8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Năm n Ngày 16/10/2025 RAP TRỞ THÀNH CUỘC ĐẤU Khuya 10/10, rapper Rhymastic (dưới nghệ danh YC) phát hành bản rap Chưa từng cheer ly với giai điệu dồn dập và ca từ công kích mạnh mẽ. Ca khúc ngay lập tức gây xôn xao cộng đồng rap Việt bởi những câu được cho là nhắm đích danh Dế Choắt, quán quân Rap Việt mùa đầu. “Rap là phải như thằng đá bơ Dế Choắt? Mặt thì bá dơ, mà nhạc thì ế chắc”, “Quán quân Rap Việt nhưng không biết punchline (chốt hạ bằng câu rap đắt giá)”... Những ca từ trực diện này đã châm ngòi cho một trong những cuộc “beef” (tranh luận, đấu rap) nóng nhất của rap Việt trong năm. Chỉ sau 12 giờ phát hành, Chưa từng cheer ly đã thu hút nửa triệu lượt xem trên YouTube và nhanh chóng lan rộng trên mạng xã hội, trở thành chủ đề thảo luận sôi nổi trong các diễn đàn về rap. Đây được xem là cú phản đòn từ Rhymastic sau khi Dế Choắt liên tục tung loạt rap công kích nhằm vào nhiều rapper khác như Hustlang Robber, Seachains, ICD, Minh Lai, Phúc Du, thậm chí cả các huấn luyện viên của Rap Việt như Karik, BigDaddy, B Ray... Trước đó, Dế Choắt đã phát hành album Vô công album, với loạt ca khúc ám chỉ đồng nghiệp “say hi” với dòng nhạc thương mại. Loạt động thái của anh rõ ràng đã kéo cả cộng đồng rap vào cuộc đối đầu, và đẩy diss rap từ biên giới underground (ngầm) lên mặt trận chính thống. Nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Minh Thi cho biết: “Diss vốn có lịch sử lâu đời trong cộng đồng hip hop toàn cầu. Xét ở mặt tích cực, rap công kích từng được coi là một hình thức phản biện nghệ thuật độc đáo. Trong đó, các rapper không chỉ trổ tài sử dụng ngôn từ, mà còn thể hiện quan điểm cá nhân, phản ánh thực trạng xã hội và giải tỏa mâu thuẫn nghề nghiệp một cách trực diện. Những màn đấu rap có tính công kích nhưng giàu kỹ thuật đôi khi giúp nâng tầm sáng tạo, đẩy chất lượng ca từ và trình diễn lên cao, đồng thời tạo ra một “sân khấu mở” để nghệ sĩ khẳng định bản lĩnh và cá tính. Tuy nhiên, khi diss ngày càng bị nhuốm màu thị phi, nhiều sản phẩm bắt đầu lệch khỏi tinh thần phản biện mà trượt về phía công kích cá nhân, xúc phạm thô bạo, khiến ranh giới giữa nghệ thuật và trò gây hấn trở nên mong manh”. Trong trường hợp Rhymastic và Dế Choắt, nhà nghiên cứu Minh Thi cho rằng, việc Rhymastic công khai gọi tên đối thủ, sử dụng lời rap để công kích cả kỹ năng lẫn danh tiếng của Dế Choắt đã đẩy sự việc trở thành một cuộc chiến có quy mô lớn, giữa một rapper kỳ cựu và một quán quân Rap Việt. Việc biến những màn diss thành công kích cá nhân không xa lạ với rap Việt. Cách đây không lâu, vụ đấu rap giữa Pháo và ViruSs qua ca khúc Sự nghiệp chướng cũng từng làm dư luận phản cảm, nhất là sau khi bản rap này nhanh chóng leo lên bảng thịnh hành YouTube. Ca từ trong Sự nghiệp chướng được cho là chứa nhiều ẩn ý nhắm trực tiếp vào ViruSs, đặt nghi vấn về chuyện tình cảm, tố cáo tính cách “trăng hoa, ngoại tình, giả tạo” của nhân vật này. Trong cái hấp dẫn của “diss tố” luôn ẩn chứa cả sự xấu xí. Việc kéo đời tư vào lời rap, dùng ngôn từ châm biếm cá nhân là hình thức tấn công thiếu “công bằng Đằng sau màn đấu khẩu nảy lửa bằng Ngày 7/9, một tác phẩm mới của Banksy xuất hiện bên ngoài Tòa án Hoàng gia ở London (Anh). Đó là bức tranh tường mô tả một thẩm phán người Anh mặc áo choàng và tóc giả truyền thống, đang dùng búa đánh một người biểu tình nằm dưới đất, máu bắn tung tóe lên tấm biển trắng của người biểu tình. Tuy nhiên, đây không phải lần đầu tiên nghệ thuật nhìn nhận tư pháp là một quyền lực tàn bạo. Đi trước tác phẩm của Banksy hơn bốn thế kỷ rưỡi là một tác phẩm điêu khắc của nghệ sĩ thời Phục hưng Jean de Boulogne (được biết đến với nghệ danh “Giambologna”). Bức tượng