Chuã nhêåt 5/10/2025 12 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nhòn ra thïë giúái Cacá nha â khoa hocå àa ä nghiïn cûuá phatá minh ra tivi tûâ nhûnä g nùm 1850, nhûng öng John Logie Baird tûâ Scotland múiá la â ngûúiâ thûcå sû å taoå ra bûúcá àötå pha.á Bõ bïnå h têtå hanâ h ha å gênì nhû suötë cuöcå àúiâ , öng àûúcå tuyïn böë la â khöng àuã sûcá khoeã àï í phucå vu å trong Thïë chiïnë thû á nhêtë . Thay vaoâ ào,á öng bùtæ àêuì lamâ viïcå cho mötå cöng ty àiïnå lûcå , nhûng vênî giû ä tinh thênì kinh doanh manå h me.ä Lêyë camã hûná g tû â mötå truyïnå ngùnæ cuaã nha â vùn khoa hocå viïnî tûúnã g H.G. Wells, öng thûã taoå ra kim cûúng nhên taoå tû â carbon bùnç g cacá h sû ã dunå g mötå lûúnå g àiïnå khöní g lö.ì Thï ë nhûng, öng chó thanâ h cöng phaá huyã mötå phênì nguönì cung cêpë àiïnå cuaã Glasgow. Bêtë chêpë nhûnä g kho á khùn nayâ , öng Baird vênî àatå àûúcå mötå sö ë thanâ h cöng thûúng maiå . Vúiá sö ë vönë conâ laiå tû â viïcå baná doanh nghiïpå kinh doanh têtë va â xa â phonâ g, öng thuï mötå cú sú ã khiïm tönë ú ã Hastings, búâ biïní phña nam nûúcá Anh vaoâ nùm 1923. Öng thanâ h lêpå mötå phonâ g thñ nghiïmå àï í bùtæ àêuì hanâ h trònh khai phaá truyïnì hònh cuaã mònh tû â nhûnä g vêtå liïuå phï ë thaiã . Hï å thönë g cuaã öng Baird bao gömì mötå àôa lúná quay vúiá töcë àö å cao àï í quetá hònh anã h theo tûnâ g donâ g bùnç g bö å tacá h soná g quang vaâ aná h saná g cûúnâ g àöå cao. Nhûnä g tñn hiïuå nayâ sau ào á àûúcå truyïnì ài va â taiá taoå àï í taoå ra hònh anã h chuyïní àönå g. Nhú â ào,á giêcë mú truyïnì hònh keoá daiâ hanâ g thêpå ky ã àa ä trú ã thanâ h hiïnå thûcå . “KHOANà PHÑ TRUYÏNÌ HÒNH ÀÊUÌ TIÏN” Sau khi bõ bonã g do àiïnå giêtå taiå Hastings, öng Baird quyïtë àõnh chuyïní àïnë London. Öng thuï cùn höå phña trïn mötå doanh nghiïpå va â thanâ h lêpå phonâ g thñ nghiïmå múiá . Thiïtë bõ cú khñ cuaã öng toaã ra nhiïtå lûúnå g dû ä döiå àïnë mûcá con ngûúiâ kho á co á thï í chõu àûnå g àûúcå . Nhûng vaoâ ngayâ 2/10/1925, ngûúiâ àanâ öng 37 tuöií nayâ tuyïní dunå g mötå nhên viïn vùn phonâ g tham gia thûã nghiïmå va â taoå ra mötå bûúcá ngoùtå múiá àaná g kinh ngacå . Ào á la â William Taynton, mötå chanâ g trai 20 tuöií àang lamâ viïcå ú ã tênì g bïn dûúiá . 40 nùm sau, öng Taynton kïí laiå : “Öng Baird vöiå va ä chayå xuönë g, ve ã mùtå àêyì phênë khñch vaâ suytá nûaä thò löi töi ra khoiã vùn phonâ g àï í àïnë phonâ g thñ nghiïmå nho ã cuaã öng êyë . Töi nghô lucá ào á öng êyë phênë khñch àïnë nöiî khöng noiá nïn lúiâ . Öng êyë gênì nhû tumá lêyë töi va â muönë töi lïn tênì g canâ g nhanh canâ g tötë ”. Khi öng Taynton nhòn thêyë phonâ g thñ nghiïmå tamå bú å cuaã öng Baird, öng noiá rùnç g chó muönë chayå thùnè g xuönë g cêuì thang. Àêuì tiïn, öng phaiã luönì lacá h qua nhûnä g súiå dêy àiïnå lunã g lùnè g trïn trênì nha â va â nùmç raiã racá khùpæ sanâ . “Nhûnä g thiïtë bõ öng êyë sû ã dunå g thúiâ ào á thêtå la â töiì tanâ ”, öng Taynton noiá . “Öng sû ã dunå g pin cu,ä va â mötå sö ë àönå g cú rêtë cu ä àï í lamâ cho caiá àôa