ép chọn phe… THÁI AN 18-19/10/2025 www.tienphong.vn NHÌN RA THẾ GIỚI TRONG BỐI CẢNH BỊ MỸ CÙNG ĐỒNG MINH CÔ LẬP VỀ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ, CẠNH TRANH VỀ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO (AI), TRUNG QUỐC COI AI LÀ MỘT TRONG CÁC LĨNH VỰC CHIẾN LƯỢC ĐỂ THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ, CÔNG NGHIỆP HÓA, NÂNG CAO VỊ THẾ QUỐC TẾ... BẮC KINH GẦN ĐÂY LIÊN TIẾP ĐƯA RA CÁC SÁNG KIẾN HỢP TÁC AI CẤP ĐỘ TOÀN CẦU, KHU VỰC, NHƯ VỚI ASEAN. SÁNG KIẾN HỢP TÁC QUỐC TẾ 19 Năm 2021, Chính phủ Việt Nam ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030. Chiến lược hướng tới mục tiêu đưa nước ta trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, phát triển các giải pháp, ứng dụng AI trong khu vực ASEAN và thế giới. n Phát triển hạ tầng số và dữ liệu: xây dựng trung tâm dữ liệu, kết nối mạng, đường truyền băng thông cao, hệ thống cáp quang, lưu trữ dữ liệu, chia sẻ dữ liệu xuyên biên giới. n Định hình tiêu chuẩn và quản trị: đặt ra các khung quy định AI, tiêu chuẩn chất lượng, vấn đề đạo đức, quyền riêng tư, an ninh mạng. n Đào tạo nhân lực: tăng cường chia sẻ chuyên môn, chương trình học, viện nghiên cứu, trao đổi học giả, phát triển kỹ năng AI trong ASEAN để các nước nhỏ không bị tụt hậu. n Tăng cường ứng dụng AI trong thực tế: các ngành nông nghiệp, logistics, y tế, du lịch, dịch vụ công, quản lý đô thị… Khách tham quan bắt tay robot hình người trong Triển lãm Trung Quốc-ASEAN lần thứ 22 tại Quảng Tây ngày 17/9/2025 ẢNH: XINHUA CÁC LĨNH VỰC HỢP TÁC AI GIỮA TRUNG QUỐC VÀ ASEAN Trung Quốc muốn thúc đẩy hợp tác với ASEAN trong lĩnh vực AI MINH HỌA: CHATGPT
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==