bằng đá cẩm thạch khắc họa một cảnh trong Kinh Thánh, trong đó thẩm phán Samson trong Cựu Ước “giết chết hàng ngàn người” bằng “xương hàm của một con lừa”. Nếu tác phẩm gây tranh cãi của Banksy gợi nhớ đến những tiền lệ như vậy, thì bức tranh tường của ông cũng gặp chung cái kết. Ngay khi tác phẩm được phát hiện bên ngoài tòa án, nó đã bị che phủ bởi những tấm bạt màu đen lớn, bao quanh là hàng rào thép cùng lính canh từ Sở Tòa án và Pháp chế Hoàng gia. Cảnh sát nhanh chóng xác nhận rằng tác phẩm đã được “báo cáo là thiệt hại hình sự”. Việc bức tranh tường của Banksy bị xóa bỏ gần như hoàn toàn, chỉ để lại một bóng hình xám xịt vẫn còn ám ảnh bức tường, chỉ là một trong vô số lần một tác phẩm nghệ thuật bị kiểm duyệt sau khi bị coi là vi phạm pháp luật. Xuyên suốt lịch sử nghệ thuật, những giai đoạn hạn chế xem và hạn chế biểu đạt không hề ít. Từ việc đập vỡ các biểu tượng ở Byzantium vào thế kỷ 8 và 9 đến việc phá hủy tác phẩm châm biếm của Banksy bên ngoài Tòa án Hoàng gia gần đây, câu chuyện về nghệ thuật là câu chuyện thường xuyên bị biên tập bởi nhiều thế lực khác nhau. Hãy xem bức bích họa đồ sộ của Michelangelo, “Sự phán xét cuối cùng”, chiếm trọn bức tường bàn thờ của Nhà nguyện Sistine tại Vatican. Hoàn thành năm 1541, tác phẩm nổi tiếng này khắc họa thăng trầm dữ dội của những linh hồn khi họ được đưa lên thiên đàng, hoặc bị đày xuống địa ngục. Mặc dù khó có thể hình dung ra một chủ đề nào ít khiêu gợi hơn, “Sự phán xét cuối cùng” vẫn bị coi là đi ngược lại quyết định của Công đồng Trent vào tháng 12/1563 về việc cấm các tác phẩm nghệ thuật “được tô điểm bằng vẻ đẹp khơi gợi dục vọng”. Ngay từ lần đầu được công bố, những bức tranh khỏa thân của Michelangelo đã vấp phải sự chỉ trích từ những người cho rằng sự hiện diện của chúng “ở một nơi linh thiêng như vậy” là khiếm nhã. Để kiệt tác của Michelangelo tuân thủ sắc lệnh mới cấm “dâm ô” trong nghệ thuật, họa sĩ người Ý Daniele da Volterra được thuê để vẽ thêm khố và áo lễ cho các nhân vật khỏa thân trong bức bích họa, khiến ông được đặt biệt danh là “thợ may quần chẽn”. Kết quả là tầm nhìn ban đầu của Michelangelo bị thay đổi hoàn Những tác phẩm hội họa bị “kết án” Diss có phải lúc nào cũng cần? Một số nghệ sĩ và khán giả cho rằng, rap không phải lúc nào cần diss. Có nhiều cách để thể hiện cá tính, kể chuyện, phản ánh xã hội mà không cần “ném đá”. Khi diss trở thành công cụ mặc định, rap dễ lặp lại và mất chiều sâu. Một rapper underground chia sẻ: “Tôi thích nghe rap kể đời, rap tâm trạng hơn rap đấu đá. Diss khiến nhiều người nghe bị nóng một thời, nhưng rồi cũng chán”. Nhà sản xuất Nguyễn Phan Bình An cho rằng, nếu rap muốn trở thành dòng âm nhạc chững chạc, có chiều sâu, thì diss cần được đặt trong hệ giá trị: cá nhân - kỹ thuật - xã hội - đạo đức. Chỉ như vậy, diss mới không bị biến tướng và rap Việt sẽ không bị “diss hóa” trước khi kịp trưởng thành. Gần đây, cộng đồng rap Việt “dậy sóng” khi Rhymastic bất ngờ tung bản rap Chưa từng cheer ly, với những ca từ được cho là nhắm thẳng vào Dế Choắt. Vượt ra ngoài phạm vi của một vụ “beef” cá nhân, cuộc đấu này đánh dấu một bước ngoặt cho xu hướng diss (công kích) đang lan rộng trong rap Việt, được dự đoán có thể trở thành hiện tượng “khuấy đảo” đời sống âm nhạc. Cuộc beef giữa Rhymastic (trái) và Dế Choắt đã kéo cả cộng đồng rap vào cuộc đối đầu Bức tranh tường mới nhất của Banksy, mô tả một thẩm phán tấn công người biểu tình, là ví dụ mới nhất trong hàng thế kỷ các tác phẩm bị coi là vi phạm pháp luật. Màn đấu giữa Pháo và ViruSs cũng từng khiến những người yêu rap “đau tai” vì câu chuyện công kích cá nhân phía sau Tác phẩm “Sự phán xét cuối cùng” của Michelangelo
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==