quay”. Öng Baird àùtå öng Taynor ngöiì xuönë g trûúcá mayá phatá : mötå àöië tûúnå g ngûúiâ co á thï í taoå ra chuyïní àönå g cênì thiïtë . Öng Taynton noiá bùtæ àêuì camã thêyë noná g va â sú å haiä , nhûng öng Baird trênë an rùnç g khöng coá gò phaiã lo lùnæ g. “Öng êyë biïnë mêtë àï í xem coá thï í nhòn thêyë hònh anã h tû â àêuì thu khöng”, öng Taynton nhúá laiå . “Nhûng töi khöng thïí ngöiì ào á qua á mötå phutá vò sûcá noná g khunã g khiïpë tû â nhûnä g chiïcë àenâ nayâ , nïn töi àaä rúiâ ài”. Àïí giaiã quyïtë rùcæ röië , öng Baird duiá vaoâ tay öng Taynton mötå àönì g nûaã crown (khoanã g 4.000 àönì g) - “khoanã phñ truyïnì hònh àêuì tiïn” vaâ thuyïtë phucå öng quay laiå võ trñ. Àï í bùtæ àûúcå chuyïní àönå g, öng Baird yïu cêuì öng Taynton theâ lûúiä va â lamâ mùtå hï.ì Canâ g lucá canâ g hoanã g loanå , öng Taynton hetá lïn rùnç g “töi àang bõ thiïu sönë g”. “Öng êyë hetá laiå , ‘Chú â thïm vaiâ giêy nûaä ài, William, vaiâ giêy nûaä nïuë àûúcå ’. Töi thûcå sû å àaä cö ë gùnæ g ngöiì laiå lêu nhêtë co á thï í cho àïnë khi khöng chõu àûúcå nûaä . Va â sau ào,á öng Baird chayå vonâ g ra tû â àêuì dêy bïn kia, giú hai tay lïn trúiâ va â noiá , ‘Töi thêyë anh röiì , William, töi thêyë anh röiì . Cuöië cunâ g töi cunä g co á tivi, caiá tivi thûcå sû å àêuì tiïn’”. Öng Taynton khöng hiïuí “truyïnì hònh” nghôa laâ gò, nïn öng Baird àïì nghõ ho å àöií chö.î Öng Taynton mûnâ g rú ä rúiâ ài “vò lucá ào á töi thêyë öng êyë coá ve ã rêtë phênë khñch vaâ húi àiïn rö”ì . Öng nhòn xuönë g mötå àûúnâ g önë g nho ã vaâ thêyë “mötå bûcá anã h nho ã khoanã g 5cm x 8cm”. Öng kïí laiå : “Àötå nhiïn, khuön mùtå cuaã öng Baird xuêtë hiïnå trïn manâ hònh. Banå co á thï í thêyë mùtæ öng êyë nhùmæ laiå , miïnå g öng êyë chuyïní àönå g. Nhûng töi phaiã noiá rùnç g, hònh anã h khöng tötë chutá naoâ . No á khöng hïì ro ä netá ; banå chó thêyë boná g àö í va â nhûnä g àûúnâ g netá chayå daiâ xuönë g. Nhûng àoá la â mötå hònh anã h, va â no á àang chuyïní àönå g, va â ào á la â àiïuì ma â öng Baird àaä àatå àûúcå . Öng êyë àa ä taoå ra truyïnì hònh àñch thûcå ”. Vênî conâ àang phênë khñch, öng Baird hoiã öng Taynton camã nghô vïì phatá minh cuaã mònh. “Töi àaä noiá thùnè g thûnâ g rùnç g, ‘Töi khöng nghô nhiïuì vï ì no,á öng Baird a.å No á rêtë thö sú. Töi coá thï í nhòn thêyë khuön mùtå öng, nhûng chùnè g co á gò àùcå biïtå ca’ã . Va â öng êyë àapá rùnç g ào á múiá la â khúiã àêuì . Öng êyë noiá : ‘Àêy laâ chiïcë tivi àêuì tiïn va â anh se ä thêyë no á co á mùtå trong moiå ngöi nhaâ trïn khùpæ àêtë nûúcá , vaâ trïn thûcå tï,ë trïn toanâ thï ë giúiá ’”. Ngayâ 26/1 nùm sau, öng Baird coá buöií trònh diïnî truyïnì hònh cöng khai àêuì tiïn trïn thïë giúiá . Du â cö î mayá tiïn phong cuaã öng sau nayâ bõ cacá cöng ty lúná hún vûútå mùtå , öng chñnh laâ ngûúiâ mú ã àûúnâ g. Nùm 1951, 5 nùm sau khi öng Baird qua àúiâ ú ã tuöií 57, öng Taynton trú ã laiå phonâ g thñ nghiïmå cu ä àï í khaná h thanâ h mötå têmë banã g ky ã niïmå mauâ xanh. Öng Robert Renwick, Chuã tõch Höiå Truyïnì hònh, phatá biïuí vúiá