Từ cuối tháng 9 đến nay, Hà Nội trải qua những trận mưa rất lớn, biến hàng loạt tuyến phố trung tâm thành dòng sông giữa lòng đô thị. TÁC NHÂN BÊ TÔNG HÓA Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Phan Đăng Sơn - Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam - cho biết, việc phát triển đô thị sinh thái, đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu là mục tiêu quan trọng hàng đầu và là kim chỉ nam cho quá trình quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị bền vững của Việt Nam, theo tinh thần của Nghị quyết 06-NQ/TW. Theo ông Sơn, tình trạng đường phố, khu đô thị ngập sau mưa lớn không chỉ là vấn đề của Việt Nam mà là thách thức toàn cầu. Ngay cả ở các quốc gia phát triển, nếu lượng mưa đạt 200-300 mm trong vài giờ, hệ thống thoát nước vẫn bị quá tải. Hà Nội nói riêng hay Việt Nam nói chung cũng đang trong tình huống tương tự, tuy nhiên chúng ta thường tập trung vào xử lý ngập, nhưng lại ít chú ý đến việc thiết kế đô thị sao cho có khả năng thấm và giữ nước. Khi mọi thứ bị bê tông hóa, nước không còn chỗ đi, ngập là tất yếu. Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, để giải quyết tận gốc vấn đề, cần thay đổi tư duy quy hoạch, phải giành lại không gian cho nước. Các khu đô thị, vùng ven đô hay khu dân cư mới đều cần được quy hoạch với tỷ lệ đất thấm nước hợp lý - bao gồm công viên, hồ điều hòa, mặt nước tự nhiên và đất bán thấm. “Không thể tiếp tục lấp ao hồ để lấy đất xây dựng rồi lại đi làm hồ điều hòa nhân tạo ở nơi khác. Quy hoạch phải xem nước là thành phần của đô thị, không phải là kẻ thù cần chống lại”, ông Sơn nói và nhấn mạnh rằng, Hà Nội cần kết hợp đồng bộ giữa quy hoạch không gian, giải pháp vật liệu và hạ tầng xanh. Theo Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, công nghệ có thể hỗ trợ, nhưng nếu quy hoạch vẫn theo tư duy bê tông hóa, san nền toàn diện, lấp hồ, thu hẹp sông thì mọi biện pháp kỹ thuật đều chỉ là tạm thời. Song song đó, cần khôi phục và mở rộng không gian chứa nước tự nhiên - từ ao hồ, đầm lầy đến hành lang thoát nước. Đồng thời, tích hợp thiết kế cảnh quan và không gian công cộng với chức năng điều tiết nước mưa. Ngoài ra, cần phát triển và ứng dụng mô hình “hạ tầng xanh - hạ tầng xám kết hợp”, trong đó công viên, mặt nước và các khu cây xanh được xem như phần của hệ thống thoát nước - việc này đang được nhiều quốc gia áp dụng thành công. Ông Sơn cho rằng, Việt Nam cần thay đổi khái niệm về đô thị hiện đại: Không chỉ là nơi có nhiều nhà cao tầng và đường rộng, mà là nơi có khả năng thấm, giữ và sống cùng nước. Trong quy hoạch tương lai, cần xác lập các vùng có khả năng thấm nước cao trong lòng đô thị; đồng thời, áp dụng các mô hình lưu trữ và tái sử dụng nước mưa cho sinh hoạt, tưới cây, rửa đường… “Nếu được triển khai đồng bộ, Việt Nam có thể từng bước hình thành hệ thống đô thị bền vững - nơi nước mưa không còn là hiểm họa, mà trở thành tài nguyên được kiểm soát thông minh”, ông Sơn kỳ vọng. CÔNG NGHỆ VẬT LIỆU ĐÓNG VAI TRÒ THEN CHỐT Theo Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, nước ta hoàn toàn có thể học hỏi các mô hình tiên tiến như “thành phố bọt biển” của Trung Quốc, Singapore hay Hà Lan - nơi đô thị được thiết kế để hấp thụ, lưu trữ và tái sử dụng nước mưa. Tuy nhiên, ngoài những giải pháp vĩ mô, Việt Nam cần những công nghệ phù hợp với điều kiện thực tế, chi phí hợp lý và dễ triển khai. “Đây không chỉ là câu chuyện môi trường, mà còn là bài toán kinh tế”, ông Sơn nói và nhấn mạnh, mỗi mét khối nước mưa được giữ lại là giảm chi phí xử lý, giảm áp lực cho hạ tầng, giảm rủi ro ngập và hư hại tài sản. Ngoài ra, một trong những hướng đi được giới chuyên môn quan tâm là giải pháp nền xốp - vật liệu mới giúp nâng nền, thoát nước và giảm ngập hiệu quả cho hạ tầng giao thông đô thị. Đồng quan điểm với ông Sơn, kiến trúc sư Trần Hoàng Hãn cho rằng, công nghệ vật liệu đóng vai trò then chốt trong việc giải quyết ngập đô thị. Một trong những hướng đi tiềm năng là sử dụng nền xốp - loại vật liệu nhẹ, chịu nén tốt, thi công nhanh, tỷ lệ hút nước thấp và giá thành thấp hơn các vật liệu nâng nền truyền thống. “Công nghệ nền xốp đã được áp dụng ở nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc trong các công trình cầu đường, cao tốc, bãi đỗ xe và đường dân sinh. Tại bang Oregon (Mỹ), nghiên cứu của Đại học Oregon State cho thấy mặt đường xốp - hay mặt đường thấm nước - có thể thay thế hoàn toàn mặt đường