nhûnä g ngûúiâ co á mùtå : “Têmë banã g nayâ nùmç ngay trung têm London, nhûng àaiâ tûúnã g niïmå thûcå sû å cuaã öng nùmç giûaä rûnâ g ùng-ten àang mocå lïn khùpæ ca ã nûúcá ”. n Möåt thïë kyã trûúác, nhaâ phaát minh John Logie Baird truyïìn taãi thaânh cöng hònh aãnh chuyïín àöång cuãa möåt khuön mùåt ngûúâi. Ngöi sao truyïìn hònh àêìu tiïn trong lõch sûã laâ möåt nhên viïn vùn phoâng treã tuöíi William Taynton - ngûúâi trúã laåi truyïìn hònh 40 nùm sau àoá àïí kïí laåi khoaãnh khùæc lõch sûã. [ HOAI VY ] (theo bbc.com, ngayâ 29/9/2025) Ngûúiâ taoå ra truyïnì hònh àñch thûcå Khöng lêu sau khi öng William Taynton höìi tûúãng vïì vai troâ khaách múâi cuãa mònh trong lõch sûã phaát thanh-truyïìn hònh vaâo nùm 1965, moåi ngûúâi trïn khùæp thïë giúái daán mùæt vaâo maân hònh tivi àïí theo doäi cuöåc àöí böå lïn Mùåt trùng. Khoa hoåc viïîn tûúãng àaä trúã thaânh khoa hoåc thûåc tïë. Chiïcë tivi àêuì tiïn cuaã öng John Logie Baird Kho bauá Têy Ban Nha thêtë lacå trõ gia á ûúcá tñnh 1 triïuå USD (26,4 ty ã àönì g) àa ä àûúcå mötå nhomá thú å lùnå chuyïn nghiïpå tòm thêyë taiå mötå vunâ g biïní àûúcå mïnå h danh laâ “Bú â biïní Kho bauá ”. Ngûúiâ ta tin rùnç g chuná g àûúcå àucá taiå cacá thuöcå àõa cuaã Têy Ban Nha la â Bolivia, Mexico vaâ Peru va â àûúcå vênå chuyïní àïnë Têy Ban Nha trïn mötå hamå àöiå chú ã àö ì trang sûcá vaoâ nùm 1715. Tuy nhiïn, söë tiïnì quy á gia á àa ä bõ tranâ ra biïní khi mötå cún baoä àaná h chòm àöiå tauâ . Àêy khöng phaiã la â lênì àêuì tiïn nhûnä g àönì g tiïnì vanâ g nhû vêyå àûúcå tòm thêyë docå theo Búâ biïní Kho bauá . Àiïuì khiïnë phatá hiïnå lênì nayâ trú ã nïn àùcå biïtå la â ngayâ thaná g va â dêuë hiïuå àucá tiïnì vênî conâ nhòn thêyë àûúcå trïn mötå sö ë àönì g tiïnì - mötå nguönì taiâ liïuå quyá gia á cho cacá nha â sû ã hocå . “Khamá pha á nayâ khöng chó xoay quanh kho bauá ma â conâ ca ã nhûnä g cêu chuyïnå êní chûaá bïn trong”, öng Sal Guttoso tûâ Queen Jewels, cöng ty àaä tòm thêyë vanâ g, cho biïtë . “Möiî àönì g xu la â mötå manã h ghepá lõch sûã - mötå súiå dêy liïn kïtë hûuä hònh vúiá nhûnä g ngûúiâ àa ä sönë g, lamâ viïcå va â cheoâ thuyïnì trong thúiâ ky â hoanâ g kim cuaã Àï ë chï ë Têy Ban Nha. Viïcå tòm thêyë 1.000 àönì g xu trong mötå lênì trucå vútá vûaâ hiïmë vûaâ phi thûúnâ g”. Cöng ty sûã dunå g mayá do â kim loaiå dûúiá nûúcá va â quatå catá cêmì tay àï í cêní thênå ra â soatá àayá biïní . Luêtå bang Florida quy àõnh kho bauá thuöcå vï ì tiïuí bang, nhûng cacá nha â khai quêtå thûúnâ g àûúcå cêpë phepá thûcå hiïnå “dõch vuå trucå vútá ”. Ngoaiâ ra, 20% hiïnå vêtå lõch sûã phaiã thuöcå sú ã hûuä cöng - àïí nghiïn cûuá hoùcå trûng bayâ . n Hún 1.000 àönì g tiïnì bacå vaâ vanâ g tû â thï ë ky ã 18 vûaâ àûúcå phatá hiïnå ngoaiâ khúi búâ biïní Florida (My)ä . Nhûnä g àönì g xu bacå va â vanâ g tû â thï ë ky ã 18 Thú å lùnå tòm kiïmë nhûnä g àönì g xu dûúiá àayá biïní Phatá hiïnå kho bauá Têy Ban Nha dûúiá àayá biïní [ THUY ANH ] (theo news.sky.com, ngayâ 3/10/2025)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==