không thấm truyền thống, giúp giảm đáng kể lượng nước chảy tràn và chi phí xử lý nước mưa”, ông Hãn nói. Ngoài ra, mặt đường xốp cho phép nước mưa di chuyển qua các khoảng trống trong kết cấu và thấm dần xuống đất, thay vì đọng lại trên bề mặt. Nó giúp hệ thống thoát nước đô thị không bị quá tải trong các đợt mưa lớn. Vì thế ở Mỹ, nền xốp không chỉ được dùng cho bãi đỗ xe hay vỉa hè, mà còn cho các tuyến đường công cộng, giúp tiết kiệm chi phí xây dựng hệ thống xử lý nước mưa riêng biệt. Ông Hãn cho rằng, nền xốp và mặt đường thấm nước hoàn toàn có thể trở thành giải pháp trọng điểm trong thiết kế hạ tầng giao thông mới tại Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung, đặc biệt ở các khu đô thị thấp trũng, khu công nghiệp, tuyến đường thường xuyên ngập hoặc công trình công cộng - nơi nhu cầu thoát nước và tiết kiệm chi phí xây dựng cao. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng không nên dùng nền xốp ở khu vực có lưu lượng xe tải nặng hoặc giao thông dày đặc, bởi khả năng chịu lực có giới hạn. Thay vào đó, có thể kết hợp các khu vực nền xốp với hệ thống thoát nước ngầm thông minh, đảm bảo hiệu quả lâu dài. LỘC LIÊN Ngập lụt kéo dài, hạ tầng quá tải, đường phố Hà Nội biến thành “sông” sau vài giờ mưa lớn xảy ra gần đây cho thấy bài toán thoát nước không còn là vấn đề kỹ thuật đơn thuần, mà là thước đo của tư duy quy hoạch và năng lực thích ứng đô thị. 15 n Thứ Hai n Ngày 13/10/2025 THỜI SỰ Người Hà Nội vật lộn giữa biển nước để về nhà trong trận mưa lịch sử ngày 30/9 ẢNH DUY PHẠM Nguyên nhân phố thành sông và bài học quy hoạch Từ thực tế Hà Nội ngập sâu sau mưa, các chuyên gia đều cho rằng, chống ngập không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà là thước đo của tư duy quy hoạch đô thị. Khi biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, chỉ những đô thị biết “sống cùng nước” - thay vì chống lại nước - mới có thể phát triển bền vững. Ngày 12/10, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tiếp tục phiên họp toàn thể, thẩm tra dự Luật Dân số. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân (TPHCM) phát biểu, Việt Nam đang đứng trước “tình thế cấp bách” về vấn đề dân số; nếu không ban hành luật để tạo khung pháp lý cơ bản giải quyết vấn đề này thì sẽ đi vào vết xe đổ của Nhật Bản, Hàn Quốc… “Chúng ta đang đứng trước lựa chọn hoặc phát triển, hoặc không phát triển”, ông nói. Ông cho rằng, Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới có nghị quyết riêng về công tác dân số trong tình hình mới, đồng thời công bố chủ trương phải giữ vững mức sinh thay thế. Tuy nhiên, sau nhiều năm thực hiện, chưa duy trì được mục tiêu này. Đại biểu đoàn TPHCM cho biết, chỉ đạo của Bộ Chính trị nêu rõ, trong giai đoạn phát triển mới, phải có ba đột phá về tư duy, chính sách và đột phá về tổ chức thực hiện. “Luật Dân số phải thể hiện được đột phá về tư duy", ông Nhân nhận định. Theo ông, Việt Nam đang đối mặt với ba thách thức lớn. Thứ nhất, trong 3 năm gần đây, mức sinh thay thế giảm liên tục. Điều đó cho thấy, Việt Nam đã bắt đầu đi vào con đường mà Hàn Quốc, Nhật Bản và hơn 40 quốc gia phát triển từng trải qua: thu nhập đầu người càng tăng thì tỷ lệ sinh càng giảm. Thứ hai, lao động tuổi nghỉ hưu ở Việt Nam còn thấp. Hiện bình quân là 60 tuổi và đang tăng dần, nhưng đã qua thời kỳ “dân số vàng” từ lâu. Nên tiếp tục điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình hợp lý; nếu không có lộ trình tăng tuổi hưu, sẽ lãng phí nguồn lực xã hội rất lớn. Thứ ba, qua nghiên cứu quốc tế, có 11 nguyên nhân trực tiếp dẫn đến mức sinh giảm. Trên thế giới, từ sau năm 1970, phương pháp phòng tránh thai hiện đại phát huy hiệu quả và các nước khi bớt nghèo đi đã tự kiểm soát việc sinh con. Nguyên nhân nữa là thu nhập của hai người đi làm không đủ nuôi hai con, nên sẽ không sinh con. Tại nhiều quốc gia, bình quân 40% hộ gia đình có thu nhập không đủ để nuôi hai con. Từ thực tế này, ông cảnh báo, sau 30 năm nữa sẽ không còn lao động để sản xuất. Vì vậy, cần chuyển từ trả lương tối thiểu sang lương đủ nuôi 2 con. LUÂN DŨNG Đề xuất chuyển từ trả lương tối thiểu sang lương đủ nuôi 2 con Cùng với điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình hợp lý, GS Nguyễn Thiện Nhân đề nghị chuyển từ trả lương tối thiểu sang lương đủ nuôi 2 con. GS Nguyễn Thiện Nhân đề nghị chuyển từ trả lương tối thiểu sang lương đủ nuôi 2 